|
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
| (۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[ادریس بن زیاد حناط در تراجم و رجال]]| پرسش مرتبط = }} | | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[ادریس بن زیاد حناط در تراجم و رجال]]| پرسش مرتبط = }} |
| == آشنایی اجمالی ==
| |
| [[ادریس بن زیاد الحناط]]<ref>ر.ک: أ. منابع [[شیعی]]: [[رجال]] النجاشی، ص۱۰۳، ش۲۵۷؛ [[الفهرست]] ([[طوسی]])، ص۹۱، ش۱۲۵؛ [[الرجال]](ابن الغضائری)، ص۳۹، ش۸؛ [[خلاصة الأقوال]] ([[رجال العلامة الحلی]])، ص۱۲، ش۲؛ إیضاح الإشتباه، ص۸۲، ش۵؛ الرجال ([[ابن داود]])، ص۴۸، ش۱۴۵؛ منهج المقال، ج۲، ص۲۳۷، ش۳۹۹؛ [[نقد الرجال]]، ج۱، ص۱۸۱، ش۳۷۳؛ [[مجمع الرجال]]، ج۱، ص۱۷۷؛ [[جامع الرواه]]، ج۱، ص۷۶؛ الوجیزة فی الرجال، ص۲۶، ش۱۵۲؛ [[منتهی المقال]]، ج۱، ص۳۶۹، ش۲۷۴، ج۷، ص۲۳۰ (ش ۳۷۳۳) و ۴۲۹ (ش۴۳۸۷)؛ شعب المقال، ص۵۱، ش۶۹؛ [[تنقیح المقال]]، ج۸، ص۳۲۱، ش۱۷۷۲؛ أعیان الشیعه، ج۲، ص۳۹۹، ش۲۷۸۰، ج۳، ص۲۲۸؛ مستدرکات [[علم رجال الحدیث]]، ج۱، ص۵۲۶، ش۱۹۰۲۔ ۱۹۰۳؛ معجم [[رجال الحدیث]]، ج۳، ص۱۷۰، ش۱۰۵۱؛ قاموس الرجال، ج۱، ص۶۹۶، ش۶۳۹.
| |
| ب. منابع [[سنی]]: لسان [[المیزان]]، ج۱، ص۳۳۳، ش۱۰۱۹.</ref> در دو سند [[تفسیر کنز الدقائق]] و به نقل از کتاب [[تأویل الآیات الظاهرة]] قرار گرفته است؛ برای نمونه:
| |
|
| |
|
| {{متن حدیث|في شرح الآيات الباهرة: قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ الْعَبَّاسِ رَحِمَهُ اللَّهُ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْحَسَنِيُّ عَنْ إِدْرِيسَ بْنِ زِيَادٍ الْحَنَّاطِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ زِيَادِ بْنِ سُوقَةَ عَنِ الْحَكَمِ بْنِ عُيَيْنَةَ قَالَ: قَالَ لِي عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ{{ع}} يَا حَكَمُ هَلْ تَدْرِي مَا كَانَتْ الْآيَةُ الَّتِي كَانَ يَعْرِفُ بِهَا عَلِيٌّ{{ع}} صَاحِبَ قَتْلِهِ وَ يَعْرِفُ بِهَا الْأُمُورَ الْعِظَامَ الَّتِي كَانَ يُحَدِّثُ بِهَا النَّاسَ قَالَ قُلْتُ لَا وَ اللَّهِ فَأَخْبِرْنِي بِهَا يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ قَالَ هِيَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ {{متن قرآن|وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَسُولٍ وَلَا نَبِيٍّ}}<ref>و ما پیش از تو هیچ فرستاده و هیچ پیامبری نفرستادیم... سوره حج، آیه ۵۲.</ref> وَ لَا مُحَدَّثٍ قُلْتُ فَكَانَ عَلِيٌّ{{ع}} مُحَدِّثاً قَالَ نَعَمْ وَ كُلُّ إِمَامٍ مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ مُحَدَّثٌ}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۹، ص۱۲۱؛ تأویل الآیات الظاهره، ص۳۴۱.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۳ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۳، ص ۳۱۱-۳۱۲.</ref> | | == مقدمه == |
| | [[ادریس الحارثی]]<ref>ر.ک: تنقیح المقال، ج۸، ص۳۱۸، ش۱۷۶۹؛ معجم رجال الحدیث، ج۳، ص۱۷۷، ش۱۰۶۸؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۵۲۵، ش۱۹۰۰؛ زبدة المقال، ج۱، ص۱۷۲.</ref> در سند دو [[روایت]] [[تفسیر کنز الدقائق]]<ref>یادآور می‌شود عنوان ادریس الحارثی تنها در سند یک روایت کافی یاد شده؛ ولی در تفسیر کنز الدقائق همین سند را به اشتباه برای روایت دیگر کافی ذکر کرده است: {{متن حدیث|قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}: اكْتُبْ {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}} مِنْ أَجْوَدِ كِتَابِكَ وَ لَا تَمُدَّ الْبَاءَ حَتَّى تَرْفَعَ السِّينَ}} در حالی که سند این روایت در کافی چنین است: {{متن حدیث|عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عن الحسن ابن عليّ، عن يوسف بن عبد السّلام، عن سيف بن هارون مولى آل جعدة قال:...}}؛ (الکافی، ج۲، ص۶۷۲)</ref> و به نقل از [[الکافی]] ذکر شده است: |
|
| |
|
| ==شرح حال [[راوی]]==
| | {{متن حدیث|عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ إِدْرِيسَ الْحَارِثِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}: يَا مُفَضَّلُ احْتَجِزْ مِنَ النَّاسِ كُلِّهِمْ بِـ{{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}} - وَ بِـ{{متن قرآن|قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ}} اقْرَأْهَا عَنْ يَمِينِكَ وَ عَنْ شِمَالِكَ وَ مِنْ بَيْنِ يَدَيْكَ وَ مِنْ خَلْفِكَ وَ مِنْ فَوْقِكَ وَ مِنْ تَحْتِكَ فَإِذَا دَخَلْتَ عَلَى سُلْطَانٍ جَائِرٍ فَاقْرَأْهَا حِينَ تَنْظُرُ إِلَيْهِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ وَ اعْقِدْ بِيَدِكَ الْيُسْرَى ثُمَّ لَا تُفَارِقْهَا حَتَّى تَخْرُجَ مِنْ عِنْدِهِ}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۱، ص۱۶ و ۳۶ به نقل از الکافی، ج۱، ص۶۲۴، ح۲۰.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۳ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۳، ص ۳۰۸.</ref> |
| عنوان إدریس بن زیاد با پسوند «الحناط» در [[کتب رجالی]] ذکر نشده است، بلکه با وصف «الکفرتوثی» یا «الکفرثوثائی»<ref>[[علامه حلی]] در ضبط این کلمه نوشته است: {{عربی|بفتح الکاف، و الفاء، و اسکان الراء، و ضم الثاء المنقطة فوقها ثلاث نقط، و اسکان الواو، و کسر الثاء المنقطة فوقها ثلاث نقط}}؛ (إیضاح الإشتباه، ص۱۸، ش۵).
| |
|
| |
|
| نیز [[ابن داود]] نوشته است: {{عربی|بالکاف المفتوحة و الفاء المفتوحة و قیل الساکنة و التاء المثناة فوق المضمومة و الثاء المثلثة، منسوب إلی کفرتونا و من أصحابنا من صحفه فتوهم أنه بثائین مثلثین، و الأول هو الحق، قریة بخراسان}}. ([[الرجال]](ابن داود)، ص۴۸، ش۱۴۵).
| | == آشنایی اجمالی == |
| | | درباره کفرثوثا [[اختلاف]] است عده‌ای معتقدند که روستایی در [[خراسان]] بوده و [[علی بن داوود]] می‌‌گوید: روستایی در [[فلسطین]] واقع در منطقه جزیره بوده است، لکن قول اول به [[حقیقت]] نزدیک‌تر است.<ref>تنقیح المقال ۱/۱۰۴ قاموس الرجال ۱/۴۵۸.</ref> [[ابوالفضل ادریس بن زیاد بن علی کفرثوثی]] [[اصحاب امام صادق]]{{ع}} را [[درک]] کرده و از آنها [[حدیث]] شنیده است.<ref>رجال النجاشی ۱/۲۵۹.</ref> [[ابن غضائری]] در [[روایات]] او تردید کرده و می‌‌گوید که وی از [[ضعفا]] [[روایت]] می‌‌کرده است. دسته‌ای دیگر، روایاتش را قبول دارند و قائل‌اند که فردی [[ثقه]] و از [[رجال شیعه]] است. برخی هم او را [[واقفی]] می‌‌دانند.<ref>قاموس الرجال ۱/۴۵۸.</ref> به هر حال وی مردی [[فقیه]] و [[محدث]] بود و افرادی چون [[طاووس بن محسن بن طاووس]]، [[احمد بن میثم میثمی]]، [[جعفر بن محمد حسینی]]، [[محمد بن حسن اشعری]] و [[حنان بن سدیر]] از وی روایت نقل کرده‌اند.<ref>لسان المیزان ۱/۳۳۳.</ref> وی زمانی به [[سامرا]] رفت و به [[خدمت]] [[امام هادی]]{{ع}} رسید تا حکمی [[فقهی]] را سؤال کند، اما پیش از طرح سؤال، [[امام]] پاسخ او را گفت.<ref>تنقیح المقال ۱/۱۰۵.</ref> در همان [[شهر]] خدمت [[امام حسن عسکری]]{{ع}} نیز رسید و چون درباره امام [[غلو]] می‌‌کرد، امام به محض دیدن او فرمودند: یا [[ادریس]]، {{متن قرآن|بَلْ عِبَادٌ مُكْرَمُونَ}}<ref>« بلکه (فرشته‌ها تنها) بندگانی ارجمندند؛» سوره انبیاء، آیه ۲۶.</ref>، {{متن قرآن|ُ بِالْقَوْلِ وَهُمْ بِأَمْرِهِ يَعْمَلُونَ}}<ref>«در گفتار بر او پیشی نمی‌جویند و آنان به فرمان وی کار می‌کنند» سوره انبیاء، آیه ۲۷.</ref> بلکه ایشان [[بندگان]] خدایند که در گفتار و [[رفتار]] از او پیش نمی‌افتند. با این [[آیه]]، [[شک]] او برطرف شد.<ref>مناقب آل ابی طالب ۱/۴۵۸.</ref> آثار او عبارت‌اند از: «النوادر»<ref>رجال النجاشی ۱/۲۵۹.</ref> و مجموعه روایات.<ref>الفهرست (طوسی) ۳۹؛ معالم العلماء ۲۶.</ref>.<ref>جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]] ج۱، ص۱۶۱.</ref> |
| همچنین [[حموی]] در عنوان کفرتوثا می‌نویسد: {{عربی|بضم التاء المثناة من فوقها، و سکون الواو، و ثاء مثلثة: قریة کبیرة من أعمال الجزیرة، بینها و بین دارا خمسة فراسخ، و هی بین دارا و رأس عین، ینسب إلیها قوم من أهل العلم. و کفرتوثا أیضاً: من قری فلسطین}}؛ (معجم البلدان، ج۴، ص۴۶۸).
| |
| | |
| [[سمعانی]] هم نوشته است: {{عربی|الکفرتوثی: هذه النسبة إلی قریة بأعالی الشام، یقال لها کفرتوثا، و هی قریة من قری فلسطین فیما أظن}}. (الأنساب (سمعانی)، ج۵، ص۸۲). | |
| | |
| [[بلاذری]] می‌نویسد: {{عربی|و کانت کفرتوثا حصناً قدیماً، فاتخذها ولد أبی رمثة منزلا فمدنوها و حصنوها}}. ([[فتوح البلدان]]، ج۱، ص۲۱۴، ش۴۷۵). | |
| | |
| جوهری می‌نویسد: {{عربی|والکفر أیضاً: القریة. و فی الحدیث: تخرجکم الروم منها کفراً کفراً أی قریة قریة، من قری الشام. و لهذا قالوا: کفرتوثا، و کفر تعقاب و غیر ذلک، إنما هی قری نسبت إلی رجال}}. (الصحاح، ج۲، ص۸۰۷)، بنابراین دیدگاه ابن داود که کفرتوثا را نام قریه‌ای در [[خراسان]] دانسته، نمی‌تواند مورد [[تأیید]] باشد.</ref> در [[رجال ابن غضائری]] و [[رجال نجاشی]] و [[الفهرست]] [[شیخ طوسی]] ذکر شده است، پس شاید کسی [[گمان]] کند که ادریس بن زیاد حناط غیر از إدریس بن زیاد کفرتوثی است؛ ولی به دو قرینه [[اتحاد]] این دو عنوان [[قطعی]] است:
| |
| #در یکی از [[اسناد روایات]] عنوان إدریس بن زیاد الحناط بکفرتوثا واقع گردیده و [[راوی]] از او [[عمران بن طاووس]] است<ref>الأمالی (طوسی)، ص۵۹۱، ح۱۲۲۶.</ref> که به تصریح نجاشی<ref>الأمالی (طوسی)، ص۵۹۱، ح۱۲۲۶.</ref>، راوی کتاب ادریس بن زیاد الکفرتوثی بوده است<ref>رجال النجاشی، ص۱۰۳، ش۲۵۷.</ref>.
| |
| #به قرینه [[روایت]] [[جعفر بن محمد الحسنی]] در [[سند روایت]] مورد بحث که به تصریح [[نجاشی]] او نیز [[راوی]] کتاب ادریس بن زیاد است.
| |
| | |
| ادریس بن زیاد از [[راویان]] [[ثقه]] و مورد اعتمادی است که نجاشی او را صاحب کتاب (له کتاب) و [[شیخ طوسی]] وی را صاحب [[روایات]] (له روایات) معرفی کرده‌اند؛ نیز او [[اصحاب امام صادق]]{{ع}} را [[ادراک]] و از آنها [[روایت]] کرده است.
| |
| | |
| نجاشی: {{عربی|"إدريس بن زياد الكفرتوثي أبوالفضل، ثقة، أدرك أصحاب أبي عبدالله{{ع}} و روى عنه. وله كتاب نوادر أخبرنا محمد بن علي الكاتب قال: حدثنا محمد بن عبدالله بن المطلب، قال: حدثنا عمران بن طاووس بن محسن بن طاووس مولى جعفر بن محمد قال: حدثنا إدريس به، وأخبرنا محمد وغيره عن أبي بكر الجعابي قال: حدثنا جعفر الحسني قال: حدثنا إدريس"}}<ref>رجال النجاشی، ص۱۰۳، ش۲۵۷.</ref>.
| |
| | |
| شیخ طوسی: {{عربی|"إدريس بن زیاد، له روايات، أخبرنا بها أحمد بن عبدون، عن أبي طالب الأنباري، عن حميد، عن أحمد بن ميثم، عنه"}}<ref>الفهرست (طوسی)، ص۹۱، ش۱۲۵.</ref>.
| |
| | |
| [[ابن غضائری]]: {{عربی|"إدريس بن زیاد، يكنى أبا الفضل، الكفرثوثائي، خوزي الأم. يروي عن الضعفاء"}}<ref>الرجال (ابن الغضائری)، ص۳۹، ش۸.</ref>. | |
| | |
| [[ابن حجر عسقلانی]] از [[رجالیان اهل سنت]]: {{عربی|"إدريس بن زياد الكفرتوثي، أبوالفضل، و أبومحمد، ذكره الطوسي، و قال: ثقة، من رجال الشيعة، أدرك أصحاب جعفر الصادق{{ع}}، و روى عن حنان بن سدير، و عنه أحمد بن ميثم بن أبي نعيم، و جعفر بن محمد الحسيني، و محمد بن الحسن الأشعري و له کتاب النوادر، و غيره"}}<ref>لسان المیزان، ج۱، ص۳۳۳، ش۱۰۱۹.</ref>.
| |
| | |
| نام راوی در بعضی [[اسناد]] با وصف «الکوفی»<ref>الغیبه (نعمانی)، ص۳۷، ح۱۱.</ref> و در برخی اسناد با عنوان [[یونس بن زیاد الخیاط الکفرثوثی]]<ref>دلائل الإمامة (طبری شیعی)، ص۵۵؛ الیقین، ص۲۲۵.</ref> ثبت شده که مصحّف است.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۳ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۳، ص ۳۱۲-۳۱۴.</ref>
| |
| | |
| ==[[طبقه راوی]]==
| |
| ولادت و [[وفات]] راوی معلوم و مشخص نیست؛ ولی نجاشی تصریح کرده که وی اصحاب امام صادق{{ع}} را ادراک و از آنها روایت کرده است<ref>{{عربی|أدرک أصحاب أبی عبدالله{{ع}} و روی عنهم}}؛ (رجال النجاشی، ص۱۰۳، ش۲۵۷).</ref> و جعفر الحسنی که در سال ۲۲۴ ق به [[دنیا]] آمده و در سال ۳۰۸ ق از دنیا رفته است، [[راوی]] کتاب اوست و از [[روایت]] ذیل که در سه منبع با کمی [[اختلاف]] نقل شده، فهمیده می‌شود که وی [[امام هادی]] و [[امام حسن عسکری]]{{عم}} را نیز [[ادراک]] کرده است:
| |
| | |
| ۱. إثبات الوصیة: {{متن حدیث|و روى احمد بن محمد بن قابنداذ الكاتب الاسكافي قال: تقلدت ديار ربيعة و ديار مضر فخرجت و أقمت بنصيبين و قلدت عمالي و أنفذتهم الى نواحي أعمالي و تقدمت أن يحمل الي كل واحد منهم كلّ من يجده في عمله ممّن له مذهب، فكان يرد عليّ في اليوم الواحد و الاثنان و الجماعة منهم فاسمع منهم و اعامل كلّ واحد بما يستحقه. فانا ذات يوم جالس اذ ورد كتاب عامل بكفرتوثي يذكر انّه قد وجّه إليّ برجل يقال له إدريس بن زياد، فدعوت به فرأيته وسيما قسيما قبلته نفسي ثم ناجيته فرأيته ممطورا و رأيته من المعرفة بالفقه و الأحاديث على ما أعجبني فدعوته الى القول بإمامة الاثني عشر فأبى و أنكر عليّ ذلك و خاصمني فيه و سألته بعد مقامه عندي أياما أن يهب لي زورة الى سر من رأى لينظر الى أبي الحسن{{ع}} و ينصرف، فقال لي: انا أقضي حقّك بذلك. و شخص بعد أن حملته فأبطأ عني و تأخر كتابه ثم انّه قدم فدخل إليّ فأول ما رآني أسبل عينيه بالبكاء، فلما رأيته باكيا لم أتمالك حتى بكيت، فدنا مني و قبّل يدي و رجلي ثم قال: يا أعظم الناس منّة نجيتني من النار و أدخلتني الجنّة، و حدّثني فقال لي: خرجت من عندك و عزمي اذا لقيت سيدي أبا الحسن{{ع}} ان أسأله من مسائل و كان فيما أعددته أن أسأله عن عرق الجنب هل يجوز الصلاة في القميص الذي أعرق فيه و أنا جنب أم لا؟ فصرت الى سر من رأى فلم أصل إليه و أبطأ من الركوب لعلّة كانت به ثم سمعت الناس يتحدّثون بأنّه يركب فبادرت ففاتني و دخل دار السلطان فجلست في الشارع و عزمت أن لا أبرح أو ينصرف. و اشتدّ الحرّ عليّ فعدلت الى باب دار فيه فجلست أرقبه و نعست فحملتني عيني فلم أنتبه إلّا بمقرعة قد وضعت على كتفي، ففتحت عيني فاذا هو مولاي أبو الحسن{{ع}} واقف على دابته، فوثبت فقال لي: يا إدريس أ ما آن لك؟ فقلت: بلى يا سيدي. فقال: ان كان العرق من حلال فحلال و ان كان من حرام فحرام. من غير أن أسأله. فقلت به و سلّمت لأمره}}<ref>إثبات الوصیة، ص۲۳۷- ۲۳۸.</ref>.
| |
| | |
| ۲. [[هدایة الکبری]]: {{متن حدیث|وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُنْذِرٍ قَالَ: تَقَلَّدْتُ دِيَارَ رَبِيعَةَ وَ غَيْرَهَا، وَ كَانَ مُقَامِي بِنَصِيبِينَ وَ تَقَلَّدْتُ أَعْمَالَ النَّوَاحِي وَ قَدَّمْتُ إِلَى كُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ أَنْ يَحْمِلَ إِلَيَّ كُلَّ مَنْ عَلِمَهُ مِمَّنْ لَهُ مَذْهَبٌ فَكَانَ يَرِدُ عَلَى الْحِمَا مِمَّا دَخَلَ إِلَيَّ كِتَابٌ مِنْ عَامِلِي بِكَفَرْتُوثَي يَذْكُرُ أَنَّهُ أَنْفَذَ إِلَيَّ رَجُلًا كَفَرْتُوثِيّاً، يُقَالُ لَهُ إِدْرِيسُ بْنُ زِيَادٍ فَدَعَوْتُ بِهِ فَرَأَيْتُهُ رَجُلًا وَسِيماً فَقَبِلَتْهُ نَفْسِي فَنَاجَيْتُهُ فَوَجَدْتُهُ مُنْتَظِراً مِمَّنْ يَقِفُ عَلَى إِمَامَةِ أَبِي الْحَسَنِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ وَ لَا يُقِرَّ بِالرِّضَا عَلِيِّ بْنِ مُوسَى{{ع}} وَ مِنْ بَعْدِهِ مِنَ الْأَئِمَّةِ وَ رَأَيْتُ بِهِ مِنَ الْفِقْهِ وَ الْمَعْرِفَةِ مَا أَعْجَبَنِي فَدَعَوْتُهُ إِلَى مَذْهَبِنَا الْإِمَامَةِ فَأَنْكَرَ ذَلِكَ وَ خَاصَمَنِي فَسَأَلْتُ أَنْ يَهَبَ لِي زَاداً إِلَى سَامَرَّا وَ يَنْصَرِفَ إِلَى أَبِي مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ{{ع}}، فَقَالَ لِي: أَقْضِي حَقَّكَ وَ أَمْضِي بِمَسْأَلَتِكَ وَ شَخَصَ بَعْدَ مَا حَمَّلْتُهُ وَ أَنْهَضْتُهُ وَ زَوَّدْتُهُ فَأَبْطَأَ وَ تَأَخَّرَ الْكِتَابُ ثُمَّ آلَيْتُ أَنْ قَدِمَ فَدَخَلَ عَلَيَّ فَأَوَّلُ مَا رَآنِي أَسْبَلَ عَيْنَيْهِ بِالْبُكَاءِ، فَلَمَّا رَأَيْتُهُ بَاكِياً، لَمْ أَتَمَالَكْ أَنْ بَكَيْتُ فَدَنَا مِنِّي وَ قَبَّلَ يَدِي وَ رِجْلِي. ثُمَّ قَالَ: يَا عَظِيمَ النَّاسِ عَلَى أَبِي مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ{{ع}} نَجَّيْتَنِي مِنَ النَّارِ وَ أَدْخَلْتَنِي الْجَنَّةَ، ثُمَّ قَالَ: خَرَجْتُ مِنْ عِنْدِكَ وَ عَزَمْتُ عَلَى لِقَاءِ أَبِي مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ{{ع}} لِأَبْتَلِيَهُ مِنْ مَسَائِلَ فَكَانَ فِيمَا أَضْمَرْتُ مِنْ مَسْأَلَتِهِ عَنْ مَنْ عَرَفَ الْجَنَابَةَ هَلْ تَجُوزُ صَلَاتُهُ فِي ثَوْبٍ يَأْخُذُ ذَلِكَ الْعَرَقُ أَمْ لَا فَصِرْتُ إِلَى سَامَرَّا فَسَمِعْتُ يَتَحَدَّثُونَ بِبَابِهِ أَنَّهُ يَرْكَبُ فَبَادَرْتُ وَ رَكِبْتُ أُرِيدُ السُّلْطَانَ فَجَلَسْتُ فِي الشَّارِعِ لَا أَبْرَحُ أَوْ يَنْصَرِفَ فَاشْتَدَّ الْحَرُّ عَلَيَّ فَعَدَلْتُ إِلَى بَابِ دَارٍ فِيهِ وَاسِعِ الظن [الظِّلِ] فَجَلَسْتُ فِيهِ.
| |
| فَحَمَلَنِي النَّوْمُ فَلَمْ أَنْتَبِهْ إِلَّا بِقُرْعَةٍ قَدْ وُضِعَتْ فِي كَتِفِي فَفَتَحْتُ عَيْنِي فَإِذَا أَنَا بِأَبِي مُحَمَّدٍ{{ع}} وَاقِفٌ فَوَثَبَ عَلَى قَدَمَيْهِ وَ قَالَ: يَا إِدْرِيسَ بْنَ زِيَادٍ أَمَانٌ لَكَ فَقُلْتُ بَلَى، يَا سَيِّدِي فَقَالَ: إِنْ كَانَ مِنْ حَلَالٍ فَحَلَالٌ وَ إِنْ كَانَ مِنْ حَرَامٍ فَحَرَامٌ، مِنْ غَيْرِ أَنْ أَسْأَلَهُ فَلَمَّا عَلِمَ مَا أَضْمَرْتُهُ مِنْ مَسْأَلَتِي فِي عَرَقِ الْجَنَابَةِ وَ لَمْ يُعْلَمْ بِهِ فَقُلْتُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَى فَوَ اللَّهِ لَقَدْ عَلِمْتُ أَنَّهُ الْإِمَامُ وَ الْحُجَّةُ فَلَمَّا جَرَى ذَلِكَ آمَنْتُ بِهِ وَ أَسْلَمْتُ. فكان هذا من دلائله{{ع}}}}<ref>الهدایة الکبری، ص۳۴۳ - ۳۴۴.</ref>.
| |
|
| |
|
| ٣. [[مناقب ابن شهر آشوب]]: {{متن حدیث|إِدْرِيسُ بْنُ زِيَادٍ الْكَفَرْتُوثَائِيُّ قَالَ: كُنْتُ أَقُولُ فِيهِمْ قَوْلًا عَظِيماً فَخَرَجْتُ إِلَى الْعَسْكَرِ لِلِقَاءِ أَبِي مُحَمَّدٍ{{ع}} فَقَدِمْتُ وَ عَلَى أَثَرِ السَّفَرِ وَ وَعْثَائِهِ فَأَلْقَيْتُ نَفْسِي عَلَى دُكَّانِ حَمَّامٍ فَذَهَبَ بِيَ النَّوْمُ فَمَا انْتَبَهْتُ إِلَّا بِمِقْرَعَةِ أَبِي مُحَمَّدٍ قَدْ قَرَعَنِي بِهَا حَتَّى اسْتَيْقَظْتُ فَعَرَفْتُهُ فَقُمْتُ قَائِماً أُقَبِّلُ قَدَمَيْهِ وَ فَخِذَهُ وَ هُوَ رَاكِبٌ وَ الْغِلْمَانُ مِنْ حَوْلِهِ فَكَانَ أَوَّلَ مَا تَلَقَّانِي بِهِ أَنْ قَالَ يَا إِدْرِيسُ {{متن قرآن|بَلْ عِبَادٌ مُكْرَمُونَ * لَا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَهُمْ بِأَمْرِهِ يَعْمَلُونَ}}<ref>بلکه (فرشته‌ها تنها) بندگانی ارجمندند * در گفتار بر او پیشی نمی‌جویند و آنان به فرمان وی کار می‌کنند سوره انبیاء، آیه ۲۶-۲۷.</ref> فَقُلْتُ حَسْبِي يَا مَوْلَايَ وَ إِنَّمَا جِئْتُ أَسْأَلُكَ عَنْ هَذَا قَالَ فَتَرَكَنِي وَ مَضَى}}<ref>مناقب آل أبی طالب (ابن شهر آشوب)، ج۴، ص۴۲۸.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۳ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۳، ص ۳۱۴-۳۱۸.</ref>
| | ==شرح حال راوی== |
| | این عنوان، تنها در [[سند روایت]] مذکور ذکر شده و در [[اسناد]] دیگری دیده نشده، چنان که در [[کتب رجالی]] هم از وی یاد نشده است؛ ولی قرائنی هست که [[اتحاد]] وی را با [[ابوالفضل ادریس بن زیاد حناط کفرتوثی]]<ref>نجاشی درباره‌اش نوشته است: {{عربی|إدریس بن زیاد الکفرتوثی أبوالفضل، ثقة، أدرک أصحاب أبی عبدالله{{ع}} و روی عنهم. و له کتاب نوادر}}. (رجال النجاشی، ص۱۰۳، ش۲۵۷).</ref> تقویت می‌کند: |
|
| |
|
| ==[[استادان]] و [[شاگردان راوی]]==
| | ۱. نقل [[روایات تفسیری]] متعدد از سوی [[ادریس بن زیاد]]<ref>تأویل الآیات الظاهره، ص۳۴۱، ۳۵۷، ۵۳۰، ۴۲۰ و ۵۰۶.</ref>. |
| ادریس بن زیاد از کسانی مانند [[حنان بن سدیر]]<ref>الأمالی (مفید)، ص۱۲۶، ح۴؛ تأویل الآیات الظاهره، ص۵۰۶.</ref>، [[الربیع بن کامل]]<ref>الأمالی (طوسی)، ص۵۹۱، ح۱۵.</ref>، [[الحسن بن محبوب]]<ref>تأویل الأیات الظاهره، ص۳۴۱ و ۴۲۰.</ref>، [[أبو عبدالله أحمد بن عبدالله الخراسانی]]<ref>تأویل الأیات الظاهره، ص۳۵۷.</ref> نقل کرده و گروهی چون [[جعفر بن محمد الحسنی]]<ref>تأویل الأیات الظاهره، ص۳۴۱ و ۴۲۰.</ref>، [[عبدالله بن العلا المذاری]]<ref>الغیبه (نعمانی)، ص۳۷، ح۱۱.</ref>، [[عمران بن محسن بن محمد بن عمران بن طاوس الخطیب]] [[مولی]] الصادق{{ع}}<ref>الأمالی (طوسی)، ص۵۹۱، ح۱۵.</ref> و [[احمد بن میثم]]<ref>الفهرست (طوسی)، ص۹۱، ش۱۲۵.</ref>، [[راویان]] ادریس بن زیاد هستند.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۳ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۳، ص ۳۱۸-۳۱۹.</ref> | |
|
| |
|
| ==[[مذهب]] [[راوی]]==
| | ۲. [[همسانی]] [[طبقه راوی]] با طبقه ادریس حارثی؛ زیرا ادریس الحارثی از [[محمد بن سنان]] و [[ادریس بن زیاد کفرتوثی]] از [[حسن بن محبوب]] [[روایت]] کرده‌اند و [[ابن سنان]] و [[ابن محبوب]] هر دو از طبقه ششم‌اند<ref>طبقات رجال الکافی، ص۳۲۸.</ref>، چنان که روایت کننده از ادریس الحارثی، [[سهل بن زیاد]] است، و روایت کننده از ادریس بن زیاد کفرتوثی، [[احمد بن میثم]]<ref>الفهرست (طوسی)، ص۹۱، ش۱۲۵.</ref> و این دو نیز از طبقه هفتم هستند<ref>طبقات رجال الکافی، ص۱۷۵، طبقات رجال التهذیب، ص۱۰۲.</ref>. |
| از [[روایت]] گذشته که از إثبات الوصیه، [[هدایة الکبری]]، و مناقب ابن شهر آشوب نقل کردیم استفاده می‌شود که ادریس بن زیاد در آغاز دارای [[انحراف اعتقادی]] و بر [[مذهب واقفیه]] بوده است<ref>{{متن حدیث|... عَامِلِي بِكَفَرْتُوثَي يَذْكُرُ أَنَّهُ أَنْفَذَ إِلَيَّ رَجُلًا كَفَرْتُوثِيّاً، يُقَالُ لَهُ إِدْرِيسُ بْنُ زِيَادٍ فَدَعَوْتُ بِهِ فَرَأَيْتُهُ رَجُلًا وَسِيماً فَقَبِلَتْهُ نَفْسِي فَنَاجَيْتُهُ فَوَجَدْتُهُ مُنْتَظِراً مِمَّنْ يَقِفُ عَلَى إِمَامَةِ أَبِي الْحَسَنِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ وَ لَا يُقِرَّ بِالرِّضَا عَلِيِّ بْنِ مُوسَى{{ع}} وَ مِنْ بَعْدِهِ مِنَ الْأَئِمَّةِ...}}؛ (الهدایة الکبری، ص۳۴۳ - ۳۴۴).</ref>؛ ولی در [[دیدار با [[امام هادی]]{{ع}} یا [[امام حسن عسکری]]{{ع}} به [[مذهب]] [[حق]] گروید و امامی گردید<ref>{{متن حدیث|فَوَ اللَّهِ لَقَدْ عَلِمْتُ أَنَّهُ الْإِمَامُ وَ الْحُجَّةُ فَلَمَّا جَرَى ذَلِكَ آمَنْتُ بِهِ وَ أَسْلَمْتُ}}؛ (الهدایة الکبری، ص۳۴۳ - ۳۴۴).</ref>، بدان جهت [[نجاشی]] نام او را در رجال خود که به [[راویان]] امامی اختصاص دارد، عنوان کرده است.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۳ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۳، ص ۳۱۹.</ref> | |
|
| |
|
| ==جایگاه [[حدیثی]] [[راوی]]==
| | '''اشکال:''' ادریس بن زیاد کفرتوثی از [[حنان بن سدیر]] روایت کرده<ref>تأویل الآیات الظاهره، ص۵۰۶؛ الأمالی (مفید)، ص۱۲۶، ح۴.</ref> و حنان بن سدیر از [[اصحاب]] [[امام صادق]]{{ع}} شمرده شده است و نمی‌تواند هم‌طبقه با ادریس الحارثی باشد که با دو واسطه از [[امام صادق]]{{ع}} روایت کرده است. |
| نجاشی با تعبیر [[ثقه]] و ابن الغضائری با عبارت {{عربی|"يروي عن الضعفاء"}}<ref>الرجال (ابن الغضائری)، ص۳۹، ش۸.</ref> درباره جایگاه حدیثی راوی نظر داده‌اند. [[علامه حلی]] پس از ثبت کردن نام راوی در بخش اول [[خلاصة الأقوال]] و نقل [[توثیق]] نجاشی و سخن ابن الغضائری می‌نویسد: {{عربی|"والأقرب عندي قبول روايته، لتعديل النجاشي له، وقول ابن الغضائري لا يعارضه، لأنه لم يجرحه في نفسه ولا طعن في عدالته"}}<ref>خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۱۲ - ۱۳، ش۲.</ref>.
| |
|
| |
|
| [[علامه تستری]] نیز بعد از اشاره به [[روایت]] [[مسعودی]] در [[اثبات الوصیة]] می‌نویسد: {{عربی|"ومن خبره يظهر كونه حسناً، لو لم نقل بثقته، بعد كونه فقيهاً، محدثاً، جليلاً، راجعاً إلى الحق غير مستنكف ولا مستكبر}}<ref>قاموس الرجال، ج۱، ص۶۹۷.</ref>. | | '''جواب:''' حنان بن سدیر دارای عمری دراز بوده است و زمان [[امام کاظم]] و [[امام رضا]]{{عم}} را نیز [[ادراک]] کرده و از طبقه ششم [[راویان]] شمرده شده است<ref>طبقات رجال الکافی، ص۱۴۱.</ref>. |
|
| |
|
| در [[جلالت]] و بزرگی راوی، همین بس که دو [[شخصیت]] بزرگ و جلیل القدری مانند جعفر الحسنی و احمد بن میثم راوی کتابش هستند. جعفر الحسنی کسی است که نجاشی درباره‌اش می‌نویسد:
| | ٣. [[نقل روایت]] از [[مفضل بن عمر]] با یک واسطه. |
| {{عربی|"جعفر بن محمد بن جعفر بن الحسن بن جعفر بن الحسن ابن الحسن بن علي بن أبي طالب{{ع}}، أبو عبدالله، هو والد أبي قيراط (قراط) وابنه يحيى بن جعفر، روى الحديث، كان وجهاً في الطالبيين، متقدماً، وكان ثقة في أصحابنا، سمع، وأكثر، وعمر، وعلا إسناده، له كتاب تاريخ العلوي، وكتاب الصخرة والبئر. أخبرنا شيخنا محمد بن محمد، قال: حدثنا محمد بن عمر بن محمد الجعابي، قال: حدثنا جعفر بن محمد بكتبه. ومات في ذي القعدة سنة ۳۰۸، وله نيف وتسعون سنة، وذكر عنه أنه قال: ولدت بسر من رأى سنة ۲۲۴"}}<ref>رجال النجاشی، ص۱۲۲، ش۳۱۴.</ref>.
| |
|
| |
|
| ===یادآوری===
| | در سند فوق، ادریس الحارثی با یک واسطه از مفضل بن عمر روایت کرده است، چنان که ادریس بن زیاد نیز با یک واسطه از مفضل در کتاب [[الغیبه نعمانی]] روایت کرده است<ref>{{متن حدیث|وَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامِ بْنِ سُهَيْلٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْعَلَاءِ الْمَذَارِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا إِدْرِيسُ بْنُ زِيَادٍ الْكُوفِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا بَعْضُ شُيُوخِنَا قَالَ قَالَ الْمُفَضَّلُ أَخَذْتُ بِيَدِكَ كَمَا أَخَذَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} بِيَدِي وَ قَالَ لِي يَا مُفَضَّلُ إِنَّ هَذَا الْأَمْرَ لَيْسَ بِالْقَوْلِ فَقَطْ لَا وَ اللَّهِ حَتَّى يَصُونَهُ كَمَا صَانَهُ اللَّهُ وَ يُشَرِّفَهُ كَمَا شَرَّفَهُ اللَّهُ وَ يُؤَدِّيَ حَقَّهُ كَمَا أَمَرَ اللَّهُ}}؛ (الغیبه (نعمانی)، ص۳۷، ح۱۱).</ref>. بر این اساس، به احتمال [[قوی]]، کلمه «حارثی» مصحّف «حناط» یا «خیاط» باشد؛ زیرا موردی یافت نشده که ادریس بن زیاد متصف به وصف الحارثی گردد.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۳ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۳، ص ۳۰۹-۳۱۰.</ref> |
| جعفر الحسنی از [[راویان]] [[صحیفه]] کامله سجادیه است و پسرش (محمد) بر جنازه [[ثقة الإسلام کلینی]] [[نماز]] گزارده است؛ نیز احمد بن میثم کسی است که [[شیخ طوسی]] و [[نجاشی]] در معرفی‌اش نوشته‌اند: {{عربی|"أحمد بن ميثم بن أبي نعيم الفضل بن عمر و لقبه دكين - بن حماد مولى آل طلحة بن عبيد الله أبوالحسين. كان من ثقات أصحابنا الكوفيين ومن فقهائهم. وله كتب"}}<ref>رجال النجاشی، ص۸۸؛ الفهرست (طوسی)، ص۶۲، ش۷۷.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۳ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۳، ص ۳۱۹-۳۲۱.</ref>
| |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |
| {{منابع}} | | {{منابع}} |
| | # [[پرونده: IM009687.jpg|22px]] جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱''']] |
| # [[پرونده: IM009727.jpg|22px]] [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۳ (کتاب)|'''رجال تفسیری ج۳''']] | | # [[پرونده: IM009727.jpg|22px]] [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۳ (کتاب)|'''رجال تفسیری ج۳''']] |
| {{پایان منابع}} | | {{پایان منابع}} |
| خط ۷۰: |
خط ۳۵: |
| [[رده:اعلام]] | | [[رده:اعلام]] |
| [[رده:رجال تفسیری]] | | [[رده:رجال تفسیری]] |
| | [[رده:اصحاب امام صادق]] |
| | [[رده:اصحاب امام هادی]] |
| | [[رده:اصحاب امام عسکری]] |
مقدمه
ادریس الحارثی[۱] در سند دو روایت تفسیر کنز الدقائق[۲] و به نقل از الکافی ذکر شده است:
«عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ إِدْرِيسَ الْحَارِثِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ(ع): يَا مُفَضَّلُ احْتَجِزْ مِنَ النَّاسِ كُلِّهِمْ بِـ﴿بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ﴾ - وَ بِـ﴿قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ﴾ اقْرَأْهَا عَنْ يَمِينِكَ وَ عَنْ شِمَالِكَ وَ مِنْ بَيْنِ يَدَيْكَ وَ مِنْ خَلْفِكَ وَ مِنْ فَوْقِكَ وَ مِنْ تَحْتِكَ فَإِذَا دَخَلْتَ عَلَى سُلْطَانٍ جَائِرٍ فَاقْرَأْهَا حِينَ تَنْظُرُ إِلَيْهِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ وَ اعْقِدْ بِيَدِكَ الْيُسْرَى ثُمَّ لَا تُفَارِقْهَا حَتَّى تَخْرُجَ مِنْ عِنْدِهِ»[۳].[۴]
آشنایی اجمالی
درباره کفرثوثا اختلاف است عده‌ای معتقدند که روستایی در خراسان بوده و علی بن داوود می‌‌گوید: روستایی در فلسطین واقع در منطقه جزیره بوده است، لکن قول اول به حقیقت نزدیک‌تر است.[۵] ابوالفضل ادریس بن زیاد بن علی کفرثوثی اصحاب امام صادق(ع) را درک کرده و از آنها حدیث شنیده است.[۶] ابن غضائری در روایات او تردید کرده و می‌‌گوید که وی از ضعفا روایت می‌‌کرده است. دسته‌ای دیگر، روایاتش را قبول دارند و قائل‌اند که فردی ثقه و از رجال شیعه است. برخی هم او را واقفی می‌‌دانند.[۷] به هر حال وی مردی فقیه و محدث بود و افرادی چون طاووس بن محسن بن طاووس، احمد بن میثم میثمی، جعفر بن محمد حسینی، محمد بن حسن اشعری و حنان بن سدیر از وی روایت نقل کرده‌اند.[۸] وی زمانی به سامرا رفت و به خدمت امام هادی(ع) رسید تا حکمی فقهی را سؤال کند، اما پیش از طرح سؤال، امام پاسخ او را گفت.[۹] در همان شهر خدمت امام حسن عسکری(ع) نیز رسید و چون درباره امام غلو می‌‌کرد، امام به محض دیدن او فرمودند: یا ادریس، ﴿بَلْ عِبَادٌ مُكْرَمُونَ﴾[۱۰]، ﴿ُ بِالْقَوْلِ وَهُمْ بِأَمْرِهِ يَعْمَلُونَ﴾[۱۱] بلکه ایشان بندگان خدایند که در گفتار و رفتار از او پیش نمی‌افتند. با این آیه، شک او برطرف شد.[۱۲] آثار او عبارت‌اند از: «النوادر»[۱۳] و مجموعه روایات.[۱۴].[۱۵]
شرح حال راوی
این عنوان، تنها در سند روایت مذکور ذکر شده و در اسناد دیگری دیده نشده، چنان که در کتب رجالی هم از وی یاد نشده است؛ ولی قرائنی هست که اتحاد وی را با ابوالفضل ادریس بن زیاد حناط کفرتوثی[۱۶] تقویت می‌کند:
۱. نقل روایات تفسیری متعدد از سوی ادریس بن زیاد[۱۷].
۲. همسانی طبقه راوی با طبقه ادریس حارثی؛ زیرا ادریس الحارثی از محمد بن سنان و ادریس بن زیاد کفرتوثی از حسن بن محبوب روایت کرده‌اند و ابن سنان و ابن محبوب هر دو از طبقه ششم‌اند[۱۸]، چنان که روایت کننده از ادریس الحارثی، سهل بن زیاد است، و روایت کننده از ادریس بن زیاد کفرتوثی، احمد بن میثم[۱۹] و این دو نیز از طبقه هفتم هستند[۲۰].
اشکال: ادریس بن زیاد کفرتوثی از حنان بن سدیر روایت کرده[۲۱] و حنان بن سدیر از اصحاب امام صادق(ع) شمرده شده است و نمی‌تواند هم‌طبقه با ادریس الحارثی باشد که با دو واسطه از امام صادق(ع) روایت کرده است.
جواب: حنان بن سدیر دارای عمری دراز بوده است و زمان امام کاظم و امام رضا(ع) را نیز ادراک کرده و از طبقه ششم راویان شمرده شده است[۲۲].
٣. نقل روایت از مفضل بن عمر با یک واسطه.
در سند فوق، ادریس الحارثی با یک واسطه از مفضل بن عمر روایت کرده است، چنان که ادریس بن زیاد نیز با یک واسطه از مفضل در کتاب الغیبه نعمانی روایت کرده است[۲۳]. بر این اساس، به احتمال قوی، کلمه «حارثی» مصحّف «حناط» یا «خیاط» باشد؛ زیرا موردی یافت نشده که ادریس بن زیاد متصف به وصف الحارثی گردد.[۲۴]
منابع
پانویس
- ↑ ر.ک: تنقیح المقال، ج۸، ص۳۱۸، ش۱۷۶۹؛ معجم رجال الحدیث، ج۳، ص۱۷۷، ش۱۰۶۸؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۵۲۵، ش۱۹۰۰؛ زبدة المقال، ج۱، ص۱۷۲.
- ↑ یادآور می‌شود عنوان ادریس الحارثی تنها در سند یک روایت کافی یاد شده؛ ولی در تفسیر کنز الدقائق همین سند را به اشتباه برای روایت دیگر کافی ذکر کرده است: «قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ(ع): اكْتُبْ ﴿بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ﴾ مِنْ أَجْوَدِ كِتَابِكَ وَ لَا تَمُدَّ الْبَاءَ حَتَّى تَرْفَعَ السِّينَ» در حالی که سند این روایت در کافی چنین است: «عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عن الحسن ابن عليّ، عن يوسف بن عبد السّلام، عن سيف بن هارون مولى آل جعدة قال:...»؛ (الکافی، ج۲، ص۶۷۲)
- ↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۱، ص۱۶ و ۳۶ به نقل از الکافی، ج۱، ص۶۲۴، ح۲۰.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳، ص ۳۰۸.
- ↑ تنقیح المقال ۱/۱۰۴ قاموس الرجال ۱/۴۵۸.
- ↑ رجال النجاشی ۱/۲۵۹.
- ↑ قاموس الرجال ۱/۴۵۸.
- ↑ لسان المیزان ۱/۳۳۳.
- ↑ تنقیح المقال ۱/۱۰۵.
- ↑ « بلکه (فرشته‌ها تنها) بندگانی ارجمندند؛» سوره انبیاء، آیه ۲۶.
- ↑ «در گفتار بر او پیشی نمی‌جویند و آنان به فرمان وی کار می‌کنند» سوره انبیاء، آیه ۲۷.
- ↑ مناقب آل ابی طالب ۱/۴۵۸.
- ↑ رجال النجاشی ۱/۲۵۹.
- ↑ الفهرست (طوسی) ۳۹؛ معالم العلماء ۲۶.
- ↑ جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱، ص۱۶۱.
- ↑ نجاشی درباره‌اش نوشته است: إدریس بن زیاد الکفرتوثی أبوالفضل، ثقة، أدرک أصحاب أبی عبدالله(ع) و روی عنهم. و له کتاب نوادر. (رجال النجاشی، ص۱۰۳، ش۲۵۷).
- ↑ تأویل الآیات الظاهره، ص۳۴۱، ۳۵۷، ۵۳۰، ۴۲۰ و ۵۰۶.
- ↑ طبقات رجال الکافی، ص۳۲۸.
- ↑ الفهرست (طوسی)، ص۹۱، ش۱۲۵.
- ↑ طبقات رجال الکافی، ص۱۷۵، طبقات رجال التهذیب، ص۱۰۲.
- ↑ تأویل الآیات الظاهره، ص۵۰۶؛ الأمالی (مفید)، ص۱۲۶، ح۴.
- ↑ طبقات رجال الکافی، ص۱۴۱.
- ↑ «وَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ هَمَّامِ بْنِ سُهَيْلٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْعَلَاءِ الْمَذَارِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا إِدْرِيسُ بْنُ زِيَادٍ الْكُوفِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا بَعْضُ شُيُوخِنَا قَالَ قَالَ الْمُفَضَّلُ أَخَذْتُ بِيَدِكَ كَمَا أَخَذَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ(ع) بِيَدِي وَ قَالَ لِي يَا مُفَضَّلُ إِنَّ هَذَا الْأَمْرَ لَيْسَ بِالْقَوْلِ فَقَطْ لَا وَ اللَّهِ حَتَّى يَصُونَهُ كَمَا صَانَهُ اللَّهُ وَ يُشَرِّفَهُ كَمَا شَرَّفَهُ اللَّهُ وَ يُؤَدِّيَ حَقَّهُ كَمَا أَمَرَ اللَّهُ»؛ (الغیبه (نعمانی)، ص۳۷، ح۱۱).
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳، ص ۳۰۹-۳۱۰.
ادریس بن زیاد حناط از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ادریس بن زیاد حناط در تراجم و رجال - پرسش مرتبط ندارد
جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱
جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری ج۳
