تاریخ‌نگاری: تفاوت میان نسخه‌ها

==مقدمه==

*توصیف مکتوب احوال و اعمال [[انسان]] را به هر روش و مبتنی بر هر [[مکتب]] و رعایت هر شیوه تنظیم و تدوین، می‌توان "تاریخ‌نگاری" خواند که در معنای خاص، بر ثبت وقایع و احوال [[سیاسی]] و [[اجتماعی]] هر [[قوم]] یا [[جامعه جهانی]] اطلاق می‌شود. هر [[قوم]] و مردمی احوالی را از سر گذرانده‌اند که [[تاریخ]] آنان را تشکیل می‌دهد، اما این بدان معنا نیست که همه [[اقوام]] و مردمان [[لزوم]] حفظ، ثبت و [[نقل]] [[تاریخ]] خود را احساس می‌کرده‌اند، بلکه انگیزه‌ها و اهداف قومی و وضعیت خاص بومی است که به این مفهوم معنا می‌بخشد تا [[مردم]] به ثبت رویدادها بپردازند. نیز گفته‌اند که تاریخ‌نگاری علمی است که در آن، زمان و اوضاع و احوال و نیز احوال مربوط به آن زمان‌ها از جهت [[تعیین وقت]]، به بحث و بررسی گذاشته می‌شود. از آن‌جا که تاریخ‌نگاری از [[علوم]] مدون است، موضوع و مسئله خاص خود را دارد. موضوع آن عبارت است از رویدادهای عجیب و [[غریب]]، به شرط آن که این رویدادها به روشنی تعریف و مرزبندی شوند و وقت رخ دادن آن‌ها معین و آن‌گاه به منظوری صحیح نوشته شود. مسئله [[علم]] تاریخ‌نگاری [[انسان]] است که باید به‌وجهی درست و منظم و معتبر بدان پرداخته شود. از دید ویل دورانت، [[علم]] نبودن تاریخ‌نگاری از بدیهیات است و تاریخ‌نگاری فقط می‌تواند [[صنعت]]، [[هنر]] یا فلسفه‌ای باشد. [[صنعت]] است از آن‌رو که حقایق را از غیر آن جدا می‌کند، [[هنر]] است چون در مطالب آشفته و در هم، [[نظم]] با معنایی پدید می‌آورد، [[فلسفه]] است برای آن‌که در جست‌وجوی دورنمای آینده و درصدد روشن‌فکری [[اندیشه]] است.

#'''[[تاریخ]] [[نقلی]]:''' عبارت است از [[علم]] به وقایع و حوادث و اوضاع و احوال [[انسان‌ها]] در گذشته، در مقابل اوضاع و احوالی که در زمان حال وجود دارد. هر وضع و حالتی و هر واقعه و حادثه‌ای که زمانش منقضی شود، به ‌گذشته تعلق دارد و جزو [[تاریخ]] می‌شود. این نوع تاریخ‌نگاری را که در درجه اول [[علم]] جزئی است. یعنی [[علم]] به یک سلسله امور شخصی و فردی است، نه [[علم]] به کلیات در قواعد و ضوابط و روابط و درجه دوم [[نقل]] وقایع و درجه سوم [[علم]] به "بودن" هاست و نه [[علم]] به "شدن"‌ها، "[[تاریخ]] [[نقلی]]" می‌گویند. شیوه نگارش [[تاریخ]] [[نقلی]] بر مبنای [[روایات]] شفاهی و قصه‌های پیشینیان، ثبت وقایع بر مبنای سال‌شماری بر وقایع دودمان‌ها، تدوین فرهنگ‌نامه و شیوه تبارشناختی است که در میان تاریخ‌نگاران اسلامی، علاوه بر آن شیوه حدیثی – خبری و تدوین بر مبنای صفات نیز رواج داشته، ضمن آن‌که نقل‌های تاریخی فراوانی هم در منابع جغرافیایی و فقهی و اداری آمده است.

#'''[[تاریخ]] علمی (تحلیلی):''' عبارت است از [[علم]] به قواعد و [[سنن]] [[حاکم]] بر زندگی گذشتگان که از [[مطالعه]] و بررسی و تحلیل حوادث و وقایع گذشته به‌دست می‌آید. بنابراین آنچه محتوا و مسائل تاریخی [[نقلی]] را تشکیل می‌دهد، یعنی حوادث و وقایع گذشته، به منزله مبادی و مقدمات [[تاریخ]] علمی یا تحلیلی است. در تاریخ‌نگاری علمی (تحلیلی) مورخ در پی [[کشف]] طبیعت حوادث تاریخی و روابط [[علی]] و معلولی آن‌هاست تا به یک سلسله قواعد، ضوابط عمومی و قابل تعمیم به موارد مشابه حال و گذشته دست یابد. [[تاریخ]] علمی یا تحلیلی مانند [[تاریخ]] [[نقلی]] به گذشته تعلق دارد، نه به حال؛ و [[علم]] به "بودن" هاست نه [[علم]] به "شدن‌ها". اما بر خلاف [[تاریخ]] [[نقلی]]، کلی است، یعنی نه جزئی و [[عقلی]] است، نه [[نقلی]] محض.