(۴ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱:
خط ۱:
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[زکریا بن یحیی واسطی در تراجم و رجال]] - [[زکریا بن یحیی واسطی در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط = }}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = اصحاب امام صادق| عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[زکریا بن یحیی واسطی در معارف و سیره رضوی]]| پرسش مرتبط = }}
== آشنایی اجمالی ==
[[شیخ طوسی]] [[ابویحیی زکریا بن یحیی واسطی]] را از [[اصحاب امام صادق]]{{ع}} دانسته، <ref>رجال الطوسی ۲۰۰.</ref> اما برخی گویند که از [[امام رضا]]{{ع}} نیز [[حدیث]] نقل کرده است.<ref>اختیار معرفة الرجال ۲۲۳.</ref> [[داوود بن فرقد]]، [[بکر بن صالح]] و دیگران از او [[روایت]] نقل کرده‌اند.<ref>جامع الرواة ۱/۳۳۴.</ref> [[نجاشی]] ضمن [[توثیق]] واسطی می‌‌گوید: او از [[امام صادق]]{{ع}} روایت کرده و دارای کتاب [[حدیثی]] بوده که [[ابراهیم بن محمد بن اسماعیل]] آن را روایت کرده است.<ref>رجال النجاشی ۱/۳۹۲.</ref> [[آقابزرگ تهرانی]] از این اثر با عنوان کتاب الحدیث یاد کرده است<ref>الذریعه ۶/۳۳۳.</ref>.<ref>جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱، ص۳۴۵.</ref>
== مقدمه ==
در [[منابع حدیثی شیعه]]، به جز وی، چند تن با عنوان [[ابویحیی واسطی]] [[شهرت]] دارند: [[اسماعیل بن زیاد]]، از [[اصحاب امام کاظم]] {{ع}}<ref>أعیان الشیعة، ج۲، ص۴۴۵.</ref> [[ابراهیم بن ابی‌بلاد]]، [[منصور بن یونس]]<ref>فائق المقال، ص۱۸۵.</ref> و [[سهیل بن زیاد]]، نوه دختری [[ابوجعفر احول مؤمن الطاق]] که از [[اصحاب امام حسن عسکری]] {{ع}} بوده است<ref>رجال النجاشی، ص۱۹۲.</ref>. از این‌رو، برخی منابع گاهی [[زکریا]] را با افراد دیگر و به ویژه با سهیل بن زیاد خلط کرده‌اند<ref>معجم رجال الحدیث، ج۲۳، ص۹۷.</ref>. افزون بر آن، احتمال [[اتحاد]] وی با [[زکار بن یحیی دینوری واسطی]] هم مطرح شده است<ref>نقد الرجال، ج۲، ص۲۶۱؛ أعیان الشیعة، ج۷، ص۶۲، ۶۸.</ref>.
گذشته از این، در اینکه منابع رجالی توانسته باشند این فرد را درست شناخته باشند و بشناسانند، تردید وجود دارد. [[ابوالعباس نجاشی]] به نقل از ابن [[نوح]]، زکریا بن یحیی واسطی را محدثی [[موثق]] از [[شاگردان امام صادق]] {{ع}} و صاحب تألیف دانسته و [[ابراهیم بن محمد بن اسماعیل بن جعفر بن سلیمان نسابه هاشمی]] را [[راوی]] کتاب او معرفی کرده است<ref>رجال النجاشی، ص۱۷۳.</ref>. به تبع [[نجاشی]]، رجال‌شناسان بعدی نیز چنین گفته‌اند<ref>خلاصة الأقوال، ص۱۵۲، کتاب الرجال، ابن داود، ص۹۸؛ نقد الرجال، ج۲، ص۲۶۸.</ref>. [[شیخ طوسی]] نیز چنین فردی را در شمار [[اصحاب امام صادق]] {{ع}} آورده است<ref>رجال الطوسی، ص۲۱۰.</ref>. از سوی دیگر، شخصی با همین نام و [[نسب]] از [[اصحاب امام رضا|اصحاب]] و [[راویان امام رضا]] {{ع}} بوده است<ref>اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۴۸۹.</ref>. منابع رجالی بین [[راوی امام صادق]] {{ع}} و راوی امام رضا {{ع}} تفاوتی قائل نشده‌اند<ref>أعیان الشیعة، ج۲، ص۴۴۵؛ معجم رجال الحدیث، ج۸، ص۳۰۱.</ref>.
این نکته که گاهی ابویحیی با واسطه برخی از [[محدثان شیعه]]، از جمله [[حماد بن عثمان ناب]] و [[ابوالحسن حذاء]]، از [[امام صادق]] {{ع}}<ref>الکافی، ج۶، ص۴۱۹؛ کامل الزیارات، ص۳۳۰.</ref> و [[امام کاظم]] {{ع}} [[روایت]] می‌کند<ref>المعتبر فی شرح المختصر، ج۱، ص۹۲؛ مختلف الشیعة، ج۴، ص۴۳۰.</ref>، یکی بودن این دو راوی را تقویت می‌کند. [[هشام بن سالم]]، [[دُرُست بن ابی‌منصور واسطی]] و [[اسماعیل بصری]] هم از استادان [[روایی]] اویند<ref>معجم رجال الحدیث، ج۲۳، ص۲۳۸.</ref>. شماری از [[محدثان]] نیز از [[راویان]] واسطی هستند. [[محمد بن علی بن محبوب]]<ref>معجم رجال الحدیث، ج۲۳، ص۲۳۹.</ref>، [[احمد بن محمد بن عیسی]] و [[محمد بن عیسی بن عبید]] از آن جمله‌اند<ref>اختیار معرفة الرجال، ج۲، ص۴۸۹.</ref>.<ref>منابع: اختیار معرفة الرجال، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تصحیح و تعلیق: میرداماد استرآبادی، تحقیق: سید مهدی رجایی، قم، مؤسسة آل البیت لا لإحیاء التراث، اول، ۱۳۶۳ش؛ أعیان الشیعة، سیدمحسن بن عبدالکریم امین عاملی (۱۳۷۱ق)، تحقیق: سید حسن امین، بیروت، دار التعارف، بی تاب خلاصة الأقوال فی معرفةالرجال، حسن بن یوسف معروف به علامه حلی (۷۲۶ق)، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم، نشر الفقاهة، اول، ۱۴۱۷ق؛ رجال الطوسی، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، اول، ۱۴۱۵ق؛ رجال النجاشی، احمد بن علی معروف به نجاشی (۴۵۰ق)، تحقیق: سید موسی شبیری زنجانی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، پنجم، ۱۴۱۶ق؛ فائق المقال فی الحدیث و الرجال، أحمد بن عبدالرضا بصری (۱۰۸۵ق)، تحقیق: غلام حسین قیصریه‌ها، قم، دار الحدیث، اول، ۱۴۲۲ق، الکافی، محمد بن یعقوب معروف به کلینی (۳۲۹ق)، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چهارم، ۱۴۰۷ق، کامل الزیارات، جعفر بن محمد معروف به ابن قولویه (۳۶۸ق)، تحقیق: جواد قیومی، قم، نشر الفقاهة، اول، ۱۴۱۷ق؛ کتاب الرجال، حسن بن علی معروف به ابن داود حلی (۷۴۰ق)، تحقیق: سید محمد صادق بحر العوم، نجف - قم، المطبعة الحیدریة - انتشارات الرضی، ۱۳۹۲ق؛ مختلف الشیعة، حسن بن یوسف معروف به علامه حلی (۷۲۶ق)، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، اول، ۱۴۱۳ق، المعتبر فی شرح المختصر، جعفر بن حسن معروف به محقق حلی (۶۷۶ق)، تحقیق زیر نظر: ناصر مکارم شیرازی، قم، مؤسسه سیدالشهدا، ۱۳۶۴ ش؛ معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، سیدابوالقاسم بن علی اکبر موسوی خویی (۱۴۱۳ق)، قم، مرکز نشر الثقافة الإسلامیة، پنجم، ۱۴۱۳ق، نقد الرجال، سید مصطفی بن حسین حسینی تفرشی (۱۰۱۵ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت الإحیاء التراث، قم، اول، ۱۴۱۸ق.</ref><ref>[[محمد غفوری|غفوری، محمد]]، [[ابو یحیی زکریا بن یحیی واسطی - غفوری (مقاله)|مقاله «ابو یحیی زکریا بن یحیی واسطی»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]] ص ۵۸۵.</ref>
== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
# [[پرونده: 1100514.jpg|22px]] [[محمد غفوری|غفوری، محمد]]، [[ابو یحیی زکریا بن یحیی واسطی (مقاله)|مقاله «ابو یحیی زکریا بن یحیی واسطی»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه امام رضا ج۱''']]
# [[پرونده: IM009687.jpg|22px]] جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱''']]
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اصحاب امام صادق است. زکریا بن یحیی واسطی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: زکریا بن یحیی واسطی در معارف و سیره رضوی - پرسش مرتبط ندارد
جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱