حجاج بن عامر ثمالی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = صحابه | | موضوع مرتبط = صحابه | ||
| خط ۶: | خط ۵: | ||
| پرسش مرتبط = | | پرسش مرتبط = | ||
}} | }} | ||
== | == آشنایی اجمالی == | ||
وی منسوب به | وی منسوب به [[ثماله]]، تیره‌ای از [[بنی‌کلان]]، از [[قبیله ازد]] [[یمن]] است. نام پدرش را برخی «عبدالله» گفته و نسبش را افزون بر «ثمالی»، «نصری» نیز نوشته‌اند<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۸۸.</ref>. [[بخاری]]<ref>بخاری، التاریخ الکبیر، ج۲، ص۳۷۰.</ref> نام [[پدر]] وی را با تعبیر «یقال»، عبدالله نوشته است. منشأ این [[اختلاف]]، به هم آمیختگی اطلاعات مربوط به «[[حجاج بن عبدالله نصری]]» و «حجاج بن عامر ثمالی» است که این‌ها دو نفر هستند، اما برخی، چون [[ابن عبدالبر]]، این دو را یکی دانسته و [[نسب]] و نام پدر آنان را به هم درآمیخته‌اند<ref>ر. ک: ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۹۰.</ref>، در حالی که بیشتر نویسندگان مانند [[ابونعیم]]<ref>ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۷۳۲.</ref>، و [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۹۰.</ref> بر دوگانه بودن این دو عنوان تصریح کرده‌اند. ابونعیم<ref>ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۷۳۳.</ref>، ضمن آنکه مانند [[ابن حبان]]<ref>ابن حبان، کتاب الثقات، ج۳، ص۸۷.</ref> «[[حجاج بن عبدالله ثمالی]]» را همان «حجاج بن عامر ثمالی» می‌داند، اما «[[حجاج بن عبدالله نصری]]» را در عنوانی جدا آورده و آن را غیر از دو عنوان یاد شده پیشین می‌داند. در [[صحابی]] بودن «حجاج بن عامر ثمالی» اختلافی نیست. چنان که [[احمد بن محمد بن عیسی حمصی]] در کتاب [[تاریخ الحمصیین]] وی را صحابی دانسته و می‌گوید: [[خبر]] صحابی بودن «حجاج» را افرادی که [[فرزندان]] وی را در [[حمص]] دیده‌اند به من گزارش کرده‌اند<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۲، ص۲۷.</ref>. تنها یادی که در حوادث [[سیره نبوی]] از وی شده، مربوط به [[حضور]] و [[همراهی]] او در [[حجة الوداع]]، با [[رسول خدا]] {{صل}} است<ref>ابن قانع، معجم الصحابه، ج۱، ص۱۹۴؛ ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۷۳۳.</ref>. وی از جمله صحابه‌ای شمرده شده که [[سبیل]] (شوأرب) خود را کوتاه کرده، اما ریش خود را بلند گذاشته و درنگ می‌کردند<ref>ابن ابی عاصم، الآحاد و المثانی، ج۴، ص۳۷۲؛ بیهقی، ج۱، ص۱۵۱.</ref>. وی بعدها ساکن [[شام]] شد<ref>ابن حبان، کتاب الثقات، ج۳، ص۸۷؛ بغوی، معجم الصحابه، ج۲، ص۱۷۳؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۸۸.</ref> و در شمار [[اهل]] حمص<ref>ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۷۳۲؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۸۹.</ref> و مدفون در همان جاست<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۳۰۳.</ref>. تنها [[حدیث]] [[نقل]] شده از او روایتی [[اخلاقی]] درباره دوری از قیل و قال و تضییع [[مال]]، توصیه به [[انفاق]]، ملامت نکردن و توصیه به آغاز انفاق بر افرادی است که [[نفقه]] شان بر عهده [[انسان]] است: | ||
{{عربی|ایاکم و کثرة السؤال، و اضاعة المال، و قیل و قال و..}}<ref>طبرانی، مسند الشامیین، ج۱، ص۳۱۴؛ بغوی، معجم الصحابه، ج۲، ص۱۷۳.</ref>؛ [[حجاج بن عامر]] همراه [[عبدالله بن عامر]] که هر دو ثمالی‌اند، در [[نماز صبح]] بر [[عمر بن خطاب]] [[اقتدا]] کرده و گزارش کرده‌اند که [[عمر]] [[سوره]] {{متن قرآن|إِذَا السَّمَاءُ انْشَقَّتْ}}<ref>«هنگامی که آسمان شکاف بردارد،» سوره انشقاق، آیه ۱.</ref>. را در [[نماز]] خواند و [[سجده]] کرد<ref>ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۷۳۲؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۳، ص۲۲۵؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۸۹.</ref>. [[خالد بن مغدان]]، [[شرحبیل بن مسلم]] و [[عاصم بن حجاج]] [[راوی]] [[روایت]] اویند<ref>ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۷۳۲.</ref><ref>[[منصور داداش‌نژاد|داداش‌نژاد، منصور]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۳ (کتاب)|مقاله «حجاج بن عامر ثمالی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۳، ص۴.</ref>. | {{عربی|ایاکم و کثرة السؤال، و اضاعة المال، و قیل و قال و..}}<ref>طبرانی، مسند الشامیین، ج۱، ص۳۱۴؛ بغوی، معجم الصحابه، ج۲، ص۱۷۳.</ref>؛ [[حجاج بن عامر]] همراه [[عبدالله بن عامر]] که هر دو ثمالی‌اند، در [[نماز صبح]] بر [[عمر بن خطاب]] [[اقتدا]] کرده و گزارش کرده‌اند که [[عمر]] [[سوره]] {{متن قرآن|إِذَا السَّمَاءُ انْشَقَّتْ}}<ref>«هنگامی که آسمان شکاف بردارد،» سوره انشقاق، آیه ۱.</ref>. را در [[نماز]] خواند و [[سجده]] کرد<ref>ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۷۳۲؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۳، ص۲۲۵؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۸۹.</ref>. [[خالد بن مغدان]]، [[شرحبیل بن مسلم]] و [[عاصم بن حجاج]] [[راوی]] [[روایت]] اویند<ref>ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۷۳۲.</ref><ref>[[منصور داداش‌نژاد|داداش‌نژاد، منصور]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۳ (کتاب)|مقاله «حجاج بن عامر ثمالی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۳، ص۴.</ref>. | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
{{مدخل‌های وابسته}} | {{مدخل‌های وابسته}} | ||
*[[ | * [[ثماله]] (قبیله) | ||
*[[ | * [[ازد]] (قبیله) | ||
* [[بنی‌کلان]] (قبیله) | |||
* [[ابوحجاج ثمالی]] (پدر) | |||
{{پایان مدخل‌های وابسته}} | {{پایان مدخل‌های وابسته}} | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۵: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:اعلام]] | [[رده:اعلام]] | ||
[[رده: | [[رده:اصحاب پیامبر]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۹ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۴۷
این مدخل زیرشاخهٔ بحث صحابه است. حجاج بن عامر ثمالی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: حجاج بن عامر ثمالی در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردآشنایی اجمالی
وی منسوب به ثماله، تیره‌ای از بنی‌کلان، از قبیله ازد یمن است. نام پدرش را برخی «عبدالله» گفته و نسبش را افزون بر «ثمالی»، «نصری» نیز نوشته‌اند[۱]. بخاری[۲] نام پدر وی را با تعبیر «یقال»، عبدالله نوشته است. منشأ این اختلاف، به هم آمیختگی اطلاعات مربوط به «حجاج بن عبدالله نصری» و «حجاج بن عامر ثمالی» است که این‌ها دو نفر هستند، اما برخی، چون ابن عبدالبر، این دو را یکی دانسته و نسب و نام پدر آنان را به هم درآمیخته‌اند[۳]، در حالی که بیشتر نویسندگان مانند ابونعیم[۴]، و ابن اثیر[۵] بر دوگانه بودن این دو عنوان تصریح کرده‌اند. ابونعیم[۶]، ضمن آنکه مانند ابن حبان[۷] «حجاج بن عبدالله ثمالی» را همان «حجاج بن عامر ثمالی» می‌داند، اما «حجاج بن عبدالله نصری» را در عنوانی جدا آورده و آن را غیر از دو عنوان یاد شده پیشین می‌داند. در صحابی بودن «حجاج بن عامر ثمالی» اختلافی نیست. چنان که احمد بن محمد بن عیسی حمصی در کتاب تاریخ الحمصیین وی را صحابی دانسته و می‌گوید: خبر صحابی بودن «حجاج» را افرادی که فرزندان وی را در حمص دیده‌اند به من گزارش کرده‌اند[۸]. تنها یادی که در حوادث سیره نبوی از وی شده، مربوط به حضور و همراهی او در حجة الوداع، با رسول خدا (ص) است[۹]. وی از جمله صحابه‌ای شمرده شده که سبیل (شوأرب) خود را کوتاه کرده، اما ریش خود را بلند گذاشته و درنگ می‌کردند[۱۰]. وی بعدها ساکن شام شد[۱۱] و در شمار اهل حمص[۱۲] و مدفون در همان جاست[۱۳]. تنها حدیث نقل شده از او روایتی اخلاقی درباره دوری از قیل و قال و تضییع مال، توصیه به انفاق، ملامت نکردن و توصیه به آغاز انفاق بر افرادی است که نفقه شان بر عهده انسان است: ایاکم و کثرة السؤال، و اضاعة المال، و قیل و قال و..[۱۴]؛ حجاج بن عامر همراه عبدالله بن عامر که هر دو ثمالی‌اند، در نماز صبح بر عمر بن خطاب اقتدا کرده و گزارش کرده‌اند که عمر سوره ﴿إِذَا السَّمَاءُ انْشَقَّتْ﴾[۱۵]. را در نماز خواند و سجده کرد[۱۶]. خالد بن مغدان، شرحبیل بن مسلم و عاصم بن حجاج راوی روایت اویند[۱۷][۱۸].
جستارهای وابسته
- ثماله (قبیله)
- ازد (قبیله)
- بنی‌کلان (قبیله)
- ابوحجاج ثمالی (پدر)
منابع
پانویس
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۸۸.
- ↑ بخاری، التاریخ الکبیر، ج۲، ص۳۷۰.
- ↑ ر. ک: ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۹۰.
- ↑ ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۷۳۲.
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۹۰.
- ↑ ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۷۳۳.
- ↑ ابن حبان، کتاب الثقات، ج۳، ص۸۷.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۲، ص۲۷.
- ↑ ابن قانع، معجم الصحابه، ج۱، ص۱۹۴؛ ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۷۳۳.
- ↑ ابن ابی عاصم، الآحاد و المثانی، ج۴، ص۳۷۲؛ بیهقی، ج۱، ص۱۵۱.
- ↑ ابن حبان، کتاب الثقات، ج۳، ص۸۷؛ بغوی، معجم الصحابه، ج۲، ص۱۷۳؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۸۸.
- ↑ ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۷۳۲؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۸۹.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۳۰۳.
- ↑ طبرانی، مسند الشامیین، ج۱، ص۳۱۴؛ بغوی، معجم الصحابه، ج۲، ص۱۷۳.
- ↑ «هنگامی که آسمان شکاف بردارد،» سوره انشقاق، آیه ۱.
- ↑ ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۷۳۲؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۳، ص۲۲۵؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۸۹.
- ↑ ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۷۳۲.
- ↑ داداش‌نژاد، منصور، مقاله «حجاج بن عامر ثمالی»، دانشنامه سیره نبوی ج۳، ص۴.