عرش در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = عرش| عنوان مدخل  = عرش| مداخل مرتبط = [[عرش در قرآن]] - [[عرش در حدیث]] - [[عرش در کلام اسلامی]] - [[عرش در معارف دعا و زیارات]] - [[عرش در معارف و سیره سجادی]] | پرسش مرتبط  = }}
{{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = عرش | عنوان مدخل  = عرش| مداخل مرتبط = [[عرش در قرآن]] - [[عرش در حدیث]] - [[عرش در کلام اسلامی]] - [[عرش در معارف دعا و زیارات]] - [[عرش در معارف و سیره سجادی]] - [[عرش در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]] | پرسش مرتبط  = }}
 
'''عرش''' به معنای تخت و [[سلطنت]]، در اصطلاح [[دینی]] کنایه از [[حاکمیت]] و [[فرمانروایی]] مطلق [[خداوند]] بر همه هستی و موجودات است. عرش به معنای [[علم]] و [[قدرت الهی]] است و حامل آن دارای [[علم]] و قدرتی است که بدین وسیله، بر همۀ مخلوقات دانا و تواناست و [[پیامبران]] و [[اهل بیت]] {{عم}} حاملان این [[علم]] هستند.
'''عرش''' به معنای تخت و [[سلطنت]]، در اصطلاح [[دینی]] کنایه از [[حاکمیت]] و [[فرمانروایی]] مطلق [[خداوند]] بر همه هستی و موجودات است. عرش به معنای [[علم]] و [[قدرت الهی]] است و حامل آن دارای [[علم]] و قدرتی است که بدین وسیله، بر همۀ مخلوقات دانا و تواناست و [[پیامبران]] و [[اهل بیت]] {{عم}} حاملان این [[علم]] هستند.


== معناشناسی عرش ==
== معناشناسی ==
"[[عرش]]" به معنای جایی است که سقف دارد و نیز جایی که [[سلطان]] بر آن می‌نشیند<ref>راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات، ۳۲۹.</ref>؛ اما در اصطلاح [[دینی]] عرصه [[زمامداری]] [[خداوند]] را گویند.
"[[عرش]]" به معنای جایی است که سقف دارد و نیز جایی که [[سلطان]] بر آن می‌نشیند<ref>راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات، ۳۲۹.</ref>؛ اما در اصطلاح [[دینی]] عرصه [[زمامداری]] [[خداوند]] را گویند.


این اصطلاح کنایه از استیلای [[خداوند]] بر مُلک و [[قیام]] او به [[تدبیر امور]] عالَم است<ref>سوره یونس، آیه ۳.</ref>. [[عرش]] و پاره‌ای مفاهیم دیگر ـ همانند کرسی، [[لوح]] و قلم ـ مفاهیمی [[معنوی]] و مربوط به عالَم غیب‌اند که [[فهم]] [[انسان]] از راه یافتن به [[حقیقت]] آنها [[ناتوان]] است<ref>مطهری، مرتضی، آشنایی با قرآن‌، ج۲، ص۶۶ و ۶۷.</ref>. از این رو، عده‌ای از [[مسلمانان]] پرسیدن درباره آنها را جایز ندانسته‌اند. با این حال، برخی [[مسلمانان]] از [[امامان شیعه]] {{ع}} پرسش‌هایی کرده‌اند و [[امامان]] به [[قدر]] [[توانایی]] و [[درک]] پرسندگان، مفاهیم یاد شده‌ را توضیح و شرح داده‌اند<ref>ر. ک: کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ۳۸۲ ـ ۳۷۰.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۳۳۹-۳۴۰.</ref>
این اصطلاح کنایه از استیلای [[خداوند]] بر مُلک و [[قیام]] او به [[تدبیر امور]] عالَم است<ref>سوره یونس، آیه ۳.</ref>. [[عرش]] و پاره‌ای مفاهیم دیگر ـ همانند کرسی، [[لوح]] و قلم ـ مفاهیمی [[معنوی]] و مربوط به عالَم غیب‌اند که [[فهم]] [[انسان]] از راه یافتن به [[حقیقت]] آنها [[ناتوان]] است<ref>مطهری، مرتضی، آشنایی با قرآن‌، ج۲، ص۶۶ و ۶۷.</ref>. از این رو، عده‌ای از [[مسلمانان]] پرسیدن درباره آنها را جایز ندانسته‌اند. با این حال، برخی [[مسلمانان]] از [[امامان شیعه]] {{ع}} پرسش‌هایی کرده‌اند و [[امامان]] به [[قدر]] [[توانایی]] و [[درک]] پرسندگان، مفاهیم یاد شده‌ را توضیح و شرح داده‌اند<ref>ر.ک: کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ۳۸۲ ـ ۳۷۰.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۳۳۹-۳۴۰.</ref>


== معانی [[عرش]] ==
== معانی [[عرش]] ==
خط ۲۰: خط ۲۱:


== پرسش‌های وابسته ==
== پرسش‌های وابسته ==
{{پرسش‌های وابسته}}
* [[رابطه عرش با علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]
* [[رابطه عرش با علم معصوم چیست؟ (پرسش)]]
* [[رابطه عرش با علم غیب معصوم چیست؟ (پرسش)]]
* [[رابطه عرش با علم غیب معصوم چیست؟ (پرسش)]]
 
{{پایان پرسش‌های وابسته}}
== [[:رده:آثار عرش|منبع‌شناسی جامع عرش]] ==
{{منبع جامع}}
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های عرش|کتاب‌شناسی عرش]]؛
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های عرش|مقاله‌شناسی عرش]]؛
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های عرش|پایان‌نامه‌شناسی عرش]].
{{پایان منبع جامع}}


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==

نسخهٔ ‏۱۲ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۱۳

عرش به معنای تخت و سلطنت، در اصطلاح دینی کنایه از حاکمیت و فرمانروایی مطلق خداوند بر همه هستی و موجودات است. عرش به معنای علم و قدرت الهی است و حامل آن دارای علم و قدرتی است که بدین وسیله، بر همۀ مخلوقات دانا و تواناست و پیامبران و اهل بیت (ع) حاملان این علم هستند.

معناشناسی

"عرش" به معنای جایی است که سقف دارد و نیز جایی که سلطان بر آن می‌نشیند[۱]؛ اما در اصطلاح دینی عرصه زمامداری خداوند را گویند.

این اصطلاح کنایه از استیلای خداوند بر مُلک و قیام او به تدبیر امور عالَم است[۲]. عرش و پاره‌ای مفاهیم دیگر ـ همانند کرسی، لوح و قلم ـ مفاهیمی معنوی و مربوط به عالَم غیب‌اند که فهم انسان از راه یافتن به حقیقت آنها ناتوان است[۳]. از این رو، عده‌ای از مسلمانان پرسیدن درباره آنها را جایز ندانسته‌اند. با این حال، برخی مسلمانان از امامان شیعه (ع) پرسش‌هایی کرده‌اند و امامان به قدر توانایی و درک پرسندگان، مفاهیم یاد شده‌ را توضیح و شرح داده‌اند[۴].[۵]

معانی عرش

گروه‌های مسلمان برای عرش معانی متعددی برشمرده‌اند:

  1. مشبهَه، عرش را تختی همانند تخت‌های دنیایی دانسته‌اند که خداوند بر آن تکیه می‌زند[۶]
  2. برخی مسلمانان، عرش را ـ مطابق با هیئت بطلمیوسی ـ فلک نهم دانسته‌اند که محیط بر عالم جسمانی است.
  3. علمای شیعه بر قائل‌اند که عرش، جسم نیست؛ بلکه کنایه است از سلطنت و استیلای خداوند متعال بر عالم خلقت[۷].

بنابر معنای سوم، عرش الهی هم مُلک خداوند را در بر می‌گیرد که مراد از آن تسلط بر جمیع آفریدگان است و هم علم الهی را می‌پوشاند که مراد از آن، صورت همه حوادث و وقایع به گونه اجمال است[۸].

قرآن در چند جا از عرش یاد کرده است؛ از آن جمله است در آیه‌ای که می‌فرماید: "کسانی عرش پروردگار را حمل می‌کنند"[۹]. در جای دیگر تصریح دارد که موجوداتی در پیرامون عرش، پروردگار خویش را تسبیح می‌گویند[۱۰]. از این گونه آیات می‌توان دریافت که عرش، مقام رفیعی از مقامات پروردگار است که در آن تدابیر و اوامر الهی به دست موجوداتی آسمانی تحقق می‌پذیرند[۱۱].

"کرسی" معنایی نزدیک به "عرش" دارد؛ با این تفاوت که آنچه در عرش به گونه اجمال وجود دارد، در کرسی به گونه تفصیل ظهور می‌یابد[۱۲].

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

  1. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات، ۳۲۹.
  2. سوره یونس، آیه ۳.
  3. مطهری، مرتضی، آشنایی با قرآن‌، ج۲، ص۶۶ و ۶۷.
  4. ر.ک: کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ۳۸۲ ـ ۳۷۰.
  5. فرهنگ شیعه، ص ۳۳۹-۳۴۰.
  6. الملل والنحل، ج۱، ص ۱۰۳ ـ ۱۰۸.
  7. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان، ج۸، ص۱۶۶ ـ ۱۷۳.
  8. مصنفات شیخ مفید، ۵/ ۱/ ۴۵ و ۴۶.
  9. ﴿ وَالْمَلَكُ عَلَى أَرْجَائِهَا وَيَحْمِلُ عَرْشَ رَبِّكَ فَوْقَهُمْ يَوْمَئِذٍ ثَمَانِيَةٌ؛ سوره الحاقه، آیه ۱۷.
  10. ﴿وَوُفِّيَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَّا عَمِلَتْ وَهُوَ أَعْلَمُ بِمَا يَفْعَلُونَ؛ سوره زمر، آیه ۷۰.
  11. التوحید، ص۳۱۵ ـ ۳۲۱.
  12. فرهنگ شیعه، ص ۳۴۰.