سوره شوری: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '</div> <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">' به '</div>') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = سوره | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[سوره شوری در علوم قرآنی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
در [[آیه]] {{متن قرآن|وَالَّذِينَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَمْرُهُمْ شُورَى بَيْنَهُمْ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ}}<ref>«و آنان که (فراخوان) پروردگارشان را اجابت کرده‌اند و نماز را بر پا داشته‌اند و کارشان رایزنی میان همدیگر است و از آنچه روزیشان داده‌ایم می‌بخشند» سوره شوری، آیه ۳۸.</ref>، اصل [[اجتماعی]] [[شورا]] در امور اجرایی، از صفات مؤمنانی بیان شده است که [[اهل تقوا]]، [[نماز]]، [[انفاق]] و [[همیاری]] هنگام ستمدیدگی هستند. محور این [[سوره]]، [[وحی]] و محتوای پیام‌های آن است. برخی از نشانه‌های [[خدا]] و نیز نتایج [[اعمال]] و [[راه مستقیم]] [[الهی]] در این سوره بیان شده و [[مسلمانان]] را به [[مشورت]] در [[امور فردی]] و اجتماعی [[دعوت]] کرده است؛ به همین مناسبت نام «[[شوری]]» برای سوره [[برگزیده]] شده است. «حم عسق» که در آغاز سوره آمده، نام دیگر آن است. | در [[آیه]] {{متن قرآن|وَالَّذِينَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَمْرُهُمْ شُورَى بَيْنَهُمْ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ}}<ref>«و آنان که (فراخوان) پروردگارشان را اجابت کرده‌اند و نماز را بر پا داشته‌اند و کارشان رایزنی میان همدیگر است و از آنچه روزیشان داده‌ایم می‌بخشند» سوره شوری، آیه ۳۸.</ref>، اصل [[اجتماعی]] [[شورا]] در امور اجرایی، از صفات مؤمنانی بیان شده است که [[اهل تقوا]]، [[نماز]]، [[انفاق]] و [[همیاری]] هنگام ستمدیدگی هستند. محور این [[سوره]]، [[وحی]] و محتوای پیام‌های آن است. برخی از نشانه‌های [[خدا]] و نیز نتایج [[اعمال]] و [[راه مستقیم]] [[الهی]] در این سوره بیان شده و [[مسلمانان]] را به [[مشورت]] در [[امور فردی]] و اجتماعی [[دعوت]] کرده است؛ به همین مناسبت نام «[[شوری]]» برای سوره [[برگزیده]] شده است. «حم عسق» که در آغاز سوره آمده، نام دیگر آن است. | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۰: | ||
گفته شده: این سوره در [[مکه]] نازل شده - مگر چند [[آیه]] آنکه استثناء شده است، و آن آیه: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ}}<ref>«و آنان که (فراخوان) پروردگارشان را اجابت کرده‌اند» سوره شوری، آیه ۳۸.</ref> تا آخر سه آیه، و یکی هم آیه {{متن قرآن|ِ قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}<ref>«بگو: برای این (رسالت) از شما مزدی نمی‌خواهم جز دوستداری خویشاوندان (خود) را و هر کس کاری نیک انجام دهد» سوره شوری، آیه ۲۳.</ref> تا آخر چهار آیه است. | گفته شده: این سوره در [[مکه]] نازل شده - مگر چند [[آیه]] آنکه استثناء شده است، و آن آیه: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ}}<ref>«و آنان که (فراخوان) پروردگارشان را اجابت کرده‌اند» سوره شوری، آیه ۳۸.</ref> تا آخر سه آیه، و یکی هم آیه {{متن قرآن|ِ قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى}}<ref>«بگو: برای این (رسالت) از شما مزدی نمی‌خواهم جز دوستداری خویشاوندان (خود) را و هر کس کاری نیک انجام دهد» سوره شوری، آیه ۲۳.</ref> تا آخر چهار آیه است. | ||
==ویژگی‌های | == ویژگی‌های سوره شوری == | ||
#این سوره ۵۳ آیه به عدد [[کوفی]]، ۵۰ آیه به عدد دیگر مکتب‌های [[تفسیری]]، ۵۶ آیه طبق قول فراء، ۸۶۰ یا ۸۶۶ کلمه و ۳۵۲۱ یا ۳۵۸۸ حرف دارد. | # این سوره ۵۳ آیه به عدد [[کوفی]]، ۵۰ آیه به عدد دیگر مکتب‌های [[تفسیری]]، ۵۶ آیه طبق قول فراء، ۸۶۰ یا ۸۶۶ کلمه و ۳۵۲۱ یا ۳۵۸۸ حرف دارد. | ||
#در [[ترتیب نزول]]، شصت و دومین، و در [[قرآن کریم]] چهل و دومین سوره است. | # در [[ترتیب نزول]]، شصت و دومین، و در [[قرآن کریم]] چهل و دومین سوره است. | ||
#پس از [[سوره فصّلت]] و پیش از [[سوره زخرف]] در مکه نازل شد؛ به‌جز آیات ۲۳، ۲۴، ۲۵ و ۲۷ که [[مدنی]] و مشتمل بر آیه مؤدت است. | # پس از [[سوره فصّلت]] و پیش از [[سوره زخرف]] در مکه نازل شد؛ به‌جز آیات ۲۳، ۲۴، ۲۵ و ۲۷ که [[مدنی]] و مشتمل بر آیه مؤدت است. | ||
#از سور [[مثانی]] و کمی بیشتر از یک [[حزب]] است. | # از سور [[مثانی]] و کمی بیشتر از یک [[حزب]] است. | ||
#بیست و سومین سوره از سوره‌های مقطّعات است و با [[حروف مقطعه]] «حم عسق» آغاز شده و سومین [[سوره]] از سُوَر [[حوامیم]] یا میمات است. | # بیست و سومین سوره از سوره‌های مقطّعات است و با [[حروف مقطعه]] «حم عسق» آغاز شده و سومین [[سوره]] از سُوَر [[حوامیم]] یا میمات است. | ||
#گفته‌اند هشت [[آیه]] [[منسوخ]] دارد. | # گفته‌اند هشت [[آیه]] [[منسوخ]] دارد. | ||
==مطالب | == مطالب سوره شوری == | ||
# [[نزول قرآن]] و آثار [[هدایتی]] آن؛ | # [[نزول قرآن]] و آثار [[هدایتی]] آن؛ | ||
# [[مودّت]] ذی‌القربی به عنوان [[پاداش]] [[نبوت]]؛ | # [[مودّت]] ذی‌القربی به عنوان [[پاداش]] [[نبوت]]؛ | ||
#ادلّه [[توحید]] و [[صفات الهی]]؛ | # ادلّه [[توحید]] و [[صفات الهی]]؛ | ||
# [[وحدت]] [[ادیان آسمانی]] و [[یگانگی]] اصول آیینی تمام [[پیامبران]]{{ع}}؛ | # [[وحدت]] [[ادیان آسمانی]] و [[یگانگی]] اصول آیینی تمام [[پیامبران]] {{ع}}؛ | ||
# [[معاد]]، تقسیم [[انسان‌ها]] به دو گروه بهشتی و [[جهنمی]] و [[سرنوشت]] آنان در [[رستاخیز]]؛ | # [[معاد]]، تقسیم [[انسان‌ها]] به دو گروه بهشتی و [[جهنمی]] و [[سرنوشت]] آنان در [[رستاخیز]]؛ | ||
# [[صفات]] [[مؤمنان]] و مباحث [[اخلاقی]]؛ مانند: [[استقامت]]، [[عفو]] و [[توبه]]<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد۱۸، صفحه ۵؛ سیوطی، عبدالرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، جلد۱، صفحه ۶۳و۴۲و۴۱؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۶؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه) | # [[صفات]] [[مؤمنان]] و مباحث [[اخلاقی]]؛ مانند: [[استقامت]]، [[عفو]] و [[توبه]]<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد۱۸، صفحه ۵؛ سیوطی، عبدالرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، جلد۱، صفحه ۶۳و۴۲و۴۱؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۶؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)، جلد۱،صفحه ۱۹۳؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، جلد۲۰،صفحه ۳۴۱؛ هاشم زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، صفحه ۳۴۴؛ فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه ۴۱۸.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ص:۲۵۵۹.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۴: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:سوره‌های قرآن]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۶ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۴۶
این مدخل زیرشاخهٔ بحث سوره است. سوره شوری از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: سوره شوری در علوم قرآنی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
در آیه ﴿وَالَّذِينَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَمْرُهُمْ شُورَى بَيْنَهُمْ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ﴾[۱]، اصل اجتماعی شورا در امور اجرایی، از صفات مؤمنانی بیان شده است که اهل تقوا، نماز، انفاق و همیاری هنگام ستمدیدگی هستند. محور این سوره، وحی و محتوای پیام‌های آن است. برخی از نشانه‌های خدا و نیز نتایج اعمال و راه مستقیم الهی در این سوره بیان شده و مسلمانان را به مشورت در امور فردی و اجتماعی دعوت کرده است؛ به همین مناسبت نام «شوری» برای سوره برگزیده شده است. «حم عسق» که در آغاز سوره آمده، نام دیگر آن است.
این سوره پیرامون مسأله وحی سخن می‌گوید که خود نوعی تکلم از ناحیه خدای سبحان با انبیاء و رسل او است. هم چنان که در آغاز می‌فرماید: ﴿كَذَلِكَ يُوحِي إِلَيْكَ وَإِلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكَ اللَّهُ﴾[۲] و در آخر هم می‌فرماید: ﴿وَمَا كَانَ لِبَشَرٍ أَنْ يُكَلِّمَهُ اللَّهُ إِلَّا وَحْيًا أَوْ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ أَوْ يُرْسِلَ رَسُولًا فَيُوحِيَ بِإِذْنِهِ مَا يَشَاءُ إِنَّهُ عَلِيٌّ حَكِيمٌ﴾[۳]. و نیز در بین سوره هم چند نوبت سخن از وحی می‌آورد، یک جا می‌فرماید: ﴿وَكَذَلِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ قُرْآنًا عَرَبِيًّا﴾[۴]. جایی دیگر می‌فرماید: ﴿شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ مَا وَصَّى بِهِ نُوحًا﴾[۵] و نیز می‌فرماید: ﴿اللَّهُ الَّذِي أَنْزَلَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ وَالْمِيزَانَ﴾[۶] و همچنین چند نوبت در سوره سخن از رزق به میان آورده چون وحی خود رزقی است برای انبیاء.
بنا بر این مسأله وحی موضوعی است که در این سوره محور کلام قرار گرفته. و اما مطالب دیگر از قبیل آیات توحید و صفات مؤمنین و کفار، و سرانجامی که هر یک از این دو فریق دارند، و بازگشتشان به خدای سبحان در روز قیامت، از باب الکلام یجر الکلام (حرف، حرف می‌آورد) می‌باشد، و منظور اولی سوره نیست.
گفته شده: این سوره در مکه نازل شده - مگر چند آیه آنکه استثناء شده است، و آن آیه: ﴿وَالَّذِينَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ﴾[۷] تا آخر سه آیه، و یکی هم آیه ﴿ِ قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى﴾[۸] تا آخر چهار آیه است.
ویژگی‌های سوره شوری
- این سوره ۵۳ آیه به عدد کوفی، ۵۰ آیه به عدد دیگر مکتب‌های تفسیری، ۵۶ آیه طبق قول فراء، ۸۶۰ یا ۸۶۶ کلمه و ۳۵۲۱ یا ۳۵۸۸ حرف دارد.
- در ترتیب نزول، شصت و دومین، و در قرآن کریم چهل و دومین سوره است.
- پس از سوره فصّلت و پیش از سوره زخرف در مکه نازل شد؛ به‌جز آیات ۲۳، ۲۴، ۲۵ و ۲۷ که مدنی و مشتمل بر آیه مؤدت است.
- از سور مثانی و کمی بیشتر از یک حزب است.
- بیست و سومین سوره از سوره‌های مقطّعات است و با حروف مقطعه «حم عسق» آغاز شده و سومین سوره از سُوَر حوامیم یا میمات است.
- گفته‌اند هشت آیه منسوخ دارد.
مطالب سوره شوری
- نزول قرآن و آثار هدایتی آن؛
- مودّت ذی‌القربی به عنوان پاداش نبوت؛
- ادلّه توحید و صفات الهی؛
- وحدت ادیان آسمانی و یگانگی اصول آیینی تمام پیامبران (ع)؛
- معاد، تقسیم انسان‌ها به دو گروه بهشتی و جهنمی و سرنوشت آنان در رستاخیز؛
- صفات مؤمنان و مباحث اخلاقی؛ مانند: استقامت، عفو و توبه[۹].[۱۰]
منابع
پانویس
- ↑ «و آنان که (فراخوان) پروردگارشان را اجابت کرده‌اند و نماز را بر پا داشته‌اند و کارشان رایزنی میان همدیگر است و از آنچه روزیشان داده‌ایم می‌بخشند» سوره شوری، آیه ۳۸.
- ↑ «بدین‌گونه خداوند پیروزمند فرزانه به سوی تو و کسانی که پیش از تو بوده‌اند وحی می‌کند» سوره شوری، آیه ۳.
- ↑ «و هیچ بشری نسزد که خداوند با او سخن گوید مگر با وحی یا از فراسوی پرده‌ای یا فرستاده‌ای فرستد که به اذن او آنچه می‌خواهد وحی کند؛ بی‌گمان او فرازمندی فرزانه است» سوره شوری، آیه ۵۱.
- ↑ «و بدین‌گونه ما به تو قرآنی عربی وحی کردیم تا (مردم) امّ القری و پیرامون آن را بیم دهی و (نیز) از روز گرد آمدن (همگان در رستخیز) که تردیدی در آن نیست بیم دهی» سوره شوری، آیه ۷.
- ↑ «از دین، همان را برای شما بیان داشت که نوح را بدان سفارش کرده بود» سوره شوری، آیه ۱۳.
- ↑ «خداوند است که کتاب را به حق و ترازو را فرو فرستاد» سوره شوری، آیه ۱۷.
- ↑ «و آنان که (فراخوان) پروردگارشان را اجابت کرده‌اند» سوره شوری، آیه ۳۸.
- ↑ «بگو: برای این (رسالت) از شما مزدی نمی‌خواهم جز دوستداری خویشاوندان (خود) را و هر کس کاری نیک انجام دهد» سوره شوری، آیه ۲۳.
- ↑ طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد۱۸، صفحه ۵؛ سیوطی، عبدالرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، جلد۱، صفحه ۶۳و۴۲و۴۱؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۶؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)، جلد۱،صفحه ۱۹۳؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، جلد۲۰،صفحه ۳۴۱؛ هاشم زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، صفحه ۳۴۴؛ فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه ۴۱۸.
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ص:۲۵۵۹.