برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|
| (۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = | پرسش مرتبط = }} | | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = اصحاب امام صادق| عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[جمیل بن صالح اسدی در تراجم و رجال]]| پرسش مرتبط = }} |
| == مقدمه ==
| | == آشنایی اجمالی == |
| [[جمیل بن صالح]]<ref>ر.ک: رجال البرقی، ص۴۱؛ رجال النجاشی، ص۱۲۷، ش۳۲۹؛ رجال الطوسی، ص۱۷۷، ش۲۱۰۲؛ الفهرست (طوسی)، ص۱۱۴، ش۱۵۵؛ خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۳۴، ش۲؛ الرجال (ابن داود)، ص۹۲، ش۳۴۳؛ معالم العلماء، ص۳۲، ش۱۷۵؛ منهج المقال، ص۲۵۹، ش۱۱۳۴؛ نقد الرجال، ج۱، ص۳۷۰، ش۱۰۴۷؛ مجمع ا الرجال، ج۲، ص۵۲؛ جامع الرواه، ج۱، ص۱۶۷، ش۱۳۲۵؛ الوجیزة فی الرجال، ص۴۸، ش۴۰۰؛ منتهی المقال، ج۲، ص۲۹۲، ش۶۱۵؛ شعب المقال، ص۶۲، ش۱۵۲؛ تنقیح المقال، ج۱۶، ص۱۹۹، ش۴۱۹۲؛ أعیان الشیعه، ج۴، ص۲۲۱؛ معجم رجال الحدیث، ج۵، ص۱۳۲، ش۲۳۷۴؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۲، ص۲۳۸، ش۲۹۲۸؛ قاموس الرجال، ج۲، ص۷۱۶، ش۱۵۸۱.</ref>، بیست ونه بار در [[اسناد روایات]] [[تفسیر کنز الدقائق]] و به گزارش از کتاب‌های [[تأویل الآیات الظاهرة]]، [[معانی الأخبار]]، [[الکافی]] و [[تفسیر القمی]] آمده است؛ نمونه: | | [[جمیل بن صالح أسدی کوفی ربعی]] از [[اصحاب]] [[امام جعفر صادق]]<ref>رجال الطوسی ۱۶۳ رجال البرقی ۴۱.</ref> و [[امام کاظم]]{{ع}}<ref>رجال ابن داوود ۹۲ جامع الرواة ۱/۱۶۷.</ref> بود و از آن دو [[بزرگوار]] [[روایت]] کرده است.<ref>رجال النجاشی ۱/۳۱۱ خلاصة الاقوال ۳۴.</ref> از محدثانی چون [[ابوبصیر]] و [[ابوخالد کابلی]] نیز روایاتی نقل کرده است.<ref>معجم رجال الحدیث ۴/۱۵۸.</ref> محدثانی چون [[محمد بن ابی عمیر]] و [[حسن بن محبوب]] از وی روایت کرده‌اند. [[جمیل]] از [[راویان شیعه]]، فردی مورد [[اعتماد]] و موجّه بود.<ref>رجال النجاشی ۱/۳۱۲ تنقیح المقال ۱/۲۳۲.</ref> وی دارای اصل<ref> معالم العلماء ۳۲ الفهرست (طوسی) ۴۴.</ref> می‌‌باشد که از آن به کتاب الحدیث تعبیر کرده‌اند.<ref>الذریعه ۶/۳۱۹.</ref>.<ref>جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]] ج۱، ص۲۳۱.</ref> |
| | |
| {{متن حدیث|حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَكِّلِ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ الْحِمْيَرِيُّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} فِي قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ {{متن قرآن|رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً}}<ref>و از ایشان کسانی هستند که می‌گویند: پروردگارا! در این جهان به ما نکویی بخش و در جهان واپسین هم نکویی ده و ما را از عذاب آتش نگاه دار سوره بقره، آیه ۲۰۱.</ref> قَالَ رِضْوَانُ اللَّهِ وَ الْجَنَّةُ فِي الْآخِرَةِ وَ السَّعَةُ فِي الرِّزْقِ وَ الْمَعَاشِ وَ حُسْنُ الْخُلُقِ فِي الدُّنْيَا}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۲، ص۲۹۷ به گزارش از کتاب معانی الأخبار، ص۱۷۴ - ۱۷۵، ح۱.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۵ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۵، ص 621.</ref>
| |
| | |
| ==شرح حال [[راوی]]== | |
| [[جمیل بن صالح الأسدی الکوفی]] از [[راویان]] امامی است که در [[کتب رجالی]] قدماء، مانند [[رجال برقی]]، [[رجال نجاشی]]، [[الفهرست]] و [[رجال شیخ طوسی]] عنوان شده و یک اثر [[علمی]] داشته که [[نجاشی]] از آن به نام نسخه<ref>رجال النجاشی، ص۱۲۷، ش۳۲۹: {{عربی|و أکثر ما یری منه نسخة روایة الحسن بن محبوب أو محمد بن أبی عمیر}}.</ref> و [[شیخ طوسی]] به اصل<ref>الفهرست (طوسی)، ص۹۴، ش۱۵۵: {{عربی|له أصل أخبرنا به ابن أبی جید، عن ابن الولید، عن الصفار، عن محمد ابن الحسین بن أبی الخطاب، عن غیر واحد، عن جمیل بن صالح}}.</ref> یاد کرده‌اند و در بسیاری از طرق و [[اسناد]] نیز قرار گرفته و [[حدیث]] نقل کرده و مورد [[اعتماد]] [[محدثان]] و [[راویان قمی]] و [[کوفی]] بوده است، از این رو هر دو گروه به او طریق [[روایی]] دارند<ref>رجال النجاشی، ص۱۲۷، ش۳۲۹: {{عربی|طریق القمیین إلیه ما أخبرنا به الحسین بن عبید الله عن أحمد بن جعفر، عن أحمد بن إدریس، عن عبدالله بن محمد بن عیسی، عن الحسن بن محبوب، عنه به. و أما روایة الکوفیین، فأخبرنا محمد بن عثمان، عن جعفر بن محمد بن إبراهیم، عن عبید الله بن أحمد بن نهیک، عن ابن أبی عمیر، عنه به}}.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۵ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۵، ص 622.</ref> | |
| | |
| ==[[طبقه راوی]]==
| |
| از [[تاریخ]] ولادت و [[وفات]] [[جمیل بن صالح]] اطلاعی در دست نیست؛ اما [[برقی]]<ref>رجال البرقی، ص۴۱.</ref> و [[شیخ طوسی]]<ref>رجال الطوسی، ص۱۷۷، ش۲۱۰۲.</ref> او را از [[اصحاب امام صادق]]{{ع}} معرفی کرده‌اند و [[نجاشی]] وی را از [[راویان امام صادق]] و [[امام کاظم]]{{عم}} برشمرده است<ref>رجال النجاشی، ص۱۲۷، ش۳۲۹: {{عربی|روی عن أبی عبدالله و أبی الحسن{{عم}}}}.</ref>؛ ولی در [[اسناد روایات]]، بیشترین روایاتش از [[امام صادق]]{{ع}} است و باواسطه<ref>ر.ک: [[المحاسن]]، ج۱، ص۴۹، (ح۶۹)، ص۲۵۸، (ح ۳۰۱)، ص۲۸۵، (ح۴۲۵)؛ ج۲، ص۳۶۵، (ح ۱۰۹) و ص۶۰۳، (ح ۲۹ - ۳۰) و...؛ شاید برای اینکه جمیل بن صالح در [[مدینه]] و امام صادق{{ع}} در [[کوفه]] بوده و به آن حضرت دسترسی نداشته است، چنانکه از بعضی [[روایات]] فهمیده می‌شود؛ برای نمونه:
| |
| | |
| {{متن حدیث|أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ صَالِحٍ قَالَ: كَانَتْ عِنْدِي جَارِيَةٌ بِالْمَدِينَةِ فَارْتَفَعَ طَمْثُهَا فَجَعَلْتُ لِلَّهِ عَلَيَّ نَذْراً إِنْ هِيَ حَاضَتْ فَعَلِمْتُ بَعْدُ أَنَّهَا حَاضَتْ قَبْلَ أَنْ أَجْعَلَ النَّذْرَ فَكَتَبْتُ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} وَ أَنَا بِالْمَدِينَةِ فَأَجَابَنِي إِنْ كَانَتْ حَاضَتْ قَبْلَ النَّذْرِ فَلَا عَلَيْكَ وَ إِنْ كَانَتْ حَاضَتْ بَعْدَ النَّذْرِ فَعَلَيْكَ}}. [[الکافی]]، ج۷، ص۴۵۵، ح۴)</ref> و در شماری از [[اسناد]]، بی‌واسطه از آن حضرت [[روایت]] کرده<ref>الکافی، ج۵، ص۷۱، ح۲: {{متن حدیث|عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- {{متن قرآن|رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً}} رِضْوَانُ اللَّهِ وَ الْجَنَّةُ فِي الْآخِرَةِ وَ الْمَعَاشُ وَ حُسْنُ الْخُلُقِ فِي الدُّنْيَا}}؛ نیز الکافی، ج۳، ص۱۱۶، ح۱؛ ج۴، ص۱۹۴، ح۳؛ ج۵، ص۱۳۷؛ ج۸، ص۳۸۳، ح۵۸۱.</ref>، چنانکه در بعضی اسناد از [[امام کاظم]]{{ع}} نیز روایت کرده است<ref>الکافی، ج۷، ص۴۵۷، ح۱۷: {{متن حدیث|عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ مُوسَى{{ع}} أَنَّهُ قَالَ: كُلُّ مَنْ عَجَزَ عَنْ نَذْرٍ نَذَرَهُ فَكَفَّارَتُهُ كَفَّارَةُ يَمِينٍ}}.</ref>. [[آیت‌الله بروجردی]] در کتاب [[طبقات رجال الکافی]] او را از [[طبقه پنجم راویان]] دانسته است<ref>الموسوعة الرجالیه، طبقات رجال الکافی، ص۹۲.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۵ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۵، ص 622-623.</ref>
| |
| | |
| ==[[استادان]] و [[شاگردان راوی]]==
| |
| برخی استادان [[جمیل بن صالح]] در [[اسناد روایات]]، مفضّل، [[أبو عبیدة الحذاء]]، [[حمران بن أعین]]، [[سدیر]]، [[برید الکنّاسی]]، [[هشام بن أحمر]]، [[ابان بن تغلب]]، [[زیاد بن سوقه]]، [[عبدالملک بن عمرو الأحول]]، [[ولید بن صبیع]]، [[أبو خالد کابلی]]، سماعه، [[فضیل بن یسار]]، [[یوسف بن أبی سعید]]، [[زراره]]، [[أبو مریم]]<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۱، ص۹۴؛ ج۳، ص۴۲ و ۱۱۲؛ ج۶، ص۱۲۲، ۳۸۹ و ۴۳۶؛ ج۸، ص۲۹۲؛ ج۹، ص۱۲۱ و ۴۲۵؛ ج۱۰، ص۴۸۲، ج۱۱، ص۳۰۱؛ ج۱۲، ص۳۵۹؛ ج۱۳، ص۱۲۴ و ۳۶۲، ج۱۴، ص۲۰۴ و ۴۴۵.</ref>، [[أبوبکر الحضرمی]]، [[محمد بن مروان]]، [[ضریس بن عبدالملک]]، [[زیاد بن أبی حفصه]]، [[حارث البصری]]، [[أبو الصباح الکنانی]]، [[محمد بن أبی الکرام]]، [[منصور بن حازم]]، [[زیاد بن سوقه]]، [[محمد بن مسلم]]، [[عبدالملک بن غالب]]، [[برید بن معاویه]] و [[ذریح المحاربی]]<ref>النوادر (اشعری)، ص۸۴، (ح۱۹۰)، ص۸۶، (ح۱۹۶) و ص۹۳، (ح۲۱۹)؛ تفسیر القمی، ج۲، ص۴۱۳؛ المحاسن، ج۱، ص۴۹، (ح ۶۹) و ص۲۸۵، (ح ۴۲۵)؛ ج۲، ص۳۴۷، (ح ۱۵) و ص۶۰۳، (ح ۳۰)؛ بصائر الدرجات، ج۱، ص۳۱۹، ح۳؛ الکافی، ج۱، ص۳۵، ح۲؛ ج۲، ص۴۷، (ح۱)، ص۷۱، (ح۲) و ص۲۰۰، (ح۵).</ref> هستند؛ و از شاگردان وی در [[اسناد روایات]]، می‌‌توان [[محمد بن أبی عمیر]]، [[حسن بن محبوب]]، [[قاسم بن محمد جوهری]]، [[حارث بن محمد بن نعمان]] [[الأحول صاحب الطاق]]، [[علی بن رئاب]] و [[قاسم بن سلیمان]]<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۱، ص۹۴؛ ج۹، ص۴۲۵؛ ج۱۲، ص۳۵۵؛ الکافی، ج۳، ص۳۹۱، ح۱۷؛ ج۵، ص۷۶، ح۱۳.</ref> را یاد کرد.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۵ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۵، ص 623-624.</ref>
| |
| | |
| ==[[مذهب]] [[راوی]]==
| |
| [[جمیل بن صالح]] از [[راویان]] امامی است، از این رو در [[رجال نجاشی]] که به ذکر راویان صاحب اثر امامی اختصاص دارد، عنوان شده و مضامین روایاتش نیز [[مؤیّد]] امامی بودنش هستند؛ نمونه‌ها: | |
| #{{متن حدیث|مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اِبْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ : فِي قَوْلِهِ تَعَالَى: {{متن قرآن|لَتَرْكَبُنَّ طَبَقًا عَنْ طَبَقٍ}}<ref>که شما از حالی به حالی دیگرگون می‌شوید، سوره انشقاق، آیه ۱۹.</ref> قَالَ يَا زُرَارَةُ أَ وَ لَمْ تَرْكَبْ هَذِهِ اَلْأُمَّةُ بَعْدَ نَبِيِّهَا طَبَقاً عَنْ طَبَقٍ فِي أَمْرِ فُلاَنٍ وَ فُلاَنٍ وَ فُلاَنٍ}}<ref>الکافی، ج۱، ص۴۱۵، ح۱۷.</ref>.
| |
| #{{متن حدیث|مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ فُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}قَالَ: لَا يَتَزَوَّجِ الْمُؤْمِنُ النَّاصِبَةَ الْمَعْرُوفَةَ بِذَلِكَ}}<ref>الکافی، ج۵، ص۳۴۸، ح۳.</ref>.
| |
| #{{متن حدیث|عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِيعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} قَالَ: لَا تَكُونُ مُتْعَةٌ إِلَّا بِأَمْرَيْنِ أَجَلٍ مُسَمًّى وَ أَجْرٍ مُسَمًّى}}<ref>الکافی، ج۵، ص۴۵۵، ح۱.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۵ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۵، ص 624-625.</ref>
| |
| | |
| ==جایگاه [[حدیثی]] راوی==
| |
| [[نجاشی]] به [[وثاقت]] راوی تصریح کرده و نوشته است: {{عربی|ثقة، وجه}}<ref>رجال النجاشی، ص۱۲۷، ش۳۲۹.</ref>. [[علامه حلّی]] و [[ابن داوود]] نیز او را در قسم یکم کتاب رجالشان عنوان، و راویان جلیل القدری مانند [[ابن أبی عمیر]] و [[حسن بن محبوب]] کتابش را [[روایت]] کرده‌اند<ref>رجال النجاشی، ص۱۲۷.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۵ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۵، ص 625.</ref>
| |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |
| {{منابع}} | | {{منابع}} |
| # [[پرونده: IM009729.jpg|22px]] [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۵ (کتاب)|'''رجال تفسیری ج۵''']] | | # [[پرونده: IM009687.jpg|22px]] جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱''']] |
| {{پایان منابع}} | | {{پایان منابع}} |
|
| |
|
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اصحاب امام صادق است. جمیل بن صالح اسدی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: جمیل بن صالح اسدی در تراجم و رجال - پرسش مرتبط ندارد
جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱