حزب در لغت: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۹: خط ۹:


==مقدمه==
==مقدمه==
“حزب” واژه‌ای [[عربی]] است و به گروهی اطلاق می‌شود که فعالیت و [[هدف]] مشترکی داشته باشند. “Parrty” نیز همین معنای لغوی “حزب” را دارد. [[حزب]] در [[ادبیات]] [[دینی]] ([[قرآن]] و [[سنت]]) در مورد گروه [[حق و باطل]] استعمال می‌شود؛ چنان که در قرآن بر گروه [[مؤمنان]] و [[کافران]] حزب گفته شده است: {{متن قرآن|أَلَا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}}<ref>«آگاه باشید که بی‌گمان حزب خداوند است که (گرویدگان به آن) رستگارند» سوره مجادله، آیه ۲۲.</ref>؛ {{متن قرآن|لَمَّا رَأَى الْمُؤْمِنُونَ الْأَحْزَابَ}}<ref>«و چون مؤمنان دسته‌ها (ی مشرک) را دیدند.».. سوره احزاب، آیه ۲۲.</ref>؛ {{متن قرآن|كُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَيْهِمْ فَرِحُونَ}}<ref>«هر گروهی بدانچه خود دارد شادمان است» سوره مؤمنون، آیه ۵۳.</ref>. در دو [[آیه]] اخیر حزب به گروه غیر [[دیندار]] اطلاق شده است.
* “حزب” واژه‌ای [[عربی]] است و به گروهی اطلاق می‌شود که فعالیت و [[هدف]] مشترکی داشته باشند. “Parrty” نیز همین معنای لغوی “حزب” را دارد. [[حزب]] در [[ادبیات]] [[دینی]] ([[قرآن]] و [[سنت]]) در مورد گروه [[حق و باطل]] استعمال می‌شود؛ چنان که در قرآن بر گروه [[مؤمنان]] و [[کافران]] حزب گفته شده است: {{متن قرآن|أَلَا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}}<ref>«آگاه باشید که بی‌گمان حزب خداوند است که (گرویدگان به آن) رستگارند» سوره مجادله، آیه ۲۲.</ref>؛ {{متن قرآن|لَمَّا رَأَى الْمُؤْمِنُونَ الْأَحْزَابَ}}<ref>«و چون مؤمنان دسته‌ها (ی مشرک) را دیدند.».. سوره احزاب، آیه ۲۲.</ref>؛ {{متن قرآن|كُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَيْهِمْ فَرِحُونَ}}<ref>«هر گروهی بدانچه خود دارد شادمان است» سوره مؤمنون، آیه ۵۳.</ref>. در دو [[آیه]] اخیر حزب به گروه غیر [[دیندار]] اطلاق شده است<ref>[[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[آزادی در فقه و حدود آن (کتاب)|آزادی در فقه و حدود آن]]، ص ۲۶۱.</ref>.


حزب به جهت اهداف و نوع فعالیت اقسام مختلفی دارد؛ از قبیل [[احزاب سیاسی]]، [[فرهنگی]]، [[اجتماعی]]، [[اقتصادی]]، دینی محض و صنفی. در این جا به تبیین نظرگاه [[فقه]] در مورد حزب [[سیاسی]] می‌پردازیم.
*قومی که قلب‌ها و [[اعمال]] آنها هماهنگ باشد<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ج۱، ص۳۰۸.</ref>، گروهی با [[عقیده]] و [[هدف]] مشترک<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج‌۲، ص‌۲۰۷.</ref>، جماعتی با [[تمایلات]] مشترک <ref>خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۳، ص۱۶۴.</ref>، جماعتی به‌شدت همبسته<ref>حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۲۳۱.</ref>.  


===تعریف حزب سیاسی===
تعریف حزب سیاسی را باید در پرتو بحث آزادی‌ها و [[حقوق]] سیاسی [[شهروندان]] در [[حکومت]] جست‌و‌جو کرد. پیشتر گفته شد که شهروندان در قبال حکومت دارای حقوق و [[آزادی‌های سیاسی]]، مانند [[حق]] [[مشارکت سیاسی]]، [[تعیین]] [[دولتمردان]] از طریق [[انتخابات]] و [[آزادی]] اجتماعات هستند، از آنجا که به دست آوردن این حقوق برای فرد فرد شهروندان بدون [[همکاری]] با یکدیگر تقریباً ناممکن است، شهروندان و [[نخبگان]] برای دست‌یابی به این هدف، گروه، سازمان یا انجمنی را تشکیل می‌دهند تا در پرتو آن بهتر بتوانند نقش سیاسی خود در قبال حکومت را ایفا کنند. به چنین گروه‌ها و انجمن‌هایی که با اهدافی خاص و در قالب سازمانی منسجم و دارای مرامنامه و اساس‌نامه تشکیل می‌شوند، “حزب” می‌گویند. به برخی تعریفات [[فلاسفه سیاسی]] از حزب اشاره می‌کنیم.


'''ادموند برک''': هیأتی از [[مردم]] که به خاطر پیشبرد [[منافع ملی]] با [[کوشش]] مشترک بر اساس اصول سیاسی مورد توافق، [[متحد]] می‌شوند<ref>عبدالرحمن عالم، بنیادهای علم سیاست، ص۳۴۳.</ref>.
'''گتل''': گروهی از شهروندان کم و بیش سازمان یافته که به عنوان یک واحد [[سیاسی]] عمل می‌کنند و با استفاده از [[حق]] [[رأی]] خود می‌خواهند بر [[حکومت]] [[تسلط]] پیدا کنند<ref>عبدالرحمن عالم، بنیادهای علم سیاست، ص۳۴۴.</ref>.
'''مک آیور''': [[حزب]] گروهی سازمان یافته برای [[حمایت]] از برخی اصول و سیاست‌هاست که از راه‌های قانونی می‌کوشد حکومت را به دست گیرد<ref>عبدالرحمن عالم، بنیادهای علم سیاست، ص۳۴۴. «حزب سیاسی، جمعیتی سازمان‌یافته در درون یک نظام سیاسی است که عقیده‌ای مشترک دارند و برای کسب و به‌کارگیری قدرت سیاسی در اجرای دیدگاه‌ها و اهداف خود با یکدیگر متحد شده‌اند» (محسن مدیر شانه‌چی، احزاب سیاسی ایران، ص۱۵-۲۸)؛ دکتر محمدجعفر لنگرودی نیز می‌نویسد: «حزب گروهی از مردمان که سازمان‌یافته باشند برای هدف سیاسی» (مبسوط در ترمینولوژی حقوق، ج۳، ص۱۶۵۶)؛ و نیز غلامرضا علی بابائی، فرهنگ علوم سیاسی، ص۴۳.</ref>.
با توجه به تعریف‌های فوق می‌توان عناصر حزب را چنین برشمرد:
#فردیت و [[شهروندی]] که مؤسسان و اعضای حزب [[شهروندان]] هستند؛
#عضوگیری علنی: فعالیت حزب مخفی نیست، بلکه با اظهار مرام و اهداف خویش، به عضوگیری علنی می‌پردازد؛
#اهداف خاص بر اساس مرامنامه؛
#نهایت تأثیر در حکومت یا سهیم شدن در [[قدرت]] و یا [[فتح]] قدرت.<ref>[[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[آزادی در فقه و حدود آن (کتاب)|آزادی در فقه و حدود آن]]، ص ۲۶۱.</ref>
== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==



نسخهٔ ‏۱۹ آوریل ۲۰۲۱، ساعت ۱۲:۲۵

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث حزب است. "حزب" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل حزب (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

  • “حزب” واژه‌ای عربی است و به گروهی اطلاق می‌شود که فعالیت و هدف مشترکی داشته باشند. “Parrty” نیز همین معنای لغوی “حزب” را دارد. حزب در ادبیات دینی (قرآن و سنت) در مورد گروه حق و باطل استعمال می‌شود؛ چنان که در قرآن بر گروه مؤمنان و کافران حزب گفته شده است: ﴿أَلَا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ[۱]؛ ﴿لَمَّا رَأَى الْمُؤْمِنُونَ الْأَحْزَابَ[۲]؛ ﴿كُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَيْهِمْ فَرِحُونَ[۳]. در دو آیه اخیر حزب به گروه غیر دیندار اطلاق شده است[۴].


جستارهای وابسته

منابع

  1. قدردان قراملکی، محمد حسن، آزادی در فقه و حدود آن

پانویس

  1. «آگاه باشید که بی‌گمان حزب خداوند است که (گرویدگان به آن) رستگارند» سوره مجادله، آیه ۲۲.
  2. «و چون مؤمنان دسته‌ها (ی مشرک) را دیدند.».. سوره احزاب، آیه ۲۲.
  3. «هر گروهی بدانچه خود دارد شادمان است» سوره مؤمنون، آیه ۵۳.
  4. قدردان قراملکی، محمد حسن، آزادی در فقه و حدود آن، ص ۲۶۱.
  5. ابن‌منظور، لسان العرب، ج۱، ص۳۰۸.
  6. حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج‌۲، ص‌۲۰۷.
  7. خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۳، ص۱۶۴.
  8. حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۲۳۱.