بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
=== معنای لغوی === | === معنای لغوی === | ||
{{اصلی|خوش‌خلقی در لغت}} | {{اصلی|خوش‌خلقی در لغت}} | ||
[[حُسن]] در لغت نقیض قبح<ref>طریحی، مجمع البحرین، ج۶، ص۲۳۵؛ ابن‌منظور، لسان‌العرب، ج۱۳، ص۱۱۴.</ref> به معنی [[نیکی]] و [[جمال]]<ref>لوئیس معلوف، المنجد، ص۱۳۵.</ref> است و [[خُلق]] به معنی [[سرشت]] و سجیه به کار رفته است<ref>لوئیس معلوف، المنجد، ص۱۹۴.</ref>؛ بنابراین، [[حسن]] خُلق به معنی [[خوش‌خویی]]، نیکوسیرتی و زیباصفتی است<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱۴ (کتاب)|اخلاق الاهی]]، | [[حُسن]] در لغت نقیض قبح<ref>طریحی، مجمع البحرین، ج۶، ص۲۳۵؛ ابن‌منظور، لسان‌العرب، ج۱۳، ص۱۱۴.</ref> به معنی [[نیکی]] و [[جمال]]<ref>لوئیس معلوف، المنجد، ص۱۳۵.</ref> است و [[خُلق]] به معنی [[سرشت]] و سجیه به کار رفته است<ref>لوئیس معلوف، المنجد، ص۱۹۴.</ref>؛ بنابراین، [[حسن]] خُلق به معنی [[خوش‌خویی]]، نیکوسیرتی و زیباصفتی است<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱۴ (کتاب)|اخلاق الاهی ج۱۴]]، ص۱۷۹.</ref>. | ||
=== معنای اصطلاحی === | === معنای اصطلاحی === | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
[[امام باقر]]{{ع}} [[خلق عظیم]] رسول خدا را به [[دین اسلام]] تفسیر کرده است<ref>قمی، تفسیر، ج۲، ص۳۸۲؛ محمد بن حسن طوسی، التبیان، ج۱۰، ص۷۵.</ref>. طبق این [[تفسیر]] منظور از [[خلق عظیم]] در [[آیه کریمه]] همین معنی است. چون [[اسلام]] جامع همه صفات و [[سجایا]] و [[اعمال پسندیده]] است. | [[امام باقر]]{{ع}} [[خلق عظیم]] رسول خدا را به [[دین اسلام]] تفسیر کرده است<ref>قمی، تفسیر، ج۲، ص۳۸۲؛ محمد بن حسن طوسی، التبیان، ج۱۰، ص۷۵.</ref>. طبق این [[تفسیر]] منظور از [[خلق عظیم]] در [[آیه کریمه]] همین معنی است. چون [[اسلام]] جامع همه صفات و [[سجایا]] و [[اعمال پسندیده]] است. | ||
علمای [[اخلاق]] نیز [[حسن خلق]] را به [[گشاده‌رویی]]، [[نرم‌خویی]]، [[بذل و بخشش]]، [[بی‌آزاری]]، [[صبر]] و [[بردباری]]، [[حب]] [[آخرت]]، [[بغض دنیا]]، [[شکر]]، [[بخشش]] و [[عدالت]] تفسیر کرده‌اند. این تفسیر نیز از طریق آثار به همین [[ملکه نفسانی]] اشاره دارد<ref>محمدصالح مازندرانی، شرح اصول کافی، ج۱، ص۲۹۱؛ یحیی بن شرف نووی ریاض الصالحین، ص۳۲۵.</ref>.<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱۴ (کتاب)|اخلاق الاهی]]، | علمای [[اخلاق]] نیز [[حسن خلق]] را به [[گشاده‌رویی]]، [[نرم‌خویی]]، [[بذل و بخشش]]، [[بی‌آزاری]]، [[صبر]] و [[بردباری]]، [[حب]] [[آخرت]]، [[بغض دنیا]]، [[شکر]]، [[بخشش]] و [[عدالت]] تفسیر کرده‌اند. این تفسیر نیز از طریق آثار به همین [[ملکه نفسانی]] اشاره دارد<ref>محمدصالح مازندرانی، شرح اصول کافی، ج۱، ص۲۹۱؛ یحیی بن شرف نووی ریاض الصالحین، ص۳۲۵.</ref>.<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱۴ (کتاب)|اخلاق الاهی ج۱۴]]، ص۱۷۹.</ref> | ||
==== اصطلاح خاص ==== | ==== اصطلاح خاص ==== | ||
[[حُسن خُلق]] به معنی خاص عبارت است از [[خوش‌رویی]]، خوش‌گویی و [[خوش‌رفتاری]] با [[مردم]] که بیشتر کاربردهای این ترکیب را در [[روایات]] به خود اختصاص داده است<ref>محمدمهدی نراقی، جامع السعادات، ج۱، ص۳۰۶.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} در پاسخ کسی که پرسیده بود حسن خلق چیست، فرمود: اینکه نرم‌خو و خوش‌گو باشی و برادرت را با رویی گشاده [[ملاقات]] کنی<ref>صدوق، معانی الاخبار، ص۲۵۳؛ همو، من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۴۱۲.</ref>. | [[حُسن خُلق]] به معنی خاص عبارت است از [[خوش‌رویی]]، خوش‌گویی و [[خوش‌رفتاری]] با [[مردم]] که بیشتر کاربردهای این ترکیب را در [[روایات]] به خود اختصاص داده است<ref>محمدمهدی نراقی، جامع السعادات، ج۱، ص۳۰۶.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} در پاسخ کسی که پرسیده بود حسن خلق چیست، فرمود: اینکه نرم‌خو و خوش‌گو باشی و برادرت را با رویی گشاده [[ملاقات]] کنی<ref>صدوق، معانی الاخبار، ص۲۵۳؛ همو، من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۴۱۲.</ref>. | ||
بنابر آنچه گذشت، حسن خلق در اصطلاح بر دو معنی اطلاق میشود: عدالت [[نفسانی]] که منشأ و ریشه همه [[فضایل]] است و خوش‌رویی و نرم‌خویی با مردم<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱۴ (کتاب)|اخلاق الاهی]]، | بنابر آنچه گذشت، حسن خلق در اصطلاح بر دو معنی اطلاق میشود: عدالت [[نفسانی]] که منشأ و ریشه همه [[فضایل]] است و خوش‌رویی و نرم‌خویی با مردم<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱۴ (کتاب)|اخلاق الاهی ج۱۴]]، ص۱۸۰.</ref>. | ||
در مجموع [[خوش‌خلقی]] یا [[حُسن خلق]] به معنای برخورد [[پسندیده]] با دیگران است که از [[فضیلت‌های اخلاقی]] محسوب میشود. [[اسلام]] [[مردم]] را به متصف شدن به این صفت [[نیک]] فرا می‌خواند. البته در [[روایات اهل بیت]] {{ع}}، [[حُسن خُلق]]، گاهی به معنای [[خوش برخوردی]] به کار می‌رود، مانند [[سخن پیامبر]] {{صل}}: «[[بهترین]] شما، خوش‌خوترین شماست؛ آنان که اُنس می‌گیرند و با آنها اُنس گرفته میشود»<ref>{{متن حدیث|خِیَارُکُمْ أَحَاسِنُکُمْ أَخْلَاقاً الَّذِینَ یَأْلِفُونَ وَ یُؤْلَفُونَ}}؛ تحف العقول، ص۴۵.</ref>. [[خوش‌خلقی]] در رفتارهای [[اجتماعی]] نیز تاثیر مثبتی دارد لذاست که تمام [[پیامبران]] در [[دعوت]] [[مردم]] به [[دین الهی]] افرادی [[خوش‌خلق]] و [[گشاده‌رو]] بودند. خوش [[رفتاری]] با [[مردم]] [[دلیل]] بر [[بزرگواری]]، [[شخصیت]] ذاتی، [[تواضع]]، [[روح]] [[فداکاری]]، [[گذشت]] و حاکی از [[فضیلت]] و [[سلامت روح]] شخص است. در [[فرهنگ دینی]]، افراد با [[خوش‌خلقی]] و [[رفتار]] [[پسندیده]] با یکدیگر برخورد می‌کنند<ref>ر.ک: [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ص۲۸۸ ـ ۲۸۹؛ [[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی، ج۱]]، ص۴۸-۴۹.</ref>. | در مجموع [[خوش‌خلقی]] یا [[حُسن خلق]] به معنای برخورد [[پسندیده]] با دیگران است که از [[فضیلت‌های اخلاقی]] محسوب میشود. [[اسلام]] [[مردم]] را به متصف شدن به این صفت [[نیک]] فرا می‌خواند. البته در [[روایات اهل بیت]] {{ع}}، [[حُسن خُلق]]، گاهی به معنای [[خوش برخوردی]] به کار می‌رود، مانند [[سخن پیامبر]] {{صل}}: «[[بهترین]] شما، خوش‌خوترین شماست؛ آنان که اُنس می‌گیرند و با آنها اُنس گرفته میشود»<ref>{{متن حدیث|خِیَارُکُمْ أَحَاسِنُکُمْ أَخْلَاقاً الَّذِینَ یَأْلِفُونَ وَ یُؤْلَفُونَ}}؛ تحف العقول، ص۴۵.</ref>. [[خوش‌خلقی]] در رفتارهای [[اجتماعی]] نیز تاثیر مثبتی دارد لذاست که تمام [[پیامبران]] در [[دعوت]] [[مردم]] به [[دین الهی]] افرادی [[خوش‌خلق]] و [[گشاده‌رو]] بودند. خوش [[رفتاری]] با [[مردم]] [[دلیل]] بر [[بزرگواری]]، [[شخصیت]] ذاتی، [[تواضع]]، [[روح]] [[فداکاری]]، [[گذشت]] و حاکی از [[فضیلت]] و [[سلامت روح]] شخص است. در [[فرهنگ دینی]]، افراد با [[خوش‌خلقی]] و [[رفتار]] [[پسندیده]] با یکدیگر برخورد می‌کنند<ref>ر.ک: [[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ص۲۸۸ ـ ۲۸۹؛ [[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی، ج۱]]، ص۴۸-۴۹.</ref>. | ||