ازادمرد بن هرمز فارسی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۴ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۷:۵۴

مقدمه

اَزادمرد یا أزادمرد از اسامی کهن ایرانی نظیر اَزادمرد پسر هربذ است و به نظر می‌رسد معرّب «آزادمرد» در لغت فارسی باشد^[۱]. این واژه دو کاربرد دارد:

لقب لهراسب حاجب یزدگرد ساسانی،
اسم خاص نظیر همین مدخل و نیز آزادمرد پسر آزادبه عامل حجاج ثقفی^[۲].

از نسب آزادمرد اطلاعی در دست نیست. او از مخضرمین بود و اسلام را درک کرد، ولی توفیق تشرف به خدمت رسول خدا (ص) را نداشت و در شمار اصحاب رسول خدا (ص) نیست^[۳]. ابن حجر^[۴] نام وی را در قسم سوم الاصابه (مخضرمین) آورده است. گزارش‌های افسانه گونه‌ای از حالات وی نقل شده است. جریر بن یزید بن جریر می‌گوید: برای ملاقات با خسرو پرویز به دربار رفته و منتظر اذن حضور بودیم که به طول انجامید. در این فاصله از آزادمرد که از درباریان خسرو بود افسانه‌ای طولانی شنیدیم که این چنین به پایان رسید. او گفت: ندای هاتفی را شنیدم که می‌‌گفت: لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِيِّ اَلْعَظِيمِ مَا شَاءَ اَللَّهُ كَانَ وَ مَا لَمْ يَشَأْ لَمْ يَكُنْ؛

ابن حجر به نقل از ابن منده از دو طریق این داستان را با اختلاف اندکی گزارش می‌کند که در هر دو طریق، راویان ضعیفی وجود دارند. خود ابن منده نیز این خبر را «غریب» ^[۵] می‌خواند. در طریق دوم این روایت، راوی می‌گوید: در زمان نبرد قادسیه، ذکر لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِيِّ اَلْعَظِيمِ مَا شَاءَ اَللَّهُ كَانَ وَ مَا لَمْ يَشَأْ لَمْ يَكُنْ؛ را می‌گفتم و یک مرد فارسی این را شنید و گفت: این سخنان را از هاتفی آسمانی شنیدم و آنگاه داستان طولانی خویش را برایم بازگو کرد^[۶].

صرف نظر از تضعیف راویان آن، ارتباط با شیطان و رفتن به آسمان و استراق سمع و امثال آنکه در داستان آمده نشان از افسانه بودن آن دارد.

یعقوبی^[۷] گزارش کوتاهی درباره جنگ قادسیه دارد که در آن، مسلمانان دختر آزادمرد را به اسارت درآوردند.^[۸]

منابع

حیدر آقایی، محمود، مقاله «ازادمرد بن هرمز فارسی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲

پانویس

↑ در مورد ضبط، واژه‌شناسی و معنای آن بنگرید: دهخدا، ج۱، ص۷۴ و ج۲، ص۱۶۶۱.
↑ دهخدا، ج۱، ص۷۵.
↑ ذهبی، ج۱، ص۱۲.
↑ ابن حجر، ج۱، ص۳۳۶.
↑ روایتی که تنها از یک طریق مورد اطمینان نقل شده باشد، ر. ک: عتر، ص۳۹۶.
↑ ابن اثیر، ج۱، ص۱۹۰ و ۱۹۱؛ ابن حجر، ج۱، ص۳۳۶ و ۳۳۷.
↑ یعقوبی، ج۲، ص۱۴۳.
↑ حیدر آقایی، محمود، مقاله «ازادمرد بن هرمز فارسی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص:۳۰.

[1] در مورد ضبط، واژه‌شناسی و معنای آن بنگرید: دهخدا، ج۱، ص۷۴ و ج۲، ص۱۶۶۱.

[2] دهخدا، ج۱، ص۷۵.

[3] ذهبی، ج۱، ص۱۲.

[4] ابن حجر، ج۱، ص۳۳۶.

[5] روایتی که تنها از یک طریق مورد اطمینان نقل شده باشد، ر. ک: عتر، ص۳۹۶.

[6] ابن اثیر، ج۱، ص۱۹۰ و ۱۹۱؛ ابن حجر، ج۱، ص۳۳۶ و ۳۳۷.

[7] یعقوبی، ج۲، ص۱۴۳.

[8] حیدر آقایی، محمود، مقاله «ازادمرد بن هرمز فارسی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص:۳۰.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

@@ خط ۵: / خط ۵: @@
 # [[لقب]] [[لهراسب حاجب یزدگرد ساسانی]]،
 # اسم خاص نظیر همین مدخل و نیز آزادمرد پسر آزادبه عامل [[حجاج ثقفی]]<ref>دهخدا، ج۱، ص۷۵.</ref>.
-از [[نسب]] آزادمرد اطلاعی در دست نیست. او از مخضرمین بود و [[اسلام]] را [[درک]] کرد، ولی [[توفیق]] [[تشرف]] به [[خدمت]] [[رسول خدا]]{{صل}} را نداشت و در شمار [[اصحاب رسول خدا]]{{صل}} نیست<ref>ذهبی، ج۱، ص۱۲.</ref>. [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، ج۱، ص۳۳۶.</ref> نام وی را در قسم سوم [[الاصابه]] (مخضرمین) آورده است. گزارش‌های افسانه گونه‌ای از حالات وی نقل شده است. [[جریر بن یزید بن جریر]] می‌گوید: برای [[ملاقات]] با [[خسرو پرویز]] به دربار رفته و [[منتظر]] [[اذن]] حضور بودیم که به طول انجامید. در این فاصله از آزادمرد که از درباریان [[خسرو]] بود افسانه‌ای طولانی شنیدیم که این چنین به پایان رسید. او گفت: ندای هاتفی را شنیدم که می‌‌گفت: {{عربی|لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِيِّ اَلْعَظِيمِ مَا شَاءَ اَللَّهُ كَانَ وَ مَا لَمْ يَشَأْ لَمْ يَكُنْ}}؛
+از [[نسب]] آزادمرد اطلاعی در دست نیست. او از مخضرمین بود و [[اسلام]] را [[درک]] کرد، ولی [[توفیق]] [[تشرف]] به [[خدمت]] [[رسول خدا]] {{صل}} را نداشت و در شمار [[اصحاب رسول خدا]] {{صل}} نیست<ref>ذهبی، ج۱، ص۱۲.</ref>. [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، ج۱، ص۳۳۶.</ref> نام وی را در قسم سوم [[الاصابه]] (مخضرمین) آورده است. گزارش‌های افسانه گونه‌ای از حالات وی نقل شده است. [[جریر بن یزید بن جریر]] می‌گوید: برای [[ملاقات]] با [[خسرو پرویز]] به دربار رفته و [[منتظر]] [[اذن]] حضور بودیم که به طول انجامید. در این فاصله از آزادمرد که از درباریان [[خسرو]] بود افسانه‌ای طولانی شنیدیم که این چنین به پایان رسید. او گفت: ندای هاتفی را شنیدم که می‌‌گفت: {{عربی|لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِيِّ اَلْعَظِيمِ مَا شَاءَ اَللَّهُ كَانَ وَ مَا لَمْ يَشَأْ لَمْ يَكُنْ}}؛
 ابن حجر به نقل از [[ابن منده]] از دو طریق این داستان را با [[اختلاف]] اندکی گزارش می‌کند که در هر دو طریق، [[راویان]] ضعیفی وجود دارند. خود ابن منده نیز این خبر را «[[غریب]]» <ref>روایتی که تنها از یک طریق مورد اطمینان نقل شده باشد، ر. ک: عتر، ص۳۹۶.</ref> می‌خواند. در طریق دوم این [[روایت]]، [[راوی]] می‌گوید: در [[زمان]] [[نبرد قادسیه]]، ذکر {{عربی|لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ اَلْعَلِيِّ اَلْعَظِيمِ مَا شَاءَ اَللَّهُ كَانَ وَ مَا لَمْ يَشَأْ لَمْ يَكُنْ}}؛ را می‌گفتم و یک [[مرد]] فارسی این را شنید و گفت: این سخنان را از هاتفی آسمانی شنیدم و آنگاه داستان طولانی خویش را برایم بازگو کرد<ref>ابن اثیر، ج۱، ص۱۹۰ و ۱۹۱؛ ابن حجر، ج۱، ص۳۳۶ و ۳۳۷.</ref>.