رفتار اجتماعی مکلفان: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۶ ژوئیهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۰۸:۳۵

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث رفتار است.

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل رفتار (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

مقصود از رفتار اجتماعی، رفتاری است که جامعه، کنندۀ آن و عهده‌دار مسئولیت ناشی از ارتکاب و انجام آن یا عدم انجام آن است. در مباحث علم الاجتماع اسلامی، این حقیقت را مورد تأکید قرار داده‌ایم که از دیدگاه قرآن و اسلام، که برهان عقلی و تجربۀ عینی آن را تأیید و اثبات می‌کند، انسان‌ها افزون بر شخصیت فردی از شخصیتی اجتماعی نیز برخوردارند، که می‌تواند با شخصیت فردی آنان هماهنگ و همسان باشد و می‌تواند با آن ناهماهنگ و متفاوت، بلکه متضاد باشد.
بر همین اساس، رفتار ارادی انسان، گاه از ارادۀ ناشی از شخصیت فردی او و گاه از ارادۀ ناشی از شخصیت اجتماعی او نشأت می‌گیرد و به همین سبب رفتار او گاه رفتاری فردی است که جز ارادۀ شخصی فرد، ارادۀ دیگران نقشی در پیدایش آن ندارد و گاه رفتار اجتماعی است که ارادۀ دیگر افراد جامعه نیز در پیدایش آن نقش دارد و در حقیقت اراده‌های کثیر افراد جامعه در یکدیگر ادغام شده و به ارادۀ واحدی تبدیل شده و منشأ پیدایش رفتار اجتماعی شده است.
وحدت جمعی انسان‌ها، گاه وحدت جمعی حقیقی است و گاه وحدت جمعی اعتباری. آنجا که ارادۀ مجموعۀ افراد تبدیل به ارادۀ واحدی می‌شود، وحدت جمعی حقیقی است و آنجا که ارادۀ مجموعۀ افراد، حقیقتاً تبدیل به ارادۀ واحدی نشده‌اند، لکن در عالم قانون و اعتبار، مجموعۀ افراد به عنوان یک واحد به‌هم پیوسته شناخته می‌شوند، وحدت جمعی، وحدت اعتباری است.
در آنجا که طبق قوانین و مقررات اساسی جوامع، براساس مشترکاتی؛ نظیر: وحدت سرزمین یا مرزهای جغرافیایی یا وحدت نژاد و خون و یا وحدت منافع و مصالح، مجموعه‌ای از افراد به‌عنوان یک ملّت، یا یک جامعه شناخته می‌شوند، وحدت جامعه، وحدت اعتباری است؛ یعنی ملاک وحدت، ملاکی است که در عالم جعل و اعتبار به عنوان ملاک وحدت شناخته شده و جامعه‌ای که براساس این نوع ملاک‌ها به‌عنوان جامعۀ واحد شناخته می‌شود، جامعۀ اعتباری است، در صورتی که جامعه‌ای که براساس ملاک واقعی وحدت که همان وحدت روح جمعی و ارادۀ واحد جمعی است جامعۀ واحد شناخته شود، جامعه‌ای حقیقی است؛ زیرا وحدت آن، وحدتی حقیقی است، نه اعتباری. و از آنجا که اعتباریات شرعی در اسلام، منشأ حقیقی دارند، و از خاستگاه حقیقی و واقعی برخوردارند جامعۀ اعتباری اسلام نیز، منشأ حقیقی و واقعی دارد که همان جامعۀ واحد حقیقی است که برخوردار از روح جمعی واحد است و جلوهگاه آن رهبری سیاسی واحد و حکومت واحد است^[۱].

جستارهای وابسته

منابع

اراکی، محسن، فقه نظام سیاسی اسلام ج۱

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ اراکی، محسن، فقه نظام سیاسی اسلام ج۱، ص۱۴-۱۵.

[1] اراکی، محسن، فقه نظام سیاسی اسلام ج۱، ص۱۴-۱۵.

[۱]

@@ خط ۱۱: / خط ۱۱: @@
 *بر همین اساس، [[رفتار]] ارادی [[انسان]]، گاه از ارادۀ ناشی از [[شخصیت فردی]] او و گاه از ارادۀ ناشی از [[شخصیت اجتماعی]] او نشأت می‌گیرد و به همین سبب [[رفتار]] او گاه [[رفتاری]] فردی است که جز ارادۀ شخصی فرد، ارادۀ دیگران نقشی در پیدایش آن ندارد و گاه [[رفتار اجتماعی]] است که ارادۀ دیگر افراد [[جامعه]] نیز در پیدایش آن نقش دارد و در [[حقیقت]] اراده‌های کثیر افراد [[جامعه]] در یکدیگر ادغام شده و به ارادۀ واحدی تبدیل شده و منشأ پیدایش [[رفتار اجتماعی]] شده است.
 *[[وحدت]] جمعی [[انسان‌ها]]، گاه [[وحدت]] جمعی [[حقیقی]] است و گاه [[وحدت]] جمعی اعتباری. آنجا که ارادۀ مجموعۀ افراد تبدیل به ارادۀ واحدی می‌شود، [[وحدت]] جمعی [[حقیقی]] است و آنجا که ارادۀ مجموعۀ افراد، حقیقتاً تبدیل به ارادۀ واحدی نشده‌اند، لکن در عالم [[قانون]] و اعتبار، مجموعۀ افراد به عنوان یک واحد به‌هم پیوسته شناخته می‌شوند، [[وحدت]] جمعی، [[وحدت]] اعتباری است.
-*در آنجا که طبق [[قوانین]] و مقررات اساسی [[جوامع]]، براساس مشترکاتی؛ نظیر: [[وحدت]] [[سرزمین]] یا مرزهای جغرافیایی یا [[وحدت]] نژاد و [[خون]] و یا [[وحدت]] [[منافع]] و [[مصالح]]، مجموعه‌ای از افراد به‌عنوان یک [[ملّت]]، یا یک [[جامعه]] شناخته می‌شوند، [[وحدت جامعه]]، [[وحدت]] اعتباری است؛ یعنی ملاک [[وحدت]]، ملاکی است که در عالم [[جعل]] و اعتبار به عنوان ملاک [[وحدت]] شناخته شده و جامعه‌ای که براساس این نوع ملاک‌ها به‌عنوان [[جامعۀ واحد]] شناخته می‌شود، جامعۀ اعتباری است، در صورتی که جامعه‌ای که براساس ملاک واقعی [[وحدت]] که همان [[وحدت]] [[روح جمعی]] و ارادۀ واحد جمعی است [[جامعۀ واحد]] شناخته شود، جامعه‌ای [[حقیقی]] است؛ زیرا [[وحدت]] آن، وحدتی [[حقیقی]] است، نه اعتباری. و از آنجا که اعتباریات [[شرعی]] در [[اسلام]]، منشأ [[حقیقی]] دارند، و از خاستگاه [[حقیقی]] و واقعی برخوردارند جامعۀ اعتباری [[اسلام]] نیز، منشأ [[حقیقی]] و واقعی دارد که همان [[جامعۀ واحد]] [[حقیقی]] است که برخوردار از [[روح جمعی]] واحد است و جلوهگاه آن [[رهبری سیاسی]] واحد و [[حکومت]] واحد است<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۱ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ص:۱۴-۱۵.</ref>.
+*در آنجا که طبق [[قوانین]] و مقررات اساسی [[جوامع]]، براساس مشترکاتی؛ نظیر: [[وحدت]] [[سرزمین]] یا مرزهای جغرافیایی یا [[وحدت]] نژاد و [[خون]] و یا [[وحدت]] [[منافع]] و [[مصالح]]، مجموعه‌ای از افراد به‌عنوان یک [[ملّت]]، یا یک [[جامعه]] شناخته می‌شوند، [[وحدت جامعه]]، [[وحدت]] اعتباری است؛ یعنی ملاک [[وحدت]]، ملاکی است که در عالم [[جعل]] و اعتبار به عنوان ملاک [[وحدت]] شناخته شده و جامعه‌ای که براساس این نوع ملاک‌ها به‌عنوان [[جامعۀ واحد]] شناخته می‌شود، جامعۀ اعتباری است، در صورتی که جامعه‌ای که براساس ملاک واقعی [[وحدت]] که همان [[وحدت]] [[روح جمعی]] و ارادۀ واحد جمعی است [[جامعۀ واحد]] شناخته شود، جامعه‌ای [[حقیقی]] است؛ زیرا [[وحدت]] آن، وحدتی [[حقیقی]] است، نه اعتباری. و از آنجا که اعتباریات [[شرعی]] در [[اسلام]]، منشأ [[حقیقی]] دارند، و از خاستگاه [[حقیقی]] و واقعی برخوردارند جامعۀ اعتباری [[اسلام]] نیز، منشأ [[حقیقی]] و واقعی دارد که همان [[جامعۀ واحد]] [[حقیقی]] است که برخوردار از [[روح جمعی]] واحد است و جلوهگاه آن [[رهبری سیاسی]] واحد و [[حکومت]] واحد است<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۱ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام ج۱]]، ص۱۴-۱۵.</ref>.
 == جستارهای وابسته ==