منشأ عصمت فرشتگان چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
گفتنی است که برخی از [[روایات]]، برای [[گزینش]] فرشتگان، [[انبیا]] و ائمه {{عم}} و برخورداری ایشان از موهبت‌های الهی، دلیلی مشترک و یکسان ذکر کرده و منشأ این انتخاب را [[علم]] خداوند به شایستگی‌های آنان شمرده‌اند. (چنان‌که در بحث "عصمت و موهبت" نیز همین مطلب را از [[زبان]] برخی دیگر از [[روایات]] باز گفتیم) [[امام حسن عسکری]] {{ع}} از [[رسول اکرم]] {{صل}} [[نقل]] می‌کنند که فرمودند: {{متن حدیث|أَنَّ اللَّهَ اخْتَارَنَا مَعَاشِرَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اخْتَارَ النَّبِيِّينَ وَ اخْتَارَ الْمَلَائِكَةَ الْمُقَرَّبِينَ، وَ مَا اخْتَارَهُمْ إِلَّا عَلَى عَلْمٍ مِنْهُ بِهِمْ أَنَّهُمْ لَا يُوَاقِعُونَ مَا يَخْرُجُونَ بِهِ عَنْ وَلَايَتِهِ، وَ يَنْقَطِعُونَ بِهِ عَنْ عِصْمَتِهِ}}»<ref>«خداوند - عز وجل - ما آل محمد و پیامبران فرشتگان مقرّب را [از بین سایر خلایق] برگزید. و چیزی باعث این گزینش نشد، جز اینکه می‌دانست اینان عملی که به واسطه آن از ولایت [خاص] الهی خارج شده، از عصمت او جدا گردند، مرتکب نمی‌شوند» بحارالانوار، ج۵۶، ص۳۲۲.</ref>.<ref>[[احمد حسین شریفی|شریفی، احمد حسین]]، [[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]، [[پژوهشی در عصمت معصومان (کتاب)|پژوهشی در عصمت معصومان]]، ص ۳۴۰.</ref> | گفتنی است که برخی از [[روایات]]، برای [[گزینش]] فرشتگان، [[انبیا]] و ائمه {{عم}} و برخورداری ایشان از موهبت‌های الهی، دلیلی مشترک و یکسان ذکر کرده و منشأ این انتخاب را [[علم]] خداوند به شایستگی‌های آنان شمرده‌اند. (چنان‌که در بحث "عصمت و موهبت" نیز همین مطلب را از [[زبان]] برخی دیگر از [[روایات]] باز گفتیم) [[امام حسن عسکری]] {{ع}} از [[رسول اکرم]] {{صل}} [[نقل]] می‌کنند که فرمودند: {{متن حدیث|أَنَّ اللَّهَ اخْتَارَنَا مَعَاشِرَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اخْتَارَ النَّبِيِّينَ وَ اخْتَارَ الْمَلَائِكَةَ الْمُقَرَّبِينَ، وَ مَا اخْتَارَهُمْ إِلَّا عَلَى عَلْمٍ مِنْهُ بِهِمْ أَنَّهُمْ لَا يُوَاقِعُونَ مَا يَخْرُجُونَ بِهِ عَنْ وَلَايَتِهِ، وَ يَنْقَطِعُونَ بِهِ عَنْ عِصْمَتِهِ}}»<ref>«خداوند - عز وجل - ما آل محمد و پیامبران فرشتگان مقرّب را [از بین سایر خلایق] برگزید. و چیزی باعث این گزینش نشد، جز اینکه می‌دانست اینان عملی که به واسطه آن از ولایت [خاص] الهی خارج شده، از عصمت او جدا گردند، مرتکب نمی‌شوند» بحارالانوار، ج۵۶، ص۳۲۲.</ref>.<ref>[[احمد حسین شریفی|شریفی، احمد حسین]]، [[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]، [[پژوهشی در عصمت معصومان (کتاب)|پژوهشی در عصمت معصومان]]، ص ۳۴۰.</ref> | ||
== پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه == | |||
{{پاسخ پرسش | |||
| عنوان پاسخ‌دهنده = 1. آیت‌الله مصباح یزدی؛ | |||
| تصویر = 11196.jpg | |||
| پاسخ‌دهنده = محمد تقی مصباح یزدی | |||
| پاسخ = آیت‌الله '''[[محمد تقی مصباح یزدی|مصباح یزدی]]''' در کتاب ''«[[آموزش عقاید (کتاب)|آموزش عقاید]]»'' در این‌باره گفتهاند: | |||
«اگر چه [[فرشتگان]] از هر گونه [[گناه]] و [[معصیت]] [[پاک]] و مبرا هستند، اما آنان دارای [[مقام عصمت]] (به معنایی که در [[پیغمبران]] و [[امامان]]{{ع}} وجود دارد) نیستند. اگر در معنای [[عصمت]] [[توسعه]] داده شود و آن را به معنای عدم [[ارتکاب گناه]] به هر دلیل که باشد اعم از عدم [[توانایی]] بر انجام گناه بدانیم فرشتگان نیز معصوم‌اند؛ زیرا در آنها هیچ گونه میل و کششی نسبت به گناه و ارتکاب آن وجود ندارد و همیشه در حال [[تسبیح]] و [[تقدیس]] [[پروردگار]] خویش و [[امتثال]] [[دستورات]] او هستند. | |||
[[ملائکه]] و فرشتگان موجودات بسیار [[شریف]] و لطیفی هستند که از هر گونه گناه و معصیت پاک و مبرا هستند. [[قرآن]] مقام آنان را بسیار گرامی داشته، حتی [[ایمان به ملائکه]] را در ردیف [[ایمان به خدا]] و [[انبیا]] و [[کتاب‌های آسمانی]] قرار داده است. | |||
در مورد [[عصمت فرشتگان]] در غیر دریافت و [[ابلاغ وحی]]، دو مسأله را می‌توان مطرح ساخت: | |||
# [[قرآن مجید]] در این باره می‌فرماید: {{متن قرآن|عَالِمُ الْغَيْبِ فَلا يُظْهِرُ عَلَى غَيْبِهِ أَحَدًا إِلاَّ مَنِ ارْتَضَى مِن رَّسُولٍ فَإِنَّهُ يَسْلُكُ مِن بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ رَصَدًا لِيَعْلَمَ أَن قَدْ أَبْلَغُوا رِسَالاتِ رَبِّهِمْ وَأَحَاطَ بِمَا لَدَيْهِمْ وَأَحْصَى كُلَّ شَيْءٍ عَدَدًا}}<ref>«او دانای نهان است پس هیچ کس را بر نهان خویش آگاه نمی‌کند، جز فرستاده‌ای را که بپسندد که پیش رو و پشت سرش، نگهبانانی می‌گمارد، تا معلوم دارد که رسالت‌های پروردگارشان را رسانده‌اند؛ و (خداوند) آنچه را نزد آنهاست، از همه سو فرا می‌گیرد و شمار هر چیز را دارد». سوره جن، آیه ۲۶ ـ ۲۸.</ref>. | |||
# {{متن قرآن|لِّيَهْلِكَ مَنْ هَلَكَ عَن بَيِّنَةٍ وَيَحْيَى مَنْ حَيَّ عَن بَيِّنَةٍ}}<ref>«تا هر کس که نابود می‌شود از روی برهانی باشد و هر کس زنده می‌ماند (نیز) با برهانی» سوره انفال، آیه ۴۲.</ref>. | |||
یکی آنکه عصمت فرشتگان [[وحی]]، در آنچه مربوط به دریافت و رساندن وحی نیست و دیگری عصمت سایر فرشتگان که ارتباطی با موضوع وحی ندارند مانند موکلین [[ارزاق]] و [[کتابت]] [[اعمال]] و [[قبض]] [[ارواح]] و...»<ref>[[محمد تقی مصباح یزدی|مصباح یزدی، محمد تقی]]، [[آموزش عقاید (کتاب)|آموزش عقاید]]، ج ۲، ص ۱۲۱.</ref>. | |||
}} | |||
== [[:رده:آثار عصمت|منبع‌شناسی جامع عصمت]] == | == [[:رده:آثار عصمت|منبع‌شناسی جامع عصمت]] == | ||
نسخهٔ ۵ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۰۴
| منشأ عصمت فرشتگان چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ عصمت |
| مدخل بالاتر | عصمت |
| مدخل اصلی | عصمت فرشتگان |
| مدخل وابسته | فرشتگان |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
منشأ عصمت فرشتگان چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث عصمت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی عصمت مراجعه شود.
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین دکتر شریفی و آقای دکتر یوسفیان در کتاب «پژوهشی در عصمت معصومان» در این‌باره گفتهاند:
«در زمینه تکلیف و اختیار فرشتگان، اختلافاتی وجود دارد. طبیعتاً کسانی که این موجودات آسمانی را فاقد اختیار می‌دانند، عصمت آنان را جبری می‌شمارند[۱]. چنان‌که یکی از نویسندگان در این باره گفته است: فرشتگان مکلف نمی‌باشند و در نتیجه، حساب و کتاب ندارند. آنان همانند انسان نیستند که آزاد بوده. بین نیک و بد، دست به انتخاب بزنند، بلکه اعمال خیر را تنها به صورت جبری انجام می‌دهند[۲].
عده دیگری نیز با تأکید بر اینکه اسباب ارتکاب گناه، یعنی قوای غضبیه و شهریه، در ملائکه وجود ندارد، معتقدند که فرشتگان بیش از یک راه پیش روی خود نمی‌بینند[۳].
در مقابل، کسانی هستند که عصمت فرشتگان را همچون عصمت انسان‌های معصوم اختیاری دانسته، در بیان حقیقت عصمت آنان و منشأ آن، کما بیش مطالبی شبیه آنچه در عصمت انبیا و ائمه (ع) گفته شده است، بیان می‌دارند[۴]. به عنوان مثال، برخی منشأ عصمت فرشتگان را علم ویژه آنان به خداوند و افعال و صفات او دانسته و گفتهاند: فرشتگان مرتکب معصیت نمی‌شوند؛ زیرا آنها از عجایب آفرینش الهی و آثار هیبت او، چیزهایی را مشاهده می‌کنند که آنان را از انجام معصیت و قصد آن، باز می‌دارد[۵].
گفتنی است که برخی از روایات، برای گزینش فرشتگان، انبیا و ائمه (ع) و برخورداری ایشان از موهبت‌های الهی، دلیلی مشترک و یکسان ذکر کرده و منشأ این انتخاب را علم خداوند به شایستگی‌های آنان شمرده‌اند. (چنان‌که در بحث "عصمت و موهبت" نیز همین مطلب را از زبان برخی دیگر از روایات باز گفتیم) امام حسن عسکری (ع) از رسول اکرم (ص) نقل می‌کنند که فرمودند: «أَنَّ اللَّهَ اخْتَارَنَا مَعَاشِرَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اخْتَارَ النَّبِيِّينَ وَ اخْتَارَ الْمَلَائِكَةَ الْمُقَرَّبِينَ، وَ مَا اخْتَارَهُمْ إِلَّا عَلَى عَلْمٍ مِنْهُ بِهِمْ أَنَّهُمْ لَا يُوَاقِعُونَ مَا يَخْرُجُونَ بِهِ عَنْ وَلَايَتِهِ، وَ يَنْقَطِعُونَ بِهِ عَنْ عِصْمَتِهِ»»[۶].[۷]
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| 1. آیت‌الله مصباح یزدی؛ |
|---|
|
آیت‌الله مصباح یزدی در کتاب «آموزش عقاید» در این‌باره گفتهاند:
«اگر چه فرشتگان از هر گونه گناه و معصیت پاک و مبرا هستند، اما آنان دارای مقام عصمت (به معنایی که در پیغمبران و امامان(ع) وجود دارد) نیستند. اگر در معنای عصمت توسعه داده شود و آن را به معنای عدم ارتکاب گناه به هر دلیل که باشد اعم از عدم توانایی بر انجام گناه بدانیم فرشتگان نیز معصوم‌اند؛ زیرا در آنها هیچ گونه میل و کششی نسبت به گناه و ارتکاب آن وجود ندارد و همیشه در حال تسبیح و تقدیس پروردگار خویش و امتثال دستورات او هستند. ملائکه و فرشتگان موجودات بسیار شریف و لطیفی هستند که از هر گونه گناه و معصیت پاک و مبرا هستند. قرآن مقام آنان را بسیار گرامی داشته، حتی ایمان به ملائکه را در ردیف ایمان به خدا و انبیا و کتاب‌های آسمانی قرار داده است. در مورد عصمت فرشتگان در غیر دریافت و ابلاغ وحی، دو مسأله را می‌توان مطرح ساخت:
|
منبع‌شناسی جامع عصمت
پانویس
- ↑ العقائد الاسلامیه، صو ۹۸-۹۹؛ ر.ک: عالم الملائکة الابرار، ص۳۳؛ نورالافهام، ج۱، ص۲۴۱-۲۴۲.
- ↑ من العقیدة الی الثورة، ج۴، ص۱۹۴-۱۹۵.
- ↑ کشف المراد، ص۳۶؛ العقائد الاسلامیة، ص۹۹؛ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۴۳۳.
- ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج۶، ص۴۳۲-۴۳۳.
- ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج‌البلاغه، ج۶، ص۴۳۳.
- ↑ «خداوند - عز وجل - ما آل محمد و پیامبران فرشتگان مقرّب را [از بین سایر خلایق] برگزید. و چیزی باعث این گزینش نشد، جز اینکه می‌دانست اینان عملی که به واسطه آن از ولایت [خاص] الهی خارج شده، از عصمت او جدا گردند، مرتکب نمی‌شوند» بحارالانوار، ج۵۶، ص۳۲۲.
- ↑ شریفی، احمد حسین، یوسفیان، حسن، پژوهشی در عصمت معصومان، ص ۳۴۰.
- ↑ «او دانای نهان است پس هیچ کس را بر نهان خویش آگاه نمی‌کند، جز فرستاده‌ای را که بپسندد که پیش رو و پشت سرش، نگهبانانی می‌گمارد، تا معلوم دارد که رسالت‌های پروردگارشان را رسانده‌اند؛ و (خداوند) آنچه را نزد آنهاست، از همه سو فرا می‌گیرد و شمار هر چیز را دارد». سوره جن، آیه ۲۶ ـ ۲۸.
- ↑ «تا هر کس که نابود می‌شود از روی برهانی باشد و هر کس زنده می‌ماند (نیز) با برهانی» سوره انفال، آیه ۴۲.
- ↑ مصباح یزدی، محمد تقی، آموزش عقاید، ج ۲، ص ۱۲۱.