ام‌کلثوم دختر عقبة بن ابی‌معیط در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' نامهای ' به ' نامهای ') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
| پرسش مرتبط = | | پرسش مرتبط = | ||
}} | }} | ||
== [[ام کلثوم]] در [[شأن نزول]] == | == [[ام کلثوم]] در [[شأن نزول]] == | ||
# هنگامی که [[برادران]] امّ‌کلثوم از پیامبر خواستند براساس [[پیمان]] [[حدیبیه]] (که مطابق یکی از بندهای آن اگر فردی در [[مکه]] [[مسلمان]] شده و به [[مدینه]] [[هجرت]] می‌کرد پیامبر {{صل}} باید او را به [[قریش]] برمی‌گرداند) خواهر خود را به مکه باز گردانند، و او از [[ضعف]] و [[ناتوانی]] خود در برابر فشارها و شکنجه‌های [[کافران]] [[مکه]] سخن گفت [[آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا جَاءَكُمُ الْمُؤْمِنَاتُ مُهَاجِرَاتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإِيمَانِهِنَّ فَإِنْ عَلِمْتُمُوهُنَّ مُؤْمِنَاتٍ فَلَا تَرْجِعُوهُنَّ إِلَى الْكُفَّارِ لَا هُنَّ حِلٌّ لَهُمْ وَلَا هُمْ يَحِلُّونَ لَهُنَّ وَآتُوهُمْ مَا أَنْفَقُوا وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ أَنْ تَنْكِحُوهُنَّ إِذَا آتَيْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ وَلَا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوَافِرِ وَاسْأَلُوا مَا أَنْفَقْتُمْ وَلْيَسْأَلُوا مَا أَنْفَقُوا ذَلِكُمْ حُكْمُ اللَّهِ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! چون زنان مؤمن هجرت‌کنان نزد شما بیایند، (ایمان) آنان را بیازمایید، خداوند به ایمان آنان داناتر است پس اگر آنان را مؤمن دانستید به سوی کافران بازنگردانید که ایشان برای آنان و آنان برای ایشان حلال نیستند و آنچه (آن کافران) هزینه کرده‌اند به آنها بپردازید و هر گاه مهر آنان را بدهید گناهی بر شما نیست که آنان را به همسری درآورید و به پیوند (پیشین خود با) زنان کافر پایبند نباشید و (اگر زنان شما نزد آنها بروند) کابین آنان را بخواهید و آنها نیز می‌توانند کابینی که (به زنانشان) داده‌اند (از شما) بخواهند؛ این حکم خداوند است که در میان شما داوری می‌کند و خداوند دانایی فرزانه است» سوره ممتحنه، آیه ۱۰.</ref> نازل شد و از [[پیامبر]] خواست که [[ایمان]] [[زنان]] [[مهاجر]] به [[مدینه]] را بیازماید و چنانچه آنان را [[مؤمن]] یافت از بازگرداندنشان به کافران[[چشم]] بپوشد.<ref>احکام‌القرآن، ج۳، ص۶۵۳؛ التبیان، ج۹، ص۵۸۴؛ زادالمسیر، ج ۸، ص ۲۳۸ ـ ۲۳۹.</ref>. بنابر برخی [[روایات]]، پیامبر در پاسخ به [[برادران]] او فرمود: زنان مشمول [[قرارداد]] حدیبیّه نیستند.<ref>تفسیر قرطبی، ج ۱۸، ص ۴۱.</ref> درباره نحوه [[امتحان]] زنان مهاجر اقوال متعددی وجود دارد؛ به [[روایت]] [[ابن عباس]] آنان می‌بایست [[سوگند]] یاد کنند که بر اثر [[نفرت]] از شوهر، رغبت به [[سرزمین]] دیگر، [[دنیاطلبی]]، [[عشق]] به یکی از مردانِ ما ([[مسلمانان]])، [[مهاجرت]] نکرده‌اند و صرفا [[محبت خدا]] و [[رسول‌خدا]] [[انگیزه]] مهاجرت آنان بوده است.<ref>جامع‌البیان، مج ۱۴، ج ۲۸، ص ۷۸؛ التبیان، ج ۹، ص ۵۸۴؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۸، ص ۴۲.</ref> به روایت دیگری از ابن عباس ذکر [[شهادتین]] برای امتحان آنها کافی بود. [[عایشه]] [[نقل]] می‌کند که همان تعهدهایی که پیامبر در [[بیعت]] خود از زنان مدینه گرفت برای آنان مطرح می‌کرد.<ref>جامع‌البیان، مج ۱۴، ج ۲۸، ص ۸۶؛ التبیان، ج ۹، ص ۵۸۴؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۸، ص ۴۲.</ref> | # هنگامی که [[برادران]] امّ‌کلثوم از پیامبر خواستند براساس [[پیمان]] [[حدیبیه]] (که مطابق یکی از بندهای آن اگر فردی در [[مکه]] [[مسلمان]] شده و به [[مدینه]] [[هجرت]] می‌کرد پیامبر {{صل}} باید او را به [[قریش]] برمی‌گرداند) خواهر خود را به مکه باز گردانند، و او از [[ضعف]] و [[ناتوانی]] خود در برابر فشارها و شکنجه‌های [[کافران]] [[مکه]] سخن گفت [[آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا جَاءَكُمُ الْمُؤْمِنَاتُ مُهَاجِرَاتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإِيمَانِهِنَّ فَإِنْ عَلِمْتُمُوهُنَّ مُؤْمِنَاتٍ فَلَا تَرْجِعُوهُنَّ إِلَى الْكُفَّارِ لَا هُنَّ حِلٌّ لَهُمْ وَلَا هُمْ يَحِلُّونَ لَهُنَّ وَآتُوهُمْ مَا أَنْفَقُوا وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ أَنْ تَنْكِحُوهُنَّ إِذَا آتَيْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ وَلَا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوَافِرِ وَاسْأَلُوا مَا أَنْفَقْتُمْ وَلْيَسْأَلُوا مَا أَنْفَقُوا ذَلِكُمْ حُكْمُ اللَّهِ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! چون زنان مؤمن هجرت‌کنان نزد شما بیایند، (ایمان) آنان را بیازمایید، خداوند به ایمان آنان داناتر است پس اگر آنان را مؤمن دانستید به سوی کافران بازنگردانید که ایشان برای آنان و آنان برای ایشان حلال نیستند و آنچه (آن کافران) هزینه کرده‌اند به آنها بپردازید و هر گاه مهر آنان را بدهید گناهی بر شما نیست که آنان را به همسری درآورید و به پیوند (پیشین خود با) زنان کافر پایبند نباشید و (اگر زنان شما نزد آنها بروند) کابین آنان را بخواهید و آنها نیز می‌توانند کابینی که (به زنانشان) داده‌اند (از شما) بخواهند؛ این حکم خداوند است که در میان شما داوری می‌کند و خداوند دانایی فرزانه است» سوره ممتحنه، آیه ۱۰.</ref> نازل شد و از [[پیامبر]] خواست که [[ایمان]] [[زنان]] [[مهاجر]] به [[مدینه]] را بیازماید و چنانچه آنان را [[مؤمن]] یافت از بازگرداندنشان به کافران[[چشم]] بپوشد.<ref>احکام‌القرآن، ج۳، ص۶۵۳؛ التبیان، ج۹، ص۵۸۴؛ زادالمسیر، ج ۸، ص ۲۳۸ ـ ۲۳۹.</ref>. بنابر برخی [[روایات]]، پیامبر در پاسخ به [[برادران]] او فرمود: زنان مشمول [[قرارداد]] حدیبیّه نیستند.<ref>تفسیر قرطبی، ج ۱۸، ص ۴۱.</ref> درباره نحوه [[امتحان]] زنان مهاجر اقوال متعددی وجود دارد؛ به [[روایت]] [[ابن عباس]] آنان می‌بایست [[سوگند]] یاد کنند که بر اثر [[نفرت]] از شوهر، رغبت به [[سرزمین]] دیگر، [[دنیاطلبی]]، [[عشق]] به یکی از مردانِ ما ([[مسلمانان]])، [[مهاجرت]] نکرده‌اند و صرفا [[محبت خدا]] و [[رسول‌خدا]] [[انگیزه]] مهاجرت آنان بوده است.<ref>جامع‌البیان، مج ۱۴، ج ۲۸، ص ۷۸؛ التبیان، ج ۹، ص ۵۸۴؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۸، ص ۴۲.</ref> به روایت دیگری از ابن عباس ذکر [[شهادتین]] برای امتحان آنها کافی بود. [[عایشه]] [[نقل]] می‌کند که همان تعهدهایی که پیامبر در [[بیعت]] خود از زنان مدینه گرفت برای آنان مطرح می‌کرد.<ref>جامع‌البیان، مج ۱۴، ج ۲۸، ص ۸۶؛ التبیان، ج ۹، ص ۵۸۴؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۸، ص ۴۲.</ref> | ||
# [[ام‌کلثوم]] پس از آنکه سکونتش در مدینه حتمی شد، خود را به پیامبر بخشید تا به [[ازدواج]] او درآید. پیامبر [[بخشش]] او را پذیرفت؛ امّا او را به ازدواج [[زید بن حارثه]] درآورد. امّ کلثوم که از این مسئله ناراحت شده بود گفت: خود را به او هبه کردم؛ امّا او مرا به ازدواج برده‌اش درآورد، آنگاه آیه {{متن قرآن|وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلَا مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْرًا أَنْ يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ وَمَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا مُبِينًا}}<ref>«و چون خداوند و فرستاده او به کاری فرمان دهند سزیده هیچ مرد و زن مؤمنی نیست که آنان را در کارشان گزینش (دیگری) باشد؛ هر کس از خدا و فرستاده‌اش نافرمانی کند به گمراهی آشکاری افتاده است» سوره احزاب، آیه ۳۶.</ref> نازل شد.<ref>جامع البیان، مج۱۲،ج۲۲،ص۱۶ـ۱۷؛ تفسیرماوردی، ج ۴، ص ۴۰۴؛ مجمع‌البیان، ج ۷، ص ۵۶۳.</ref> امّ‌کلثوم وقتی متوجه شد که این امر خواست [[خدا]] و [[رسول خدا]] بوده و در این امر خیری نهفته است به این [[ازدواج]] [[راضی]] شد.<ref>[[مهران اسماعیلی|اسماعیلی، مهران]]، [[ام کلثوم بنت عقبة بن ابی معیط (مقاله)|مقاله «ام کلثوم بنت عقبة بن ابی معیط»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، | # [[ام‌کلثوم]] پس از آنکه سکونتش در مدینه حتمی شد، خود را به پیامبر بخشید تا به [[ازدواج]] او درآید. پیامبر [[بخشش]] او را پذیرفت؛ امّا او را به ازدواج [[زید بن حارثه]] درآورد. امّ کلثوم که از این مسئله ناراحت شده بود گفت: خود را به او هبه کردم؛ امّا او مرا به ازدواج برده‌اش درآورد، آنگاه آیه {{متن قرآن|وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلَا مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْرًا أَنْ يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ وَمَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا مُبِينًا}}<ref>«و چون خداوند و فرستاده او به کاری فرمان دهند سزیده هیچ مرد و زن مؤمنی نیست که آنان را در کارشان گزینش (دیگری) باشد؛ هر کس از خدا و فرستاده‌اش نافرمانی کند به گمراهی آشکاری افتاده است» سوره احزاب، آیه ۳۶.</ref> نازل شد.<ref>جامع البیان، مج۱۲،ج۲۲،ص۱۶ـ۱۷؛ تفسیرماوردی، ج ۴، ص ۴۰۴؛ مجمع‌البیان، ج ۷، ص ۵۶۳.</ref> امّ‌کلثوم وقتی متوجه شد که این امر خواست [[خدا]] و [[رسول خدا]] بوده و در این امر خیری نهفته است به این [[ازدواج]] [[راضی]] شد.<ref>[[مهران اسماعیلی|اسماعیلی، مهران]]، [[ام کلثوم بنت عقبة بن ابی معیط (مقاله)|مقاله «ام کلثوم بنت عقبة بن ابی معیط»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۴، ص 387-388.</ref>. | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۰۵
این مدخل زیرشاخهٔ بحث ام‌کلثوم دختر عقبة بن ابی‌معیط است. ام‌کلثوم دختر عقبة بن ابی‌معیط از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ام‌کلثوم دختر عقبة بن ابی‌معیط در قرآن - پرسش مرتبط نداردام کلثوم در شأن نزول
- هنگامی که برادران امّ‌کلثوم از پیامبر خواستند براساس پیمان حدیبیه (که مطابق یکی از بندهای آن اگر فردی در مکه مسلمان شده و به مدینه هجرت می‌کرد پیامبر (ص) باید او را به قریش برمی‌گرداند) خواهر خود را به مکه باز گردانند، و او از ضعف و ناتوانی خود در برابر فشارها و شکنجه‌های کافران مکه سخن گفت آیه ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا جَاءَكُمُ الْمُؤْمِنَاتُ مُهَاجِرَاتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإِيمَانِهِنَّ فَإِنْ عَلِمْتُمُوهُنَّ مُؤْمِنَاتٍ فَلَا تَرْجِعُوهُنَّ إِلَى الْكُفَّارِ لَا هُنَّ حِلٌّ لَهُمْ وَلَا هُمْ يَحِلُّونَ لَهُنَّ وَآتُوهُمْ مَا أَنْفَقُوا وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ أَنْ تَنْكِحُوهُنَّ إِذَا آتَيْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ وَلَا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوَافِرِ وَاسْأَلُوا مَا أَنْفَقْتُمْ وَلْيَسْأَلُوا مَا أَنْفَقُوا ذَلِكُمْ حُكْمُ اللَّهِ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ﴾[۱] نازل شد و از پیامبر خواست که ایمان زنان مهاجر به مدینه را بیازماید و چنانچه آنان را مؤمن یافت از بازگرداندنشان به کافرانچشم بپوشد.[۲]. بنابر برخی روایات، پیامبر در پاسخ به برادران او فرمود: زنان مشمول قرارداد حدیبیّه نیستند.[۳] درباره نحوه امتحان زنان مهاجر اقوال متعددی وجود دارد؛ به روایت ابن عباس آنان می‌بایست سوگند یاد کنند که بر اثر نفرت از شوهر، رغبت به سرزمین دیگر، دنیاطلبی، عشق به یکی از مردانِ ما (مسلمانان)، مهاجرت نکرده‌اند و صرفا محبت خدا و رسول‌خدا انگیزه مهاجرت آنان بوده است.[۴] به روایت دیگری از ابن عباس ذکر شهادتین برای امتحان آنها کافی بود. عایشه نقل می‌کند که همان تعهدهایی که پیامبر در بیعت خود از زنان مدینه گرفت برای آنان مطرح می‌کرد.[۵]
- ام‌کلثوم پس از آنکه سکونتش در مدینه حتمی شد، خود را به پیامبر بخشید تا به ازدواج او درآید. پیامبر بخشش او را پذیرفت؛ امّا او را به ازدواج زید بن حارثه درآورد. امّ کلثوم که از این مسئله ناراحت شده بود گفت: خود را به او هبه کردم؛ امّا او مرا به ازدواج برده‌اش درآورد، آنگاه آیه ﴿وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلَا مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْرًا أَنْ يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ وَمَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا مُبِينًا﴾[۶] نازل شد.[۷] امّ‌کلثوم وقتی متوجه شد که این امر خواست خدا و رسول خدا بوده و در این امر خیری نهفته است به این ازدواج راضی شد.[۸].
جستارهای وابسته
- عثمان بن عفان (برادر مادری)
منابع
پانویس
- ↑ «ای مؤمنان! چون زنان مؤمن هجرت‌کنان نزد شما بیایند، (ایمان) آنان را بیازمایید، خداوند به ایمان آنان داناتر است پس اگر آنان را مؤمن دانستید به سوی کافران بازنگردانید که ایشان برای آنان و آنان برای ایشان حلال نیستند و آنچه (آن کافران) هزینه کرده‌اند به آنها بپردازید و هر گاه مهر آنان را بدهید گناهی بر شما نیست که آنان را به همسری درآورید و به پیوند (پیشین خود با) زنان کافر پایبند نباشید و (اگر زنان شما نزد آنها بروند) کابین آنان را بخواهید و آنها نیز می‌توانند کابینی که (به زنانشان) داده‌اند (از شما) بخواهند؛ این حکم خداوند است که در میان شما داوری می‌کند و خداوند دانایی فرزانه است» سوره ممتحنه، آیه ۱۰.
- ↑ احکام‌القرآن، ج۳، ص۶۵۳؛ التبیان، ج۹، ص۵۸۴؛ زادالمسیر، ج ۸، ص ۲۳۸ ـ ۲۳۹.
- ↑ تفسیر قرطبی، ج ۱۸، ص ۴۱.
- ↑ جامع‌البیان، مج ۱۴، ج ۲۸، ص ۷۸؛ التبیان، ج ۹، ص ۵۸۴؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۸، ص ۴۲.
- ↑ جامع‌البیان، مج ۱۴، ج ۲۸، ص ۸۶؛ التبیان، ج ۹، ص ۵۸۴؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۸، ص ۴۲.
- ↑ «و چون خداوند و فرستاده او به کاری فرمان دهند سزیده هیچ مرد و زن مؤمنی نیست که آنان را در کارشان گزینش (دیگری) باشد؛ هر کس از خدا و فرستاده‌اش نافرمانی کند به گمراهی آشکاری افتاده است» سوره احزاب، آیه ۳۶.
- ↑ جامع البیان، مج۱۲،ج۲۲،ص۱۶ـ۱۷؛ تفسیرماوردی، ج ۴، ص ۴۰۴؛ مجمع‌البیان، ج ۷، ص ۵۶۳.
- ↑ اسماعیلی، مهران، مقاله «ام کلثوم بنت عقبة بن ابی معیط»، دائرة المعارف قرآن کریم، ج۴، ص 387-388.