جز
جایگزینی متن - 'ثابت' به 'ثابت'
جز (جایگزینی متن - 'حاکمیت سیاسی' به 'حاکمیت سیاسی') |
جز (جایگزینی متن - 'ثابت' به 'ثابت') |
||
خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
*در دوران [[امام صادق]]{{ع}} نیز این تعبیر کاربرد گستردهای داشته است؛ چنانکه در ضمن [[روایی]] صحیح، به ابن ابی [[یعفور]] فرمودند: "ما [[حجتهای خدا]] میان [[بندگان]] او و خازنانش بر [[علم]] اوییم"<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۱۹۳. این روایت با سند دیگری در دیگر متون روایی نیز نقل شده است. ر.ک: محمد بن حسن صفار، بصائر الدرجات، ص۱۰۴ و ۱۰۵.</ref>. | *در دوران [[امام صادق]]{{ع}} نیز این تعبیر کاربرد گستردهای داشته است؛ چنانکه در ضمن [[روایی]] صحیح، به ابن ابی [[یعفور]] فرمودند: "ما [[حجتهای خدا]] میان [[بندگان]] او و خازنانش بر [[علم]] اوییم"<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۱۹۳. این روایت با سند دیگری در دیگر متون روایی نیز نقل شده است. ر.ک: محمد بن حسن صفار، بصائر الدرجات، ص۱۰۴ و ۱۰۵.</ref>. | ||
*در همین باره [[امام هادی]]{{ع}} نیز در فرازی از [[زیارت جامعه کبیره]] فرمودند: "سلام بر شما! ای [[خاندان]] [[نبوت]]... و خازنان [[علم]]!"<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۶۱۰.</ref> | *در همین باره [[امام هادی]]{{ع}} نیز در فرازی از [[زیارت جامعه کبیره]] فرمودند: "سلام بر شما! ای [[خاندان]] [[نبوت]]... و خازنان [[علم]]!"<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۶۱۰.</ref> | ||
*اگرچه براساس روایاتی که تاکنون [[نقل]] شد، | *اگرچه براساس روایاتی که تاکنون [[نقل]] شد، ثابت گردید که متعلق واژه خزّان، همان [[علم]] خداست، [[تعیین]] قلمرو این [[علم]]، تبیینی دیگر میطلبد. در [[روایات]] فراوانی به ابعاد [[علم امامان]] اشاره شده است که پرداختن به آنها خارج از موضوع این نوشتار است و مجالی دیگر میطلبد؛ اما به لحاظ مفهومشناسی، میتوان از برخی [[روایات]] استفاده کرد و به بعضی از جهات این مسئله پی برد؛ برای نمونه، روایتی صحیح از [[امام صادق]]{{ع}} [[نقل]] شده است که به سورة بن کلیب فرمودند: "به [[خدا]] [[سوگند]]، یا [[سوره]]! همانا ما خازنان [[علم]] [[خدا]] در آسمانیم و همانا ما خازنان [[علم]] [[خدا]] در زمینیم"<ref>{{متن حدیث|وَ اللَّهِ يَا سَوْرَةُ إِنَّا لَخُزَّانُ عِلْمِ اللَّهِ فِي السَّمَاءِ وَ إِنَّا لَخُزَّانُ عِلْمِ اللَّهِ فِي الْأَرْضِ}}. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۸، ص۳۳۴.</ref>. | ||
*به نظر میرسد، مقصود از [[علم]] [[خدا]] در آسمان و زمین، خصوص [[آسمان]] و [[زمین]] یا موجودات آسمانی و زمینی نیست، بلکه این تعبیر در [[حقیقت]]، بیانی برای اشاره به تمام [[علم]] [[خداوند]] علیم است. افزون بر آن، روایاتی که به طور مطلق [[امامان]] را {{متن حدیث|خُزَّانُ عِلْمِ اللَّهِ}} معرفی میکنند نیز مؤید بر این مدعایند. | *به نظر میرسد، مقصود از [[علم]] [[خدا]] در آسمان و زمین، خصوص [[آسمان]] و [[زمین]] یا موجودات آسمانی و زمینی نیست، بلکه این تعبیر در [[حقیقت]]، بیانی برای اشاره به تمام [[علم]] [[خداوند]] علیم است. افزون بر آن، روایاتی که به طور مطلق [[امامان]] را {{متن حدیث|خُزَّانُ عِلْمِ اللَّهِ}} معرفی میکنند نیز مؤید بر این مدعایند. | ||
*بر اساس آنچه که [[گذشت]]، میتوان گفت [[علوم]] [[امامان]]{{عم}}؛ | *بر اساس آنچه که [[گذشت]]، میتوان گفت [[علوم]] [[امامان]]{{عم}}؛ | ||
خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
روایتی با [[سند صحیح]] وجود دارد که [[محمد بن ریان]] در نامهای به [[امام حسن عسکری]]{{ع}} نوشت: “جانم به فدایت! برای ما [[روایت]] شده که برای [[رسول خدا]]{{صل}} در این [[دنیا]] جز [[خمس]] چیزی نیست”. [[امام]]{{ع}} جواب فرمودند: “همانا [[دنیا]] و آنچه بر آن است، برای [[رسول الله]]{{صل}} است”<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۴۰۶.</ref>. از این [[روایت]] به روشنی میتوان فهمید که [[امام]]{{ع}} نیز از این باب که [[جانشین رسول خدا]]{{صل}} است، مالک تمام دنیاست؛ چنانکه [[امام باقر]]{{ع}} در روایتی به این مطلب اشاره کردهاند<ref>{{متن حدیث|فَمَا كَانَ لآِدَمَ{{ع}} فَلِرَسُولِ اللَّهِ{{صل}} وَ مَا كَانَ لِرَسُولِ اللَّهِ فَهُوَ لِلْأَئِمَّةِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ{{صل}}}}. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۴۰۶.</ref>. از سوی دیگر، به نظر میرسد این مسئله برای [[اصحاب امامان]]، دستِ کم برخی از آنها، نیز روشن بوده است؛ چنانکه از گفت و گوی میان ابن ابی عمیر و [[ابو مالک]] حضرمی، روشن میشود که ابن ابی عمیر تمام [[دنیا]] را [[ملک]] [[امام]] میداند و [[ابو مالک]] تنها [[خمس]] و فیء و... را متعلق به [[امام]] میداند<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۴۰۹-۴۱۰.</ref>. | روایتی با [[سند صحیح]] وجود دارد که [[محمد بن ریان]] در نامهای به [[امام حسن عسکری]]{{ع}} نوشت: “جانم به فدایت! برای ما [[روایت]] شده که برای [[رسول خدا]]{{صل}} در این [[دنیا]] جز [[خمس]] چیزی نیست”. [[امام]]{{ع}} جواب فرمودند: “همانا [[دنیا]] و آنچه بر آن است، برای [[رسول الله]]{{صل}} است”<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۴۰۶.</ref>. از این [[روایت]] به روشنی میتوان فهمید که [[امام]]{{ع}} نیز از این باب که [[جانشین رسول خدا]]{{صل}} است، مالک تمام دنیاست؛ چنانکه [[امام باقر]]{{ع}} در روایتی به این مطلب اشاره کردهاند<ref>{{متن حدیث|فَمَا كَانَ لآِدَمَ{{ع}} فَلِرَسُولِ اللَّهِ{{صل}} وَ مَا كَانَ لِرَسُولِ اللَّهِ فَهُوَ لِلْأَئِمَّةِ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ{{صل}}}}. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۴۰۶.</ref>. از سوی دیگر، به نظر میرسد این مسئله برای [[اصحاب امامان]]، دستِ کم برخی از آنها، نیز روشن بوده است؛ چنانکه از گفت و گوی میان ابن ابی عمیر و [[ابو مالک]] حضرمی، روشن میشود که ابن ابی عمیر تمام [[دنیا]] را [[ملک]] [[امام]] میداند و [[ابو مالک]] تنها [[خمس]] و فیء و... را متعلق به [[امام]] میداند<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۴۰۹-۴۱۰.</ref>. | ||
اگر مدعا و برداشت یاد شده فهمیده و پذیرفته شود، از حقایقی شگرف در باب چیستی [[مقام امامت]] پرده برمیدارد و پرسشهای متعددی را پیش رو میگذارد و پاسخ میدهد؛ برای نمونه، اگر [[امام]]، به امر [[خداوند متعال]]، مالک [[دنیا]] و [[خازن]] آن است، آیا میتوان [[تصور]] کرد که کسی جز او [[سرپرستی]] [[جامعه]] را بر عهده گیرد و [[زمامدار]] [[جامعه]] شود؟ اگر [[دنیا]] اعم از جانداران و غیر جانداران در نظر گرفته شود، آیا [[امام]] مالک [[انسان]] نیز به شمار میآید؟ اگر چنین است، آیا این [[منصب]]، [[اولویت]] [[امام]] نسبت به [[جان]] [[مؤمنان]] را، چنانکه [[خداوند]] راجع به پیامبرش فرمود: [[پیامبر اکرم]] {{متن قرآن|أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ}}<ref>«پیامبر بر مؤمنان از خودشان سزاوارتر است» سوره احزاب، آیه ۶.</ref>، | اگر مدعا و برداشت یاد شده فهمیده و پذیرفته شود، از حقایقی شگرف در باب چیستی [[مقام امامت]] پرده برمیدارد و پرسشهای متعددی را پیش رو میگذارد و پاسخ میدهد؛ برای نمونه، اگر [[امام]]، به امر [[خداوند متعال]]، مالک [[دنیا]] و [[خازن]] آن است، آیا میتوان [[تصور]] کرد که کسی جز او [[سرپرستی]] [[جامعه]] را بر عهده گیرد و [[زمامدار]] [[جامعه]] شود؟ اگر [[دنیا]] اعم از جانداران و غیر جانداران در نظر گرفته شود، آیا [[امام]] مالک [[انسان]] نیز به شمار میآید؟ اگر چنین است، آیا این [[منصب]]، [[اولویت]] [[امام]] نسبت به [[جان]] [[مؤمنان]] را، چنانکه [[خداوند]] راجع به پیامبرش فرمود: [[پیامبر اکرم]] {{متن قرآن|أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ}}<ref>«پیامبر بر مؤمنان از خودشان سزاوارتر است» سوره احزاب، آیه ۶.</ref>، ثابت نمیکند؟ آیا [[خداوند متعال]] [[شایسته]] است که این [[منصب]] را به [[فرد]] [[مفضول]] واگذار نماید؟ آیا استفاده از [[اموال]] [[دنیا]]، بدون اجازه مالک آن امکانپذیر است؟ آیا این [[منصب]]، مؤید [[اعتقاد]] به [[ولایت تکوینی]] [[امام]] نیست؟ آیا مفهوم خزّان [[الله]] را نمیتوان یکی از ابعاد مفهوم [[خلیفة الله]] به شمار آورد؟ به نظر میرسد بر اساس این مفهوم، [[امام]] است که باید [[زمامدار]] [[جامعه]] باشد؛ او [[برترین]] [[انسانها]] و دارای [[ولایت تکوینی]] است و [[خلیفه خدا]] در امر نگهداری [[دنیا]] نیز به شمار میرود. همچنین، [[منصوص بودن]] این [[منصب]]، امری [[بدیهی]] و [[انکار]] نشدنی است. | ||
بخشی از این صفات و مقامامت در صحیحه [[علی بن جعفر]] بازتاب یافته است. وی در روایتی از [[امام کاظم]]{{ع}} و ایشان از [[امام صادق]]{{ع}} [[نقل]] میکند که فرمودند: {{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ... جَعَلَنَا خِزَانَةً فِي سَمَائِهِ وَ أَرْضِهِ وَ لَنَا نَطَقَتِ الشَّجَرَةُ}}<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۱۹۳.</ref>؛ “همانا [[خداوند]] (عزّ و جل).... ما را خازنان خود در [[آسمان]] و [[زمین]] قرار داد و درخت برای ما به سخن درمیآید”. | بخشی از این صفات و مقامامت در صحیحه [[علی بن جعفر]] بازتاب یافته است. وی در روایتی از [[امام کاظم]]{{ع}} و ایشان از [[امام صادق]]{{ع}} [[نقل]] میکند که فرمودند: {{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ... جَعَلَنَا خِزَانَةً فِي سَمَائِهِ وَ أَرْضِهِ وَ لَنَا نَطَقَتِ الشَّجَرَةُ}}<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۱۹۳.</ref>؛ “همانا [[خداوند]] (عزّ و جل).... ما را خازنان خود در [[آسمان]] و [[زمین]] قرار داد و درخت برای ما به سخن درمیآید”. |