رستگاری: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۴۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[رستگاری در لغت]] - [[رستگاری در قرآن]] - [[رستگاری در اخلاق اسلامی]] - [[رستگاری در معارف دعا و زیارات]] - [[رستگاری در معارف و سیره حسینی]] - [[رستگاری در معارف و سیره سجادی]] - [[رستگاری در فقه سیاسی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
'''رستگاری''' یا '''فلاح'''، [[پیروزی]] و رسیدن به [[خواسته‌ها]] در [[دنیا]] و [[آخرت]]<ref>[[حسین علی یوسف‌زاده|یوسف‌زاده، حسین علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۳، ص ۶۱۰ - ۶۲۰.</ref>. | |||
==واژه‌شناسی لغوی== | == واژه‌شناسی لغوی == | ||
[[رستگار]]، واژه‌ای [[فارسی]] و مرکّب از مصدر مرخم "رست" به معنای رهیدن، [[آزاد]] شدن و [[نجات]] یافتن و پسوند فاعل‌ساز «گار» است<ref>فرهنگ نفیسی، ج۳، ص۱۶۵۲-۱۶۵۳، «رستگار».</ref> و به معنای [[رهایی]] یابنده، خلاص شونده و [[نجات]] یابنده به کار می‌رود<ref>برهان قاطع، ص۵۴۱؛ فرهنگ نفیسی، ج۳، ص۱۶۵۲، «رستگار».</ref> این واژه در ترکیب با "یا" بر حاصل مصدر دلالت می‌کند، بنابراین "رستگاری" به معنی [[رهایی]] و خلاصی است<ref>فرهنگ نفیسی، ج۳، ص۱۶۵۲؛ فرهنگ فارسی، ج۲، ص۱۶۵۲، «رستگاری».</ref>رستگاری، معادل‌هایی در زبان [[عربی]] دارد: "[[فلاح]]" از ریشه "ف - ل - ح" که به معنای [[پیروزی]]، [[رهایی]]، ماندن در [[نعمت‌ها]] و [[خیرات]]<ref>العین، ج۳، ص۲۳۳؛ الصحاح، ج۱، ص۳۹۲؛ لسان العرب، ج۲، ص۵۴۷-۵۴۸، «فلح».</ref>، نیز به مقصود رسیدن و کامیابی است<ref>تاج العروس، ج۴، ص۱۵۸، «فلح».</ref> معانی دیگری مانند غذای [[سحرگاهان]]، شخم زدن و دگرگون کردن نیز برای [[فلاح]] یاد شده‌اند<ref>الصحاح، ج۱، ص۳۹۲؛ معجم مقاییس اللغه، ج۴، ص۴۵۰؛ لسان العرب، ج۲، ص۵۴۸، «فلح».</ref>؛ "[[فوز]]" از ریشه "ف - و - ز" به معنای [[پیروزی]] و دست یافتن به [[امنیت]] و خوبی است<ref>العین، ج۷، ص۳۸۹؛ الصحاح، ج۳، ص۸۹۰؛ لسان العرب، ج۵، ص۳۹۲، «فوز».</ref> و در مرتبه پس از [[فلاح]]<ref>التحقيق، ج۹، ص۱۳۴، ۱۵۵، «فلح، فوز».</ref> این ریشه در معنای هلاک نیز به کار رفته، زیرا هلاک شده از [[رنج]] و سختی‌های این [[دنیا]] رها میشود<ref>التحقيق، ج۹، ص۱۵۵.</ref>؛ [[سعادت]] از ریشه "س -{{ع}} - د" به معنای خیر، [[شادی]] و میمنت و در مقابل نحوست و [[شقاوت]] است<ref>العین، ج۱، ص۳۲۱؛ معجم مقاییس اللغه، ج۳، ص۷۵؛ لسان العرب، ج۳، ص۲۱۳، «سعد».</ref> برخی، آن را [[یاری]] کردن امور [[الهی]] به [[انسان]] برای رسیدن به خیر<ref>مفردات، ص۴۱۰، «سعد».</ref> و بعضی دیگر، حالتی معنا کرده‌اند که مقتضی خیر و [[فضل]] و [[صلاح]] است<ref>التحقيق، ج۵، ص۱۲۷، «سعد».</ref><ref>[[حسین علی یوسف‌زاده|یوسف‌زاده، حسین علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۳، ص ۶۱۰ - ۶۲۰.</ref>. | |||
ریشه فلاح از فَلاح به معنای شکافتن [[زمین]] است و از این رو به کشاورز، "فلاح" گفته میشود و به [[کشاورزی]] "فلاحت". شکافتن موانع و جلو رفتن و رشد کردن و بالندگی، فلاح است. | |||
[[شعار]] [[پیامبر خدا]] {{صل}} در آغاز [[دعوت]] این بود: {{متن حدیث|قُولُوا لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ تُفْلِحُوا}}، به یکتایی [[خداوند]] [[ایمان]] بیاورید تا [[رستگار]] شوید. در [[اذان]] و اقامه هم [[دعوت]] به فلاح است {{متن حدیث|حَيَّ عَلَى الْفَلَاحِ}}. به کسی هم که [[رستگار]] شود و به آن رشد لازم در مسیر [[انسانیت]] برسد "مُفلح" گفته میشود. در [[حدیثی]] فراخوانی به فلاح که در [[اذان]] است، چنین [[تفسیر]] شده است: روی آورید به سوی بقای بی‌فنا، [[نجات]] بی‌هلاکت، حیات بی‌مرگ، [[نعمت]] بی‌پایان، مسرت بی‌اندوه، اُنس بی‌وحشت، [[نور]] بی‌ظلمت، [[گشایش]] بی‌تنگنایی <ref>معانی الأخبار، ص۴۰.</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]].</ref>. | |||
==رستگاری در | == معنای اصطلاحی == | ||
رستگاری در اصطلاح، [[ادراک]] [[خیر]] و امر ملایم با نفس، فراهم بودن اسباب [[نعمت]] و رسیدن به [[نعمت]] بی‌نقمت است<ref>تفسير صدر المتألهين، ج۵، ص۵۴؛ المیزان، ج۱۴، ص۷۴؛ نمونه، ج۹، ص۲۳۵.</ref> این خیر، در هر پدیده‌ای به حسب آن موجود است، به گونه‌ای که آن پدیده به سبب آن خیر به کمال رسیده و [[لذت]] می‌یابد و در [[انسان]] به این معناست که به خیر به حسب [[قوای روحی]] و بدنی خویش برسد و با آن در [[نعمت]] و [[لذت]] به سر برد<ref>المیزان، ج۱۱، ص۱۸.</ref><ref>[[حسین علی یوسف‌زاده|یوسف‌زاده، حسین علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۳، ص ۶۱۰ - ۶۲۰.</ref>. | |||
==رستگاری در | == رستگاری در [[مکتب]] [[اعتقادی]] == | ||
== | == رستگاری در [[ادیان الهی]] == | ||
== | == رستگاری در [[قرآن]] == | ||
== | == [[حقیقت]] و جایگاه رستگاری == | ||
== | == اکتسابی بودن رستگاری == | ||
== | == اسباب رستگاری == | ||
=== | === [[ایمان]] === | ||
=== | === [[اطاعت از خدا]] و [[اطاعت از پیامبر|پیامبر]] {{صل}} و [[ترس از خدا]] === | ||
===[[ | === بزرگ داشتن و [[یاری]] کردن [[پیامبر اکرم]] {{صل}} === | ||
=== | === فراهم ساختن وسیله [[نزدیکی به خدا]] === | ||
=== | === [[تقوا]] === | ||
=== | === [[تزکیه نفس]] و [[انفاق]] === | ||
=== | === [[عبادت]] و [[یاد خدا]] === | ||
=== | === [[راستی]] === | ||
=== | === [[صبر]] === | ||
=== | === [[توبه]] === | ||
== | === [[هجرت]] و [[جهاد]] === | ||
== | === پاسداشت و تقویت [[فرهنگ دینی]] === | ||
[[ | == جستارهای وابسته == | ||
[[رده: | {{مدخل وابسته}} | ||
* [[سعادت]] | |||
* [[شقاوت]] | |||
{{پایان مدخل وابسته}} | |||
== منابع == | |||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:000055.jpg|22px]] [[حسین علی یوسف‌زاده|یوسف‌زاده، حسین علی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|'''دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۳''']] | |||
# [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
[[رده:فضایل اخلاقی]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۰ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۲۷
رستگاری از چند منظر متفاوت، بررسی میشود: رستگاری در لغت - رستگاری در قرآن - رستگاری در اخلاق اسلامی - رستگاری در معارف دعا و زیارات - رستگاری در معارف و سیره حسینی - رستگاری در معارف و سیره سجادی - رستگاری در فقه سیاسی - پرسش مرتبط نداردرستگاری یا فلاح، پیروزی و رسیدن به خواسته‌ها در دنیا و آخرت[۱].
واژه‌شناسی لغوی
رستگار، واژه‌ای فارسی و مرکّب از مصدر مرخم "رست" به معنای رهیدن، آزاد شدن و نجات یافتن و پسوند فاعل‌ساز «گار» است[۲] و به معنای رهایی یابنده، خلاص شونده و نجات یابنده به کار می‌رود[۳] این واژه در ترکیب با "یا" بر حاصل مصدر دلالت می‌کند، بنابراین "رستگاری" به معنی رهایی و خلاصی است[۴]رستگاری، معادل‌هایی در زبان عربی دارد: "فلاح" از ریشه "ف - ل - ح" که به معنای پیروزی، رهایی، ماندن در نعمت‌ها و خیرات[۵]، نیز به مقصود رسیدن و کامیابی است[۶] معانی دیگری مانند غذای سحرگاهان، شخم زدن و دگرگون کردن نیز برای فلاح یاد شده‌اند[۷]؛ "فوز" از ریشه "ف - و - ز" به معنای پیروزی و دست یافتن به امنیت و خوبی است[۸] و در مرتبه پس از فلاح[۹] این ریشه در معنای هلاک نیز به کار رفته، زیرا هلاک شده از رنج و سختی‌های این دنیا رها میشود[۱۰]؛ سعادت از ریشه "س -(ع) - د" به معنای خیر، شادی و میمنت و در مقابل نحوست و شقاوت است[۱۱] برخی، آن را یاری کردن امور الهی به انسان برای رسیدن به خیر[۱۲] و بعضی دیگر، حالتی معنا کرده‌اند که مقتضی خیر و فضل و صلاح است[۱۳][۱۴].
ریشه فلاح از فَلاح به معنای شکافتن زمین است و از این رو به کشاورز، "فلاح" گفته میشود و به کشاورزی "فلاحت". شکافتن موانع و جلو رفتن و رشد کردن و بالندگی، فلاح است.
شعار پیامبر خدا (ص) در آغاز دعوت این بود: «قُولُوا لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ تُفْلِحُوا»، به یکتایی خداوند ایمان بیاورید تا رستگار شوید. در اذان و اقامه هم دعوت به فلاح است «حَيَّ عَلَى الْفَلَاحِ». به کسی هم که رستگار شود و به آن رشد لازم در مسیر انسانیت برسد "مُفلح" گفته میشود. در حدیثی فراخوانی به فلاح که در اذان است، چنین تفسیر شده است: روی آورید به سوی بقای بی‌فنا، نجات بی‌هلاکت، حیات بی‌مرگ، نعمت بی‌پایان، مسرت بی‌اندوه، اُنس بی‌وحشت، نور بی‌ظلمت، گشایش بی‌تنگنایی [۱۵][۱۶].
معنای اصطلاحی
رستگاری در اصطلاح، ادراک خیر و امر ملایم با نفس، فراهم بودن اسباب نعمت و رسیدن به نعمت بی‌نقمت است[۱۷] این خیر، در هر پدیده‌ای به حسب آن موجود است، به گونه‌ای که آن پدیده به سبب آن خیر به کمال رسیده و لذت می‌یابد و در انسان به این معناست که به خیر به حسب قوای روحی و بدنی خویش برسد و با آن در نعمت و لذت به سر برد[۱۸][۱۹].
رستگاری در مکتب اعتقادی
رستگاری در ادیان الهی
رستگاری در قرآن
حقیقت و جایگاه رستگاری
اکتسابی بودن رستگاری
اسباب رستگاری
ایمان
اطاعت از خدا و پیامبر (ص) و ترس از خدا
بزرگ داشتن و یاری کردن پیامبر اکرم (ص)
فراهم ساختن وسیله نزدیکی به خدا
تقوا
تزکیه نفس و انفاق
عبادت و یاد خدا
راستی
صبر
توبه
هجرت و جهاد
پاسداشت و تقویت فرهنگ دینی
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ یوسف‌زاده، حسین علی، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۱۳، ص ۶۱۰ - ۶۲۰.
- ↑ فرهنگ نفیسی، ج۳، ص۱۶۵۲-۱۶۵۳، «رستگار».
- ↑ برهان قاطع، ص۵۴۱؛ فرهنگ نفیسی، ج۳، ص۱۶۵۲، «رستگار».
- ↑ فرهنگ نفیسی، ج۳، ص۱۶۵۲؛ فرهنگ فارسی، ج۲، ص۱۶۵۲، «رستگاری».
- ↑ العین، ج۳، ص۲۳۳؛ الصحاح، ج۱، ص۳۹۲؛ لسان العرب، ج۲، ص۵۴۷-۵۴۸، «فلح».
- ↑ تاج العروس، ج۴، ص۱۵۸، «فلح».
- ↑ الصحاح، ج۱، ص۳۹۲؛ معجم مقاییس اللغه، ج۴، ص۴۵۰؛ لسان العرب، ج۲، ص۵۴۸، «فلح».
- ↑ العین، ج۷، ص۳۸۹؛ الصحاح، ج۳، ص۸۹۰؛ لسان العرب، ج۵، ص۳۹۲، «فوز».
- ↑ التحقيق، ج۹، ص۱۳۴، ۱۵۵، «فلح، فوز».
- ↑ التحقيق، ج۹، ص۱۵۵.
- ↑ العین، ج۱، ص۳۲۱؛ معجم مقاییس اللغه، ج۳، ص۷۵؛ لسان العرب، ج۳، ص۲۱۳، «سعد».
- ↑ مفردات، ص۴۱۰، «سعد».
- ↑ التحقيق، ج۵، ص۱۲۷، «سعد».
- ↑ یوسف‌زاده، حسین علی، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۱۳، ص ۶۱۰ - ۶۲۰.
- ↑ معانی الأخبار، ص۴۰.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی.
- ↑ تفسير صدر المتألهين، ج۵، ص۵۴؛ المیزان، ج۱۴، ص۷۴؛ نمونه، ج۹، ص۲۳۵.
- ↑ المیزان، ج۱۱، ص۱۸.
- ↑ یوسف‌زاده، حسین علی، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۱۳، ص ۶۱۰ - ۶۲۰.