ابودحداح انصاری در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

در روایتی از [[ابن‌عباس]] در ذیل آیه {{متن قرآن|وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْمَحِيضِ قُلْ هُوَ أَذًى فَاعْتَزِلُوا النِّسَاءَ فِي الْمَحِيضِ وَلَا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّى يَطْهُرْنَ فَإِذَا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ أَمَرَكُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ}}<ref>«و از تو درباره حیض می‌پرسند؛ بگو که آن، گونه‌ای رنج است. پس در حیض از زنان کناره گیرید و با آنان آمیزش نکنید تا پاک شوند و چون شست و شو  کردند، از همان‌جا که خداوند به شما فرموده است با آنان آمیزش کنید، بی‌گمان خداوند توبه کاران و شست‌وشوکنندگان را دوست می‌دارد» سوره بقره، آیه ۲۲۲.</ref> از [[ثابت‌ بن ‌دحداح] (دحداحه) یاد شده است.<ref>جامع‌ البیان، مج۲، ج ۲، ص ۵۱۸؛ الاصابه، ج ۱، ص ۵۰۳.</ref> منابع رجالی، کنیه‌اش را ابودحداح یاد کرده <ref>الاستیعاب، ج ۱، ص ۲۷۸.</ref> و در ذیل چهار [[آیه]]، به ویژه {{متن قرآن|مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا كَثِيرَةً وَاللَّهُ يَقْبِضُ وَيَبْسُطُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ}}<ref>«کیست که به خداوند وامی نیکو دهد  تا خداوند آن را برای وی چندین برابر گرداند؟ و خداوند (روزی را) تنگ و فراخ می‌سازد و به سوی او بازگردانده می‌شوید» سوره بقره، آیه ۲۴۵.</ref> از او نام برده‌اند.<ref> مجمع‌البیان، ج ۲، ص ۶۰۸.</ref> اینکه ابودحداح، همان [[ثابت‌ بن‌ دحداح]] است یا نه، به‌درستی روشن ‌نیست. گویا منابع رجالی خواسته‌اند او را دو فرد بدانند. [[ابن‌عبدالبر]] درباره ابودحداح می‌نویسد: فلان ‌بن‌ دحداحه از صحابه ‌پیامبر شمرده شده و جز اینکه از [[انصار]] و هم [[پیمان]] با آنان بوده است، اطلاع دیگری از نام و [[نسب]] وی به دست نیاوردم.<ref> الاستیعاب، ج ۴، ص ۲۱۰.</ref> وی درباره ثابت‌ بن‌ دحداح آورده است: ثابت ‌بن‌ دحداح (دحداحه) بن ‌نُعَیم بن‌ غَنْم بن‌ ایاس، مشهور به ابودحداح در میان [[طایفه]] بنی‌انیف یا بنی‌ عجلان ‌می‌زیسته و با بنی‌ زید بن‌ مالک بن‌ عوف، هم‌پیمان بوده است.<ref> الاستیعاب، ج ۱، ص ۲۷۸.</ref> ابن‌حجر، این دو را روشن‌تر معرّفی کرده و [[نزول آیه]] {{متن قرآن|وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْمَحِيضِ قُلْ هُوَ أَذًى فَاعْتَزِلُوا النِّسَاءَ فِي الْمَحِيضِ وَلَا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّى يَطْهُرْنَ فَإِذَا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ أَمَرَكُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ}}<ref>«و از تو درباره حیض می‌پرسند؛ بگو که آن، گونه‌ای رنج است. پس در حیض از زنان کناره گیرید و با آنان آمیزش نکنید تا پاک شوند و چون شست و شو  کردند، از همان‌جا که خداوند به شما فرموده است با آنان آمیزش کنید، بی‌گمان خداوند توبه کاران و شست‌وشوکنندگان را دوست می‌دارد» سوره بقره، آیه ۲۲۲.</ref> را در پاسخ به [[پرسش]] [[ثابت بن دحداح]] دانسته؛<ref>الاصابه، ج ۱، ص ۵۰۳.</ref> ولی حادثه‌ای مرتبط با نزول آیه {{متن قرآن|مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا كَثِيرَةً وَاللَّهُ يَقْبِضُ وَيَبْسُطُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ}}<ref>«کیست که به خداوند وامی نیکو دهد  تا خداوند آن را برای وی چندین برابر گرداند؟ و خداوند (روزی را) تنگ و فراخ می‌سازد و به سوی او بازگردانده می‌شوید» سوره بقره، آیه ۲۴۵.</ref> را نیز درباره ابودحداح به وی نسبت داده است؛ آن‌گاه در ادامه با استناد به روایتی که [[سند]] آن را صحیح ندانسته، می‌گوید: ابودحداح تا [[زمان]] [[معاویه]]، در قید [[حیات]] بوده؛ در حالی که ثابت‌ بن ‌دحداح در زمان حیات [[رسول‌خدا]] ازدنیارفته است؛<ref> الاصابه، ج ۷، ص ۱۰۰ ـ ۱۰۲.</ref> با وجود این، اطلاعات موجود در منابع ‌روایی و تاریخی‌ ابهام دارد؛ به‌گونه‌ای که دو تن بودن آنان را مشکل ساخته است.

[[واقدی]] درباره [[ثابت بن‌ دحداح]] می‌نویسد: وی در [[جنگ اُحد]] پس از انتشار شایعه کشته شدن [[پیامبر]] و [[مشاهده]] پراکندگی [[اصحاب]]، انصار را نزد خود خواند و فریاد زد که من ثابت بن ‌دحداحه هستم. اگر [[محمد]] کشته شد، [[خداوند]] زنده‌ای است که هرگز نمی‌میرد. در [[دفاع]] از [[دین]] خود [[کارزار]] کنید که خداوند [[یار]] و [[پشتیبان]] شما است؛ سپس با گروهی از [[انصار]] که دعوتش را پاسخ گفتند، به [[سپاه مشرکان]] [[حمله]] کرد و بر اثر نیزه‌ای که [[خالد بن ‌ولید]] به او زد، به [[شهادت]] رسید. در این [[نقل]]، ثابت ‌بن ‌دحداح با همراهانش واپسین کشتگان از [[مسلمانان]] در [[جنگ اُحد]] به شمار رفته‌اند؛<ref>المغازی، ج ۱، ص ۲۸۱.</ref> ولی بنا به [[نقلی]] که ابن‌حجر آن را درست‌تر دانسته، وی در این [[جنگ]] مجروح شد؛ سپس بهبود یافت؛ آن‌گاه در [[سال ششم هجری]] پس از بازگشت [[پیامبر]] از [[حدیبیه]] درگذشت.<ref> الاصابه، ج۱، ص۵۰۳؛ الاستیعاب، ج ۱، ص ۲۷۸؛ المنتظم، ج ۲، ص۲۷۵.</ref>