قسط در لغت و اصطلاح به چه معناست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخهها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-== پاسخ نخست== +== پاسخ نخست ==)) |
جز (جایگزینی متن - '\. \:\:\:\:\:\:(.*)\s' به '. $1 ') |
||
خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
::::::حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[سید کاظم سیدباقری]]''' در کتاب ''«[[عدالت سیاسی در قرآن کریم (کتاب)|عدالت سیاسی در قرآن کریم]]»'' در اینباره گفته است: | ::::::حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[سید کاظم سیدباقری]]''' در کتاب ''«[[عدالت سیاسی در قرآن کریم (کتاب)|عدالت سیاسی در قرآن کریم]]»'' در اینباره گفته است: | ||
::::::«“قسط” در لغت به معنای، [[میزان]]، سهم و نصیب میباشد. وقتی که به باب تفعیل میرود نیز این معنا [[حفظ]] میگردد، گفته میشود {{عربی|تقسطوا الشيء بينهم}} که به معنای تقسیم به [[عدل]] و [[برابری]] است<ref>ابن منظور، لسان العرب، ج۵، ص۸۶.</ref>؛ همچنین [[قسط]] به معنای آن است که [[حق]] کسی را به دیگری ندهند و [[تبعیض]] روا ندارند<ref>ر.ک: جعفر شریعتمداری، شرح و تفسیر لغات قرآن، ج۳، ص۱۲۰.</ref>. در تفاوت میان [[عدل و قسط]]، آمده است که قسط به عدل آشکار و ظاهر گفته میشود، اما عدل، گاهی ممکن است که به صورت پنهانی نیز محقق گردد<ref>ابوهلال عسکری، معجم الفروق اللغویة، ص۴۲۸.</ref>. [[عدالت]] به آن است که [[انسان]]، حق هر کسی را بپردازد و نقطه مقابلش آن است که [[ستم]] کند و [[حقوق]] افراد را از آنان دریغ دارد، “قسط” مفهومش آن است که حق کسی را به دیگری ندهند و تبعیض روا ندارند و نقطه مقابلش آن است که حق کسی را به دیگری دهند<ref>جعفر شریعتمداری، شرح و تفسیر لغات قرآن، ج۳، ص۱۲۰.</ref>. “قسط” از واژگان متضاد است، در لغت آمده که “قسط”، یعنی گرفتن سهم دیگری که به معنای ستم است، گفته میشود: {{عربی|قَسَط الرّجل}}، هنگامی که ستم میکند؛ اما اگر گفته شود: {{عربی|أقْسَطَ}}؛ هنگامی است که فرد، عدل ورزد؛ در [[قرآن کریم]] هر دو معنا به کار رفته است: {{متن قرآن|وَأَمَّا الْقَاسِطُونَ فَكَانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَبًا}}<ref>«و اما رویگردانان از راه درست، هیزم دوزخاند» سوره جن، آیه ۱۵.</ref>. | ::::::«“قسط” در لغت به معنای، [[میزان]]، سهم و نصیب میباشد. وقتی که به باب تفعیل میرود نیز این معنا [[حفظ]] میگردد، گفته میشود {{عربی|تقسطوا الشيء بينهم}} که به معنای تقسیم به [[عدل]] و [[برابری]] است<ref>ابن منظور، لسان العرب، ج۵، ص۸۶.</ref>؛ همچنین [[قسط]] به معنای آن است که [[حق]] کسی را به دیگری ندهند و [[تبعیض]] روا ندارند<ref>ر.ک: جعفر شریعتمداری، شرح و تفسیر لغات قرآن، ج۳، ص۱۲۰.</ref>. در تفاوت میان [[عدل و قسط]]، آمده است که قسط به عدل آشکار و ظاهر گفته میشود، اما عدل، گاهی ممکن است که به صورت پنهانی نیز محقق گردد<ref>ابوهلال عسکری، معجم الفروق اللغویة، ص۴۲۸.</ref>. [[عدالت]] به آن است که [[انسان]]، حق هر کسی را بپردازد و نقطه مقابلش آن است که [[ستم]] کند و [[حقوق]] افراد را از آنان دریغ دارد، “قسط” مفهومش آن است که حق کسی را به دیگری ندهند و تبعیض روا ندارند و نقطه مقابلش آن است که حق کسی را به دیگری دهند<ref>جعفر شریعتمداری، شرح و تفسیر لغات قرآن، ج۳، ص۱۲۰.</ref>. “قسط” از واژگان متضاد است، در لغت آمده که “قسط”، یعنی گرفتن سهم دیگری که به معنای ستم است، گفته میشود: {{عربی|قَسَط الرّجل}}، هنگامی که ستم میکند؛ اما اگر گفته شود: {{عربی|أقْسَطَ}}؛ هنگامی است که فرد، عدل ورزد؛ در [[قرآن کریم]] هر دو معنا به کار رفته است: {{متن قرآن|وَأَمَّا الْقَاسِطُونَ فَكَانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَبًا}}<ref>«و اما رویگردانان از راه درست، هیزم دوزخاند» سوره جن، آیه ۱۵.</ref>. | ||
در معنای عدالت فرمود: {{متن قرآن|وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ}}<ref>«و دادگری ورزید که خداوند دادگران را دوست میدارد» سوره حجرات، آیه ۹.</ref>. و {{عربی|قسطاس}} برگرفته از “قسط”، به معنای میزان است و از آن به عدالت تعبیر میشود، آنگونه که از “میزان” چنین تعبیر میشود<ref>راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص۶۷۰.</ref>؛ لذا فرمود: {{متن قرآن|وَزِنُوا بِالْقِسْطَاسِ الْمُسْتَقِيمِ}}<ref>«و با ترازوی درست وزن کنید» سوره اسراء، آیه ۳۵.</ref> که به معنای “ترازوی درست و عادلانه” است. | |||
همچنین ارباب لغت ذکر کردهاند که {{عربی|مُقْسِطَ}} به معنای [[عادل]]، از [[اسماء]] [[خداوند]] است، اما “قاسط” به معنای [[ستمگر]] است<ref>ابن منظور، لسان العرب، ج۷، ص۳۷۷.</ref>. اصل در لغت “قسط” به معنای رساندن چیزی به جایگاه خودش و برآوردن [[حق]] در محل اصلی آن میباشد و این معنا فقط در [[مقام]] [[اجرای عدل]] و [[اعمال]] آن در [[جامعه]]، معنادار میشود، مانند دادن [[نفقه]] و تقسیم آن میان [[خانواده]] یا تقسیم [[مال]] میان شرکا؛ این موارد هنگامی است که عمل عادلانه و [[حقمدار]] باشد، اما به هنگام [[انحراف]] و بازگشت از حق، از آن، تعبیر به “جور” میشود. {{عربی|قَسط}} مصدر است و {{عربی|قِسط}} اسم مصدر. در [[قرآن کریم]] آمده است: {{متن قرآن|قُلْ أَمَرَ رَبِّي بِالْقِسْطِ}}<ref>«بگو: پروردگارم به دادگری فرمان داده است» سوره اعراف، آیه ۲۹.</ref> و اینکه: {{متن قرآن|كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ}}<ref>«ای مؤمنان! به دادگری بپاخیزید» سوره نساء، آیه ۱۳۵.</ref>. | |||
در “اقساط”، [[برپایی عدل]] در نظر گرفته میشود و “تقسیط” جهت وقوع و تعلق فعل [[قسط]]، لحاظ میشود<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۹، ص۲۵۷.</ref>»<ref>[[سید کاظم سیدباقری|سیدباقری، سید کاظم]]، [[عدالت سیاسی در قرآن کریم (کتاب)|عدالت سیاسی در قرآن کریم]]، ص ۵۰.</ref> | |||
== پرسشهای وابسته == | == پرسشهای وابسته == |
نسخهٔ ۲۴ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۲:۵۰
قسط در لغت و اصطلاح به چه معناست؟ | |
---|---|
موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ فقه سیاسی |
مدخل اصلی | قسط در لغت |
قسط در لغت و اصطلاح به چه معناست؟ یکی از پرسشهای مرتبط به بحث فقه سیاسی است که میتوان با عبارتهای متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤالهای مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی فقه سیاسی مراجعه شود.
عبارتهای دیگری از این پرسش
پاسخ نخست
- حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید کاظم سیدباقری در کتاب «عدالت سیاسی در قرآن کریم» در اینباره گفته است:
- «“قسط” در لغت به معنای، میزان، سهم و نصیب میباشد. وقتی که به باب تفعیل میرود نیز این معنا حفظ میگردد، گفته میشود تقسطوا الشيء بينهم که به معنای تقسیم به عدل و برابری است[۱]؛ همچنین قسط به معنای آن است که حق کسی را به دیگری ندهند و تبعیض روا ندارند[۲]. در تفاوت میان عدل و قسط، آمده است که قسط به عدل آشکار و ظاهر گفته میشود، اما عدل، گاهی ممکن است که به صورت پنهانی نیز محقق گردد[۳]. عدالت به آن است که انسان، حق هر کسی را بپردازد و نقطه مقابلش آن است که ستم کند و حقوق افراد را از آنان دریغ دارد، “قسط” مفهومش آن است که حق کسی را به دیگری ندهند و تبعیض روا ندارند و نقطه مقابلش آن است که حق کسی را به دیگری دهند[۴]. “قسط” از واژگان متضاد است، در لغت آمده که “قسط”، یعنی گرفتن سهم دیگری که به معنای ستم است، گفته میشود: قَسَط الرّجل، هنگامی که ستم میکند؛ اما اگر گفته شود: أقْسَطَ؛ هنگامی است که فرد، عدل ورزد؛ در قرآن کریم هر دو معنا به کار رفته است: وَأَمَّا الْقَاسِطُونَ فَكَانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَبًا[۵].
در معنای عدالت فرمود: وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطِينَ[۶]. و قسطاس برگرفته از “قسط”، به معنای میزان است و از آن به عدالت تعبیر میشود، آنگونه که از “میزان” چنین تعبیر میشود[۷]؛ لذا فرمود: وَزِنُوا بِالْقِسْطَاسِ الْمُسْتَقِيمِ[۸] که به معنای “ترازوی درست و عادلانه” است.
همچنین ارباب لغت ذکر کردهاند که مُقْسِطَ به معنای عادل، از اسماء خداوند است، اما “قاسط” به معنای ستمگر است[۹]. اصل در لغت “قسط” به معنای رساندن چیزی به جایگاه خودش و برآوردن حق در محل اصلی آن میباشد و این معنا فقط در مقام اجرای عدل و اعمال آن در جامعه، معنادار میشود، مانند دادن نفقه و تقسیم آن میان خانواده یا تقسیم مال میان شرکا؛ این موارد هنگامی است که عمل عادلانه و حقمدار باشد، اما به هنگام انحراف و بازگشت از حق، از آن، تعبیر به “جور” میشود. قَسط مصدر است و قِسط اسم مصدر. در قرآن کریم آمده است: قُلْ أَمَرَ رَبِّي بِالْقِسْطِ[۱۰] و اینکه: كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ[۱۱].
در “اقساط”، برپایی عدل در نظر گرفته میشود و “تقسیط” جهت وقوع و تعلق فعل قسط، لحاظ میشود[۱۲]»[۱۳]
پرسشهای وابسته
منبعشناسی جامع فقه سیاسی
پانویس
- ↑ ابن منظور، لسان العرب، ج۵، ص۸۶.
- ↑ ر.ک: جعفر شریعتمداری، شرح و تفسیر لغات قرآن، ج۳، ص۱۲۰.
- ↑ ابوهلال عسکری، معجم الفروق اللغویة، ص۴۲۸.
- ↑ جعفر شریعتمداری، شرح و تفسیر لغات قرآن، ج۳، ص۱۲۰.
- ↑ «و اما رویگردانان از راه درست، هیزم دوزخاند» سوره جن، آیه ۱۵.
- ↑ «و دادگری ورزید که خداوند دادگران را دوست میدارد» سوره حجرات، آیه ۹.
- ↑ راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص۶۷۰.
- ↑ «و با ترازوی درست وزن کنید» سوره اسراء، آیه ۳۵.
- ↑ ابن منظور، لسان العرب، ج۷، ص۳۷۷.
- ↑ «بگو: پروردگارم به دادگری فرمان داده است» سوره اعراف، آیه ۲۹.
- ↑ «ای مؤمنان! به دادگری بپاخیزید» سوره نساء، آیه ۱۳۵.
- ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۹، ص۲۵۷.
- ↑ سیدباقری، سید کاظم، عدالت سیاسی در قرآن کریم، ص ۵۰.