تضرع: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۸: خط ۸:
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[تضرع (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[تضرع (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
==مقدمه==
==مقدمه==
*{{متن قرآن|وَاذْكُرْ رَبَّكَ فِي نَفْسِكَ تَضَرُّعًا وَخِيفَةً وَدُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ وَلَا تَكُنْ مِنَ الْغَافِلِينَ}}<ref>«و پروردگارت را در دل خود به لابه و ترس و بی‌بانگ بلند در گفتار، سپیده‌دمان و دیرگاه عصرها  یاد کن و از غافلان مباش!» سوره اعراف، آیه ۲۰۵.</ref>
[[تضرّع]] و [[زاری]] یک [[انسان]] در مقابل انسان دیگر کاری [[شایسته]] و [[زیبا]] نیست، زیرا این کار [[کرامت انسانی]] [[فرد]] را خدشه‌دار می‌سازد. اما همین عمل در برابر [[خدای بزرگ]] [[پسندیده]] و مطلوب است. [[خدای متعال]] از ما خواسته است که با حالت مسکنت و [[بیچارگی]] او را بخوانیم: {{متن قرآن|ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعًا وَخُفْيَةً}}<ref>«پروردگارتان را به لابه و نهانی بخوانید» سوره اعراف، آیه ۵۵.</ref>. از این‌روست که [[امام سجاد]]{{ع}} هم به ما می‌آموزد که در مقابل [[خدا]] تضرّع داشته باشیم و خود را در مقابل او حقیر و [[ذلیل]] بدانیم: {{متن حدیث|وَ افْعَلْ بِي فِعْلَ عَزِيزٍ تَضَرَّعَ‏ إِلَيْهِ‏ عَبْدٌ ذَلِيلٌ فَرَحِمَهُ}}<ref>دعای ۳۱.</ref>؛ «ای [[خداوند]]، با من همانند پیروزمندی [[رفتار]] کن که بنده‌ای ذلیل در برابرش زاری می‌کند و آن پیروزمند بر او [[رحمت]] می‌آورد».
==نکات==
[[تضرع]] در برابر خدا جلب کننده [[رحمت الهی]] است<ref>دعای ۳۱ و نیز: نیایش سیزدهم.</ref> و باعث [[نجات]] انسان می‌شود: «ای خداوند، [[غضب]] تو را جز [[حلم]] تو فرو نمی‌نشاند و [[سخط]] تو را جز [[عفو]] تو باز نمی‌گرداند و در برابر [[عقاب]] تو جز رحمتت پناهگاهی نیست و مرا جز تضرّع به درگاه تو و زاری در برابر تو هیچ چیز از عذابت نمی‌رهاند»<ref>نیایش چهل‌و‌هشتم.</ref>.
تضرع از ضرع به معنای اظهار [[ذلت]] و [[ضعف]] است هنگامی که بر [[انسان]] مصیبتی وارد می‌شود در آغاز به صورت پنهانی [[نجات]] خود را از [[خدا]] می‌خواهد؛ اما با شدت یافتن [[مصیبت]] و [[ظهور]] آثار [[ناامیدی]] و [[انقطاع]] از اسباب بدون [[نگرانی]] از اطلاع دیگران به صورت علنی و [[آشکار]] [[خداوند]] را می‌خواند و این همان تضرع است که در بعضی [[آیات]] مقابل خفیه قرار گر فته است ([[علامه طباطبائی]] درتفسیر [[المیزان]] ج ۷ ص ۱۳۳ این گونه می‌نویسد. به‌طوری که راغب در مفردات [ص ۳۰۴] گفته "تضرع" به معنای اظهار ضراعت و [[درماندگی]] است به همین جهت در مقابل آن، "خفیة" را به کار برده که معنای پوشیدگی است. بنا بر این، [[ تضرع]] در [[دعا]] عبارت است از اظهار و علنی ساختن آن، و خفیه در آن عبارت است از اخفا و [[نهان]] داشتن آن. ودو واژه "تضرع" و "خفیه" مطلب را از جهتی دیگر نیز تعمیم می‌دهد و آن همان کوچکی و بزرگی [[مصیبت]] است. روی این حساب معنای [[آیه]] این است که: [[خدای تعالی]] [[نجات دهنده]] از هر [[مصیبت]] و گرفتاری است، چه زمینی و چه دریایی، چه کوچک و چه بزرگ.)<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۲۹۷.</ref>.


== پرسش‌های وابسته ==
امام سجاد{{ع}} همان‌طور که از تضرّع در مقابل خدا بسان یک [[ارزش]] یاد می‌کند از تضرع و زاری در مقابل دیگران به خدا [[پناه]] می‌برد: «ای خداوند، چنان کن که به هنگام [[ضرورت]] به نیروی تو بتازم و به هنگام نیاز از تو [[یاری]] خواهم و به هنگام مسکنت به درگاه تو تضرّع کنم. و مرا میازمای که به هنگام [[اضطرار]] از جز تویی یاری جویم و به هنگام [[بینوایی]] به پیشگاه جز تویی [[خاضع]] شوم و به هنگام [[ترس]] در برابر جز تویی تضرع کنم، تا آنگاه مستحق [[خذلان]] و منع و [[اعراض]] تو گردم»<ref>نیایش بیستم.</ref>.<ref>صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۹۴، چاپ نهم؛ قرآن مجید، ترجمه محمدمهدی فولادوند.</ref>.<ref>[[فضل‌الله خالقیان|خالقیان، فضل‌الله]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «تضرع»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۲۵۶.</ref>


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==


==منابع==
==منابع==
# [[پرونده:55210091.jpg|22px]] [[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم''']]
# [[پرونده:1100609.jpg|22px]] [[فضل‌الله خالقیان|خالقیان، فضل‌الله]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|'''مقاله «تضرع»، دانشنامه صحیفه سجادیه''']]


==پانویس==
==پانویس==
{{یادآوری پانویس}}
{{پانویس2}}
{{پانویس2}}


[[رده:تضرع]]
[[رده:تضرع]]
[[رده:مدخل]]
[[رده:مدخل]]

نسخهٔ ‏۳۰ نوامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۲:۲۸

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل تضرع (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

تضرّع و زاری یک انسان در مقابل انسان دیگر کاری شایسته و زیبا نیست، زیرا این کار کرامت انسانی فرد را خدشه‌دار می‌سازد. اما همین عمل در برابر خدای بزرگ پسندیده و مطلوب است. خدای متعال از ما خواسته است که با حالت مسکنت و بیچارگی او را بخوانیم: ﴿ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعًا وَخُفْيَةً[۱]. از این‌روست که امام سجاد(ع) هم به ما می‌آموزد که در مقابل خدا تضرّع داشته باشیم و خود را در مقابل او حقیر و ذلیل بدانیم: «وَ افْعَلْ بِي فِعْلَ عَزِيزٍ تَضَرَّعَ‏ إِلَيْهِ‏ عَبْدٌ ذَلِيلٌ فَرَحِمَهُ»[۲]؛ «ای خداوند، با من همانند پیروزمندی رفتار کن که بنده‌ای ذلیل در برابرش زاری می‌کند و آن پیروزمند بر او رحمت می‌آورد». تضرع در برابر خدا جلب کننده رحمت الهی است[۳] و باعث نجات انسان می‌شود: «ای خداوند، غضب تو را جز حلم تو فرو نمی‌نشاند و سخط تو را جز عفو تو باز نمی‌گرداند و در برابر عقاب تو جز رحمتت پناهگاهی نیست و مرا جز تضرّع به درگاه تو و زاری در برابر تو هیچ چیز از عذابت نمی‌رهاند»[۴].

امام سجاد(ع) همان‌طور که از تضرّع در مقابل خدا بسان یک ارزش یاد می‌کند از تضرع و زاری در مقابل دیگران به خدا پناه می‌برد: «ای خداوند، چنان کن که به هنگام ضرورت به نیروی تو بتازم و به هنگام نیاز از تو یاری خواهم و به هنگام مسکنت به درگاه تو تضرّع کنم. و مرا میازمای که به هنگام اضطرار از جز تویی یاری جویم و به هنگام بینوایی به پیشگاه جز تویی خاضع شوم و به هنگام ترس در برابر جز تویی تضرع کنم، تا آنگاه مستحق خذلان و منع و اعراض تو گردم»[۵].[۶].[۷]

جستارهای وابسته

منابع

  1. خالقیان، فضل‌الله، مقاله «تضرع»، دانشنامه صحیفه سجادیه

پانویس

  1. «پروردگارتان را به لابه و نهانی بخوانید» سوره اعراف، آیه ۵۵.
  2. دعای ۳۱.
  3. دعای ۳۱ و نیز: نیایش سیزدهم.
  4. نیایش چهل‌و‌هشتم.
  5. نیایش بیستم.
  6. صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۹۴، چاپ نهم؛ قرآن مجید، ترجمه محمدمهدی فولادوند.
  7. خالقیان، فضل‌الله، مقاله «تضرع»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۲۵۶.