دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)
| دانشنامه نهج البلاغه، ج ۱ | |
|---|---|
 | |
| از مجموعه | دانشنامه نهج البلاغه |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | جمعی از نویسندگان بنیاد نهج البلاغه |
| زیر نظر | سید حسین دین‌پرور |
| ویراستاران | |
| موضوع | امامت |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | انتشارات مدرسه |
| محل نشر | تهران، ایران |
| سال نشر | ۱۳۹۴ ش |
| تعداد صفحه | ۵۰۶ |
| شابک | ۹۷۸-۹۶۴-۰۸-۰۸۷۵-۷ |
| شماره ملی | ۳۷۹۱۰۹۱ |
این کتاب، جلد اول از مجموعهٔ دو جلدی دانشنامه نهج البلاغه است و با زبان فارسی به بررسی مفاهیم و مضامین خطبه‌ها، نامه‌ها و کلمات قصار حضرت علی (ع) می‌پردازد. این مجموعه اثر (جمعی از نویسندگان بنیاد نهج البلاغه) است و انتشارات مدرسه انتشار آن را به عهده داشته است.
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «دانشنامه حاضر درباره مفاهیم و مضامین خطبه‌ها، نامه‌ها و کلمات قصار حضرت علی (ع) است که سید رضی آن‌ها را در کتاب نهج‌البلاغه گردآورده است و در زمره دانشنامه‌های تخصصی به شمار می‌رود. هدف اصلی این دانشنامه، ارائه اطلاعات در قلمرو موضوعات و مفاهیم نهج‌البلاغه است. این دانشنامه از چند جهت دارای اهمیت است که از آن جمله می‌توان به ارتباط معنایی گسترده با مفاهیم قرآنی، صدور خطبه‌ها و نامه‌ها و پندها از یک انسان کامل و معصوم و تنها حاکم اسلامی در تاریخ اسلام که به خلافت ظاهری رسید، گستره وسیع موضوعی و اوج فصاحت و بلاغت کلام عرب پس از قرآن کریم و... اشاره کرد. کتاب حاضر جلد نخست از این مجموعه دو جلدی است».
فهرست کتاب
- مقدمه
- دربارۀ دانشنامه و دانشنامه‌نگاری
- ویژگی‌های دانشنامه
- شیوه‌نامه و راهنمای استفاده از دانشنامۀ نهج البلاغه
- شیوۀ تنظیم مدخل‌ها
- ساختار مقالات
- شیوۀ ارجاعات
- نویسندگان و پدیدآورندگان
- آدم (ع) (نخستین انسان و نخستین پیامبر الهی)
- سرگذشت آدم (ع)
- آرزو و اَمَل
- آز (حرص)
- آز در قرآن
- بار منفی و مثبت واژۀ حرص
- منشأ درونی و بیرونی حرص و راه درمان آن
- آزادی
- آزمایش الهی
- زمینۀ آزمایش الهی
- فلسفۀ آزمایش الهی
- آفرینش
- آغاز آفرینش
- آفرینش آسمان‌ها
- آفرینش فرشتگان
- آفرینش زمین
- آفرینش انسان
- شگفتی‌های آفرینش
- آفرینش پرندگان
- آفرینش طاووس
- آفرینش مورچه
- آفرینش ملخ
- آفرینش خفّاش
- آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)
- آیتی، عبدالمحمد (۱۳۰۵ - / مترجم نهج البلاغه)
- ابراهیم (ع) (پیامبر بزرگ الهی)
- ابلیس (شیطان رانده شده)
- ابن ابی الحدید (۵۸۶ – ۶۵۵ / نهج البلاغه)
- ابن ملجم مرادی (قاتل امام علی (ع))
- ابن میثم بحرانی (م: ۶۶۵ ق / شارح نهج البلاغه)
- ابوالهیثم بن تیهان (م: ۳۸ ق / صحابی پیامبر (ص) و از یاران خاص امام علی (ع))
- ابوایوب انصاری (صحابی پیامبر (ص))
- ابوبکر بن ابی‌قحافه (م: ۲۲ جمادی الآخر ۱۳ ق / صحابی پیامبر (ص))
- ابوجُحَیفه (از یاران امام علی (ع))
- ابوذر غفاری (م: ۳۱ یا ۳۲ ق / صحابی بزرگ پیامبر)
- ابوسفیان (صخر بن حرب بن امیه، از سران مشرکین و منافقین در اسلام)
- ابوطالب (م: سال دهم بعثت / فرزند عبدالمطلب)
- ابوموسی اشعری (عبدالله بن قیس)
- احسان
- احنف بن قیس (م: ۶۷ / از رجال نامی صدر اسلام)
- اختلاف
- اخلاق
- شکل‌گیری مفاهیم اخلاقی
- مفاهیم و شرایط ارزشمند بودن فعل اخلاقی
- ترجیح اهمّ بر مهمّ در فعل اخلاقی
- استدلال
- ادب
- ارزش
- ارفع، سید کاظم (۱۳۲۳ - / مترجم نهج البلاغه)
- استادولی، حسین (۱۳۳۱ - / مترجم نهج البلاغه)
- استناد نهج البلاغه (امتیاز علیخان عرشی)
- اسلام
- اشعث بن قیس
- اشعث در مقام والی آذربایجان در حکومت امام علی (ع)
- نیرنگ‌بازی اشعث برای جاه و مقام
- اشعث در نبرد صفین
- نقش اشعث در ماجرای حکمیت
- ارتباط اشعث با ابن ملجم
- اصبغ بن نباته (از خواص یاران امام علی (ع))
- اقتصاد
- تولید اقتصادی
- زیربنای اندیشۀ اقتصادی امام علی (ع)
- عدالت اجتماعی
- کنترل و نظارت بر بازار
- پیوند اخلاق و اقتصاد
- اقتصاد معیشتی در منظر امام علی|امام (ع)
- مال از دیدگاه اسلام
- مصرف از دیدگاه اسلام
- امامت خاصه
- امامت عامه
- امانت‌داری
- امت اسلام (مسلمانان)
- امر به معروف و نهی از منکر (از فروع دین اسلام)
- شرایط امر به معروف و نهی از منکر
- مراتب امر به معروف و نهی از منکر
- امینی، عبدالحسین (۱۳۲۰ – ۱۳۹۰ ق)
- تألیفات علامه امینی
- کتابخانه امیرالمؤمنین، نمادی از فرهنگ و تمدن اسلامی
- محبت علامه امینی به اهل بیت پیامبر
- انتخاب
- انسان
- انس بن مالک (م: ۹۳ ق / صحابی پیامبر، از انصار و قبیلۀ خزرجی بنی‌نجّار)
- انصار
- انصاریان، حسین (۱۳۲۳ - / مترجم نهج البلاغه)
- انفاق
- اهل بیت (خاندان پیامبر، آل محمد، امامان شیعه (ع))
- اهمیت و نقش اهل بیت (ع) در تبیین دین و برپاداری استوانه‌های یقین
- برتری اهل بیت از همۀ امت و میزانی برای اعمال مردم
- اهل بیت پیامبر، راهنمای راه و روشن کنندۀ مرزهای حق
- لزوم تبعیت از اهل بیت
- اهل بیت، درهای دانش و کلیدداران علوم الهی
- اهل بیت پیامبر، چونان ستارگان آسمان، هدایت کنندگان به دنبال هم
- مهدی موعود
- ایمان
- مفهوم‌شناسی لغوی ایمان
- نشانه‌های ایمان
- اقسام و مراتب ایمان
- عوامل تأثیرگذار بر ایمان
- آثار ایمان
- باطن
- نحوۀ تأثیر باطن بر ظاهر
- بخل و بخیل
- بدعت
- برج بن مسهر الطائی (از قبیلۀ طیّ، از شاعران دوران جاهلیت و اسلام)
- بسر بن ابی ارطأة (از قریش، قبیله بنی عامر و از سرداران معاویه بن ابی‌سفیان)
- بصره
- برخی پیش‌گویی‌های امام علی (ع) در مورد بصره
- بصیرت
- بنی امیه
- بنی تمیم
- علت ماندگاری بنی تمیم
- بنی عبد شمس
- بنی‌هاشم
- بنیاد نهج البلاغه (مرکز پژوهشی و آموزشی)
- بهج الصباغة فی شرح نهج البلاغة
- بهشت
- عوامل راه‌یابی به بهشت
- وصف بهشت
- بیت المال
- بیعت
- پاک‌دامنی
- پرتوی از نهج البلاغه (۵ جلد / نوشتۀ محمد مهدی جعفری)
- پهلوان، منصور (۱۳۳۲ - / پژوهشگر نهج البلاغه)
- پیام امام امیرالمؤمنین (نوشتۀ ناصر مکارم شیرازی)
- پیراهن عثمان
- پیراهن عثمان، منشأ فتنه ناکثین و قاسطین و مارقین
- پیری و کهن‌سالی
- پیش‌گویی
- تابعین
- تاریخ و تاریخ‌نگاری
- تاریخ‌نگاری
- انواع تاریخ‌نگاری
- تدبر (آینده‌نگری)
- تعاون (مشارکت و هم‌یاری اجتماعی)
- تعصّب
- تفسیر موضوعی نهج البلاغه (نوشتۀ دلشاد تهرانی، مصطفی)
- کتاب‌شناسی نهج البلاغه
- معرفی بخشی از مباحث نهج البلاغه
- کتابنامه
- تفکر (اندیشه)
- نتیجۀ تفکّر
- تقوا و تقواپیشگان
- تکاثر (فزون‌خواهی
- تکبر (کبر، غرور، خودخواهی، خودستایی، خودپسندی، حمیّت)
- تنبیه الغافلین و تذکرة العارفین (در سه جلد / ترجمۀ مولی فتح‌الله کاشانی مصصح: منصور پهلوان)
- توبه
- ریشه‌یابی به تأخیر انداختن توبه
- پرهیزکاران و توبه
- تأثیر گناه و توبه در نعمت‌های الهی
- توبۀ کامل
- توبه‌های پذیرفته نشدنی
- توحید
- توسّل
- حضور واسطه در نظام تکوین و تشریع
- نیاز انسان به توسّل به معصومین
- توسل به اولیای خدا پس از مرگ
- توصیف
- توکل
- جابر بن عبدالله انصاری (م: ۷۴ ق / از علمای صحابه و از راویان حدیث)
- جامعه (اجتماع)
- جاهلیت
- جبر و اختیار
- جریر بن عبدالله بجلی (فرماندار عثمانی همْدان)
- جَعْدة بن هُبیره مَخزومی (خواهرزادۀ امام علی، کارگزار خراسان)
- جعفر بن ابی‌طالب (۲۳ قبل از هجرت – ۸ ق / صحابی بزرگ پیامبر اکرم، برادر امام علی (ع))
- جعفری، سید محمد مهدی (۱۳۱۸ – محقق و مترجم)
- جنگ جمل (نبرد ناکثین و بیعت‌شکنان)
- مخالفت عایشه
- تجمع در مکه و تصمیم رفتن به بصره
- سخنان امام (ع) با مردم ترک مدینه
- سخنان امیرالمؤمنین (ع) دربارۀ جنایات ناکثین
- امام (ع) در ذی‌قار
- ارسال نامه و اعزام نماینده به کوفه
- اعزام نماینده برای گفت‌وگو با ناکثین
- صف‌آرایی در نبرد جمل
- پس از نبرد و تقسیم غنایم
- ارسال نامه‌ها و خبر پیروزی
- فرستادن عایشه به مدینه
- جنگ صفین (نبرد با معاویه و قاسطین)
- جنگ نهروان (نبرد با خوارج یا مارقین)
- برخورد روشنگرانۀ امام (ع) با خوارج
- مقدمات جنگ با خوارج نهروان
- جنایات خوارج نهروان
- رویارویی با خوارج
- سازمان‌دهی و برافراشتن پرچم امان
- نبرد دو نیرو
- باقی‌ماندۀ خوارج
- جنگ‌های امام علی (ع)
- یورش‌های معاویه
- جوان‌مردی
- جوانی
- مبانی تربیت جوان
- جهاد
- چاپلوسی (تملق‌گویی)
- حارث بن عبدالله اعور همدانی
- حج (از فروع دین اسلام)
- حجاج بن یوسف ثقفی (از دشمنان امام علی (ع)
- قتل عام شیعیان به دست حجاج
- حجاج و ایرانیان
- حدیث و حدیث‌نگاری
- حرب بن شرحبیل شبامی
- حسد
- حسرت
- عوامل حسرت
- حسن بن علی (ع) (دومین امام شیعیان و چهارمین تن از چهارده معصوم (ع))
- حسن خلق
- آثار حسن خلق در زندگی
- حسین بن علی (ع) (سومین امام شیعیان و پنجمین فرد از چهارده معصوم (ع))
- حق
- حقوق عمومی
- مصادیقی از حقوق عمومی
- حکمت
- اقسام حکمت
- حکمیّت
- حکومت
- حکیمی، محمد رضا (۱۴۱۳ - / محقق، دین‌شناس و پژوهشگر)
- حمزه بن عبدالمطلب (م: سوم بعثت / عموی پیامبر اکرم و از خواص یاران ایشان)
- حیا
- خاتمی، احمد (محقق)
- خاتمی بروجردی، محمدرضا مصحح شرح ابن میثم بر نهج البلاغه
- خانواده
- خباب بن ارت
- خداشناسی
- خدیجه (س) (ام المؤمنین، نخستین و گرامی‌ترین همسر پیامبر اکرم (ص)
- خزیمة بن ثابت
- خشم
- درمان خشم
- خشوع (فروتنی، تواضع، خضوع)
- خشیت
- خطبۀ ۳ (خطبۀ شقشقیّه)
- خطبۀ ۲۷ (خطبۀ جهادیه)
- خطبۀ ۳۲
- خطبۀ ۳۳
- خطبۀ ۶۹
- خطبۀ ۸۲ (خطبۀ غرّاء)
- خطبۀ ۸۶
- خطبۀ ۹۰ (خطبۀ اشباح)
- خطبۀ ۱۰۷
- خطبۀ ۱۱۳
- خطبۀ ۱۴۹
- خطبۀ ۱۵۲
- خطبۀ ۱۵۹
- خطبۀ ۱۷۵
- خطبۀ ۱۸۱
- خطبۀ ۱۸۲
- خطبۀ ۱۸۴
- خطبۀ ۱۸۹
- خطبۀ ۱۹۳
- خطبۀ ۲۰۱
- خطبۀ ۲۱۴
- خطبۀ ۲۱۵
- خطبۀ ۲۲۵
- خطبۀ ۲۲۶
- خطبۀ ۲۳۴ (خطبۀ قاصعه)
- خلافت
- خواب
- خوارج (مارقین)
- حالت‌ها و صفات خوارج
- عقاید خوارج
- فرقه‌های خوارج
- خودشناسی
- خویشان (خویشاوندان، اقوام، فامیل، پیوندهای خویشاوندی، صلۀ رحم)
- خویی، میرزا حبیب الله (شارح نهج البلاغه)
- دانشنامۀ امام علی (ع) (زیر نظر علی اکبر رشاد)
- دانشنامۀ امیرالمؤمنین (ع) بر پایۀ قرآن (حدیث و تاریخ / محمد محمدی ری‌شهری)
- گزارش مجلّدات کتاب
- ویژگی‌های دانشنامه
- داوود (ع) (از پیامبران بنی‌اسرائیل)
- دشتی، محمد (مترجم و محقق)
- دشمن، دشمن‌شناسی
- شناخت دشمن
- دشمنان امام علی (ع) و انگیزه‌های آن‌ها
- دشمن پنهان آدمی
- دلشاد تهرانی، مصطفی (پژوهشگر نهج البلاغه)
- دنیا
- ماهیت دنیا
- شناخت دنیا
- دنیا، کوتاه و گذرا
- دنیا، وسیلۀ آزمایش الهی
- تجربه‌پذیری از دنیا
- دنیا، سرای تجربه‌های تلخ و شیرین
- سرنوشت انسان در دنیا
- دوست و دوست‌یابی
- دین‌پرور، سید حسین (پژوهشگر و مترجم نهج البلاغه)
- ذعلب یمانی
- رابطه نهج البلاغه با قرآن
- مفهوم شناسی
- پیشینۀ بحث
- مبانی رابطۀ نهج البلاغه و قرآن
- ساختار رابطۀ نهج البلاغه و قرآن
- راز و رازداری
- راوندی، قطب‌الدین (شارح نهج البلاغه)
- رحمت
- سید رضی (گردآورندۀ نهج البلاغه)
- روزه (یکی از فروع دین)
- ریا
- زبیر بن عوام (م: ۳۶ ق)
- زکات (یکی از فروع دین اسلام)
- زمان
- مدیریت زمان
- اصول مدیریت زمان
- زمانی، مصطفی (مترجم نهج البلاغه)
- زندگی
- زهد
- زیاد بن ابیه
- سخن
- سخن‌چینی (نمّامی)
- سعید بن عاص
- سعید بن نمران همدانی ناعطی (فرماندار جَنَد)
- سفارش‌ها در نهج البلاغه
- سقیفۀ بنی ساعده
- سلمان فارسی (روزبه بن خشبوزان/ م: ۳۵ یا ۳۶ ق / صحابی خاص پیامبر)
- سلیمان (از پیامبران بزرگ الهی)
- سهل بن حُنَیف انصاری
- سیاست
- اصول سیاسی امام علی (ع)
- تبیین ویژگی‌های فرد در آستانۀ پذیرش مسئولیت
- تبیین ویژگی‌های فردی کارگزار
- تبیین ویژگی‌های سیاسی
- سیری در نهج البلاغه (نوشتۀ مرتضی مطهری)
- شام
- شبهه
- شجاعت
- شرح نهج البلاغه (ابن ابی الحدید)
- شرح نهج البلاغه (ابن میثم بحرانی)
- شرح و تفسیر نهج البلاغه (۲۷ جلد / محمدتقی جعفری / م: ۱۳۰۲ – ۱۳۷۷)
- شرح و شرح‌نویسی
- اهداف شرح
- انواع شرح
- روش‌های شرح
- شرطة الخمیس
- شریح بن الحارث (م: ۸۷ ق)
- شریح بن هانی (از خواص یاران امام علی (ع))
- شریعت الهی
- منابع شریعت
- شریعت اسلام، شریعتی سهل و آسان
- مردمان در مواجهه با شریعت
- طریق امام علی (ع) در برابر شریعت الهی
- احکام الهی
- شریعت طالخونچه، محمد جواد
- شعر و امام علی
ناظر علمی
