جاسوسی در فقه اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۳ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۰:۰۱

مقدمه

جاسوسی عبارت است از گردآوری و گزارش مخفیانه اخبار و اطلاعات سرّی کسی یا مؤسسه‌ای و یا کشوری به طرف مقابل یا افراد و یا کشور ذی نفع. از احکام آن در باب جهاد سخن گفته‌اند.

جاسوسی مسلمانی علیه مسلمانان، حرام و موجب ثبوت تعزیراست؛ هر چند امام(ع) می‌تواند او را عفو کند. ^[۱]

جایز نیست فرمانده لشکر، کسی را که علیه مسلمانان جاسوسی می‌کند یا جاسوسی را پناه می‌دهد، همراه خود به جنگ ببرد و اگر چنین فردی در جنگ شرکت کند، از غنایم سهمی نمی‌برد.^[۲]

جاسوسی کردن علیه کفّار، به نفع مسلمانان جایز است و بنابر تصریح برخی، جاسوس از غنایم نیز سهم می‌برد.^[۳]

امان دادن به جاسوس دشمن باطل است.^[۴]

پناه دادن کافر ذمّی جاسوس مشرکان را، در صورتی که خودداری از آن در عقد ذمّه شرط شده باشد، موجب بطلان عقد می‌شود و در صورت عدم اشتراط، قرارداد باطل نمی‌شود، لکن ذمّی تعزیر می‌گردد.^[۵] برخی، پناه دادن جاسوس را مطلقاً موجب بطلان عقد دانسته‌اند؛ هرچند ترک آن در عقد شرط نشده باشد^[۶].^[۷]

منابع

هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت

پانویس

↑ المبسوط، ج ۲، ص۱۵؛ جواهر الفقه، ص۵۱؛ قواعد الاحکام، ج ۱، ص۵۰۵.
↑ جامع المقاصد، ج ۳، ص۳۸۸ ـ ۳۸۹؛ تحریر الاحکام، ج ۲، ص۱۳۹
↑ جواهر الکلام، ج ۲۱، ص۲۰۱
↑ جواهر الکلام، ج ۲۱، ص۱۰۰
↑ قواعد الاحکام، ج ۱، ص۴۸۱ ـ ۴۸۲؛ جواهر الکلام، ج ۲۱، ص۲۶۸
↑ الدروس الشرعیة، ج ۲، ص۳۴؛ الروضة البهیة، ج ۲، ص۳۸۸ ـ ۳۸۹.
↑ هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۲، ص۳۶ - ۳۷.

[1] المبسوط، ج ۲، ص۱۵؛ جواهر الفقه، ص۵۱؛ قواعد الاحکام، ج ۱، ص۵۰۵.

[2] جامع المقاصد، ج ۳، ص۳۸۸ ـ ۳۸۹؛ تحریر الاحکام، ج ۲، ص۱۳۹

[3] جواهر الکلام، ج ۲۱، ص۲۰۱

[4] جواهر الکلام، ج ۲۱، ص۱۰۰

[5] قواعد الاحکام، ج ۱، ص۴۸۱ ـ ۴۸۲؛ جواهر الکلام، ج ۲۱، ص۲۶۸

[6] الدروس الشرعیة، ج ۲، ص۳۴؛ الروضة البهیة، ج ۲، ص۳۸۸ ـ ۳۸۹.

[7] هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۲، ص۳۶ - ۳۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = جاسوسی| عنوان مدخل  = جاسوسی| مداخل مرتبط = [[جاسوسی در قرآن]] - [[جاسوسی در فقه سیاسی]] - [[جاسوسی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]] - [[جاسوسی در فقه اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
+{{مدخل مرتبط
+| موضوع مرتبط = جاسوسی
+| عنوان مدخل  = جاسوسی
+| مداخل مرتبط = [[جاسوسی در قرآن]] - [[جاسوسی در فقه اسلامی]] - [[جاسوسی در فقه سیاسی]] - [[جاسوسی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]
+| پرسش مرتبط  =
+}}
 == مقدمه ==
 [[جاسوسی]] عبارت است از گردآوری و گزارش مخفیانه [[اخبار]] و اطلاعات سرّی کسی یا مؤسسه‌ای و یا کشوری به طرف مقابل یا افراد و یا [[کشور]] ذی نفع. از [[احکام]] آن در باب [[جهاد]] سخن گفته‌اند.
@@ خط ۱۱: / خط ۱۷: @@
 [[امان دادن]] به جاسوس [[دشمن]] [[باطل]] است.<ref>جواهر الکلام، ج ۲۱، ص۱۰۰</ref>
-[[پناه دادن]] [[کافر ذمّی]] جاسوس [[مشرکان]] را، در صورتی که خودداری از آن در [[عقد ذمّه]] شرط شده باشد، موجب بطلان [[عقد]] می‌شود و در صورت عدم اشتراط، [[قرارداد]] [[باطل]] نمی‌شود، لیکن [[ذمّی]] [[تعزیر]] می‌گردد.<ref>قواعد الاحکام، ج ۱، ص۴۸۱ ـ ۴۸۲؛ جواهر الکلام، ج ۲۱، ص۲۶۸</ref> برخی، پناه دادن جاسوس را مطلقاً موجب بطلان عقد دانسته‌اند؛ هرچند ترک آن در عقد شرط نشده باشد<ref>الدروس الشرعیة، ج ۲، ص۳۴؛ الروضة البهیة، ج ۲، ص۳۸۸ ـ ۳۸۹.</ref>.<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۲، ص۳۶ - ۳۷.</ref>
+[[پناه دادن]] [[کافر ذمّی]] جاسوس [[مشرکان]] را، در صورتی که خودداری از آن در [[عقد ذمّه]] شرط شده باشد، موجب بطلان [[عقد]] می‌شود و در صورت عدم اشتراط، [[قرارداد]] [[باطل]] نمی‌شود، لکن [[ذمّی]] [[تعزیر]] می‌گردد.<ref>قواعد الاحکام، ج ۱، ص۴۸۱ ـ ۴۸۲؛ جواهر الکلام، ج ۲۱، ص۲۶۸</ref> برخی، پناه دادن جاسوس را مطلقاً موجب بطلان عقد دانسته‌اند؛ هرچند ترک آن در عقد شرط نشده باشد<ref>الدروس الشرعیة، ج ۲، ص۳۴؛ الروضة البهیة، ج ۲، ص۳۸۸ ـ ۳۸۹.</ref>.<ref>[[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۲، ص۳۶ - ۳۷.</ref>
-==جاسوسی (عین)==
-[[احکام فقهی]] جاسوسی که [[فقها]] از [[حبس]] تا [[قتل]] را بیان داشته‌اند و ضوابط [[فقهی]] ناظر بر آن بیانگر تأکید [[فقه]] بر [[ضرورت شناخت]] آن و نیز [[نگرانی]] [[شارع]] از نقش‌آفرینی جاسوس در [[تهدید]] امنیت [[حکومت اسلامی]] است. جاسوس به علت نوع کارکرد پنهانی‌اش، هم [[احساس ناامنی]] را در جامعه دامن می‌زند و هم در فضای عینی، امنیت را به مخاطره می‌افکند. جاسوس در واقع نوکر و مزدور [[بیگانه]] است که در [[لباس]] [[شهروند]] عادی برای دستیابی به [[اخبار]] محرمانه و اطلاعات سری [[مسلمانان]] و [[نظام اسلامی]] برای [[بیگانگان]] و ضربه زدن به امنیت آن می‌کوشد<ref>مصطفی آخوندی، اصطلاحات نظامی در فقه اسلامی، ص۴۱.</ref>. برخی از فقها با [[تمسک]] به ادله‌هایی چون {{متن قرآن|وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ}}<ref>«و آنچه در توان دارید از نیرو و اسبان آماده در برابر آنان فراهم سازید» سوره انفال، آیه ۶۰.</ref>، [[روایات]] متعدد<ref>نعمان بن محمد تمیمی مغربی، دعائم الإسلام، ج۱، ص۳۹۸.</ref>، [[قاعده حفظ نظام]]<ref>حسینعلی منتظری، مبانی فقهی حکومت اسلامی، ج۵، ص۲۷۵.</ref>، [[حکم]] محاربه<ref>سید محمد حسن مرعشی شوشتری، دیدگاه‌های نو در حقوق، ج۲، ص۱۰۳.</ref> و [[مهدورالدم]] بودن<ref>حسینعلی منتظری، حکومت دینی و حقوق انسان، صص ۷۸ و ۸۱.</ref>، به [[قتل]] و [[اعدام]] جاسوس [[دشمن]] [[حکم]] داده‌اند؛ اما برخی از [[فقها]] حکم [[زندان]] را بر جاسوس مقرر کرده‌اند<ref>نجم الدین طبسی، زندان و تبعید در اسلام، ص۷۸.</ref>. برخی از [[فقیهان]] نیز معتقدند عنوان [[منافق]] و [[مفسد]] و [[محارب]] و [[باغی]] نیز غالباً بر جاسوس صادق است<ref>حسینعلی منتظری، مبانی فقهی حکومت اسلامی، ج۵، ص۲۸۰.</ref>.<ref>[[محمد اسماعیل نباتیان|نباتیان، محمد اسماعیل]]، [[فقه و امنیت (کتاب)|فقه و امنیت]] ص ۱۸۸.</ref>
 == منابع ==
 {{منابع}}
 # [[پرونده:1368945.jpg|22px]] [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|'''فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت''']]
-# [[پرونده:IM010643.jpg|22px]] [[محمد اسماعیل نباتیان|نباتیان، محمد اسماعیل]]، [[فقه و امنیت (کتاب)|'''فقه و امنیت''']]
 {{پایان منابع}}
 == پانویس ==
 {{پانویس}}
+[[رده:اصطلاحات سیاسی]]