جنگ صفین در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
خط ۱۰: خط ۱۰:


==[[علل]] [[جنگ]]==
==[[علل]] [[جنگ]]==
* [[جنگ صفین]] یک از جنگ‌های [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} است که میان ایشان و [[معاویه]] در منطقۀ [[صفّین]] واقع شد. [[معاویه]] از زمان [[خلیفه دوم]] [[والی]] [[شام]] بود که در زمان [[عثمان]] هم ادامه یافت و ۲۰ سال تسلّط بر آن مناطق داشت. وقتی [[امام علی]]{{ع}} به [[خلافت]] رسید، نااهلان را از کار کنار گذاشت. [[معاویه]] هم یکی از آنان بود، اما او [[فرمان امام]] را نپذیرفت و [[دشمنی]] دیرینه‌اش، او را به [[مخالفت با امام]] و کارشکنی در [[کارها]] و ایجاد [[آشوب]] در مناطق مختلف و [[شبیخون]] به قلمرو [[حکومت امام]] واداشت. او که خود [[طمع]] در [[خلافت]] داشت، زیر بار [[خلافت امام]] نرفت، دیگران را نیز تحریک کرد و [[خونخواهی]] [[عثمان]] را بهانه قرار داد و مکاتبات متعددی بین او و [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} انجام گرفت. [[امام]] در نامه‌ای برای او نوشت: «کسانی که با خلفای گذشته [[بیعت]] کردند با من نیز [[بیعت]] کردند، [[طلحه]] و [[زبیر]] نقض [[بیعت]] کردند و اگر تو هم در آنچه [[مسلمانان]] داخل شده‌اند وارد نشوی، با تو خواهم جنگید؛ در پایان بیان داشت که تو جزو [[طلقا]] هستی و [[شایسته]] [[خلافت]] نیستی»<ref>"إِنَّهُ بَایَعَنِی الْقَوْمُ الَّذِینَ بَایَعُوا أَبَا بَکْرٍ وَ عُمَرَ وَ عُثْمَانَ عَلَی مَا بَایَعُوهُمْ عَلَیْهِ، فَلَمْ یَکُنْ لِلشَّاهِدِ أَنْ یَخْتَارَ وَ لَا لِلْغَائِبِ أَنْ یَرُدَّ؛ وَ إِنَّمَا الشُّورَی لِلْمُهَاجِرِینَ وَ الْأَنْصَارِ فَإِنِ اجْتَمَعُوا عَلَی رَجُلٍ وَ سَمَّوْهُ إِمَاماً کَانَ ذَلِکَ لِلَّهِ رِضًا، فَإِنْ خَرَجَ عَنْ أَمْرِهِمْ خَارِجٌ بِطَعْنٍ أَوْ بِدْعَةٍ رَدُّوهُ إِلَی مَا خَرَجَ مِنْهُ، فَإِنْ أَبَی قَاتَلُوهُ عَلَی اتِّبَاعِهِ غَیْرَ سَبِیلِ الْمُؤْمِنِینَ وَ وَلَّاهُ اللَّهُ مَا تَوَلَّی؛ وَ لَعَمْرِی یَا مُعَاوِیَةُ لَئِنْ نَظَرْتَ بِعَقْلِکَ دُونَ هَوَاکَ لَتَجِدَنِّی أَبْرَأَ النَّاسِ مِنْ دَمِ عُثْمَانَ، وَ لَتَعْلَمَنَّ أَنِّی کُنْتُ فِی عُزْلَةٍ عَنْهُ إِلَّا أَنْ تَتَجَنَّی، فَتَجَنَّ مَا بَدَا لَکَ، وَ السَّلَام"؛ نهج البلاغه، نامه ۶.</ref>. [[امام]] پیوسته او را [[نصیحت]] می‌کرد و هشدار می‌داد اما او گستاخی کرده و [[تهمت]] می‌زد و [[تهدید]] به [[جنگ]] می‌کرد. [[امام]] پس از اتمام حجت‌های بسیار راهی جز [[جنگ]] با این فتنه‌جوی [[یاغی]] و [[باغی]] برایش باقی نماند<ref>ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۸۶ و فرهنگ‌نامه دینی، ص۷۷؛ دانشنامۀ امام علی، ج ۹، ص ۱۹۵؛ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص ۲۵۶-۲۵۷.</ref>.
* [[جنگ صفین]] یک از جنگ‌های [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} است که میان ایشان و [[معاویه]] در منطقۀ [[صفّین]] واقع شد. [[معاویه]] از زمان [[خلیفه دوم]] [[والی]] [[شام]] بود که در زمان [[عثمان]] هم ادامه یافت و ۲۰ سال تسلّط بر آن مناطق داشت. وقتی [[امام علی]]{{ع}} به [[خلافت]] رسید، نااهلان را از کار کنار گذاشت. [[معاویه]] هم یکی از آنان بود، اما او [[فرمان امام]] را نپذیرفت و [[دشمنی]] دیرینه‌اش، او را به [[مخالفت با امام]] و کارشکنی در [[کارها]] و ایجاد [[آشوب]] در مناطق مختلف و [[شبیخون]] به قلمرو [[حکومت امام]] واداشت. او که خود [[طمع]] در [[خلافت]] داشت، زیر بار [[خلافت امام]] نرفت، دیگران را نیز تحریک کرد و [[خونخواهی]] [[عثمان]] را بهانه قرار داد و مکاتبات متعددی بین او و [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} انجام گرفت. [[امام]] در نامه‌ای برای او نوشت: «کسانی که با خلفای گذشته [[بیعت]] کردند با من نیز [[بیعت]] کردند، [[طلحه]] و [[زبیر]] نقض [[بیعت]] کردند و اگر تو هم در آنچه [[مسلمانان]] داخل شده‌اند وارد نشوی، با تو خواهم جنگید؛ در پایان بیان داشت که تو جزو [[طلقا]] هستی و [[شایسته]] [[خلافت]] نیستی»<ref>{{متن حدیث|إِنَّهُ بَایَعَنِی الْقَوْمُ الَّذِینَ بَایَعُوا أَبَا بَکْرٍ وَ عُمَرَ وَ عُثْمَانَ عَلَی مَا بَایَعُوهُمْ عَلَیْهِ، فَلَمْ یَکُنْ لِلشَّاهِدِ أَنْ یَخْتَارَ وَ لَا لِلْغَائِبِ أَنْ یَرُدَّ؛ وَ إِنَّمَا الشُّورَی لِلْمُهَاجِرِینَ وَ الْأَنْصَارِ فَإِنِ اجْتَمَعُوا عَلَی رَجُلٍ وَ سَمَّوْهُ إِمَاماً کَانَ ذَلِکَ لِلَّهِ رِضًا، فَإِنْ خَرَجَ عَنْ أَمْرِهِمْ خَارِجٌ بِطَعْنٍ أَوْ بِدْعَةٍ رَدُّوهُ إِلَی مَا خَرَجَ مِنْهُ، فَإِنْ أَبَی قَاتَلُوهُ عَلَی اتِّبَاعِهِ غَیْرَ سَبِیلِ الْمُؤْمِنِینَ وَ وَلَّاهُ اللَّهُ مَا تَوَلَّی؛ وَ لَعَمْرِی یَا مُعَاوِیَةُ لَئِنْ نَظَرْتَ بِعَقْلِکَ دُونَ هَوَاکَ لَتَجِدَنِّی أَبْرَأَ النَّاسِ مِنْ دَمِ عُثْمَانَ، وَ لَتَعْلَمَنَّ أَنِّی کُنْتُ فِی عُزْلَةٍ عَنْهُ إِلَّا أَنْ تَتَجَنَّی، فَتَجَنَّ مَا بَدَا لَکَ، وَ السَّلَام}}؛ نهج البلاغه، نامه ۶.</ref>. [[امام]] پیوسته او را [[نصیحت]] می‌کرد و هشدار می‌داد اما او گستاخی کرده و [[تهمت]] می‌زد و [[تهدید]] به [[جنگ]] می‌کرد. [[امام]] پس از اتمام حجت‌های بسیار راهی جز [[جنگ]] با این فتنه‌جوی [[یاغی]] و [[باغی]] برایش باقی نماند<ref>ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۸۶ و فرهنگ‌نامه دینی، ص۷۷؛ دانشنامۀ امام علی، ج ۹، ص ۱۹۵؛ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص ۲۵۶-۲۵۷.</ref>.
 
==[[آمادگی]] برای [[جنگ]]==
==[[آمادگی]] برای [[جنگ]]==
* [[امام]]{{ع}} برای [[نبرد]] با [[معاویه]] آماده شد و برخی [[کارگزاران]] خود را به [[کوفه]] فراخواند. [[امام]] نامه‌‌هایی به [[مخنف بن سلیم]]، [[کارگزار]] [[اصفهان]] و [[عبدالله بن عباس]]، [[حاکم بصره]] نوشت و از آنها خواست [[مردم]] را به [[جنگ]] [[دعوت]] کنند. [[امام]]{{ع}} برای [[نبرد صفین]] در نُخَیله اردو زد و از [[حارث اعور]] خواست [[مردم]] را به آنجا فراخواند. نیروهای [[بصره]] نیز همراه با فرماندهانشان خود را به [[نخیله]] رساندند و [[سپاه کوفه]] به [[فرماندهی]] [[امام]]{{ع}} روز چهارشنبه پنجم [[شوال]] ۳۶ ق متمرکز شد و [[امام]] برای [[سپاهیان]] خود [[سخنرانی]] کرده و به سمت [[شام]] حرکت کردند. در مسیر نامه‌ای به [[معاویه]] نوشت تا شاید مسئله بدون درگیری حل شود و [[خون]] [[مسلمانان]] نریزد. [[معاویه]] جواب منفی به پیشنهاد [[امام]]{{ع}} داد. سرانجام دو [[سپاه]] در اوائل ذی الحجه در [[صفین]] مستقر شدند<ref>ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۸۶ و فرهنگ‌نامه دینی، ص۷۷؛ دانشنامۀ امام علی، ج ۹، ص ۱۹۵؛ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص ۲۵۶-۲۵۷.</ref>.
* [[امام]]{{ع}} برای [[نبرد]] با [[معاویه]] آماده شد و برخی [[کارگزاران]] خود را به [[کوفه]] فراخواند. [[امام]] نامه‌‌هایی به [[مخنف بن سلیم]]، [[کارگزار]] [[اصفهان]] و [[عبدالله بن عباس]]، [[حاکم بصره]] نوشت و از آنها خواست [[مردم]] را به [[جنگ]] [[دعوت]] کنند. [[امام]]{{ع}} برای [[نبرد صفین]] در نُخَیله اردو زد و از [[حارث اعور]] خواست [[مردم]] را به آنجا فراخواند. نیروهای [[بصره]] نیز همراه با فرماندهانشان خود را به [[نخیله]] رساندند و [[سپاه کوفه]] به [[فرماندهی]] [[امام]]{{ع}} روز چهارشنبه پنجم [[شوال]] ۳۶ ق متمرکز شد و [[امام]] برای [[سپاهیان]] خود [[سخنرانی]] کرده و به سمت [[شام]] حرکت کردند. در مسیر نامه‌ای به [[معاویه]] نوشت تا شاید مسئله بدون درگیری حل شود و [[خون]] [[مسلمانان]] نریزد. [[معاویه]] جواب منفی به پیشنهاد [[امام]]{{ع}} داد. سرانجام دو [[سپاه]] در اوائل ذی الحجه در [[صفین]] مستقر شدند<ref>ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۸۶ و فرهنگ‌نامه دینی، ص۷۷؛ دانشنامۀ امام علی، ج ۹، ص ۱۹۵؛ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص ۲۵۶-۲۵۷.</ref>.

نسخهٔ ‏۸ ژوئیهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۰۹:۲۰

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل جنگ صفین (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

علل جنگ

آمادگی برای جنگ

تصرف آب فرات

آغاز جنگ

نبردهای امام

لَیلة الهَریر

قرآن بر سر نیزه

تعداد شرکت کنندگان در جنگ

تعداد کشته ها

  • جنگ صفین، تلفات بسیار داشت و ۲۵ هزار نفر از سربازان امام و ۴۵ هزار نفر از شامیان کشته شدند[۱۰].

پیامدهای جنگ صفین

منابع

  1. محدثی، جواد، فرهنگ غدیر
  2. محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین
  3. محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی
  4. دانشنامه نهج البلاغه ج۱

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. ↑ «إِنَّهُ بَایَعَنِی الْقَوْمُ الَّذِینَ بَایَعُوا أَبَا بَکْرٍ وَ عُمَرَ وَ عُثْمَانَ عَلَی مَا بَایَعُوهُمْ عَلَیْهِ، فَلَمْ یَکُنْ لِلشَّاهِدِ أَنْ یَخْتَارَ وَ لَا لِلْغَائِبِ أَنْ یَرُدَّ؛ وَ إِنَّمَا الشُّورَی لِلْمُهَاجِرِینَ وَ الْأَنْصَارِ فَإِنِ اجْتَمَعُوا عَلَی رَجُلٍ وَ سَمَّوْهُ إِمَاماً کَانَ ذَلِکَ لِلَّهِ رِضًا، فَإِنْ خَرَجَ عَنْ أَمْرِهِمْ خَارِجٌ بِطَعْنٍ أَوْ بِدْعَةٍ رَدُّوهُ إِلَی مَا خَرَجَ مِنْهُ، فَإِنْ أَبَی قَاتَلُوهُ عَلَی اتِّبَاعِهِ غَیْرَ سَبِیلِ الْمُؤْمِنِینَ وَ وَلَّاهُ اللَّهُ مَا تَوَلَّی؛ وَ لَعَمْرِی یَا مُعَاوِیَةُ لَئِنْ نَظَرْتَ بِعَقْلِکَ دُونَ هَوَاکَ لَتَجِدَنِّی أَبْرَأَ النَّاسِ مِنْ دَمِ عُثْمَانَ، وَ لَتَعْلَمَنَّ أَنِّی کُنْتُ فِی عُزْلَةٍ عَنْهُ إِلَّا أَنْ تَتَجَنَّی، فَتَجَنَّ مَا بَدَا لَکَ، وَ السَّلَام»؛ نهج البلاغه، نامه ۶.
  2. ↑ ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۸۶ و فرهنگ‌نامه دینی، ص۷۷؛ دانشنامۀ امام علی، ج ۹، ص ۱۹۵؛ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص ۲۵۶-۲۵۷.
  3. ↑ ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۸۶ و فرهنگ‌نامه دینی، ص۷۷؛ دانشنامۀ امام علی، ج ۹، ص ۱۹۵؛ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص ۲۵۶-۲۵۷.
  4. ↑ ر.ک: دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص ۲۵۸؛ دانشنامۀ امام علی، ج ۹، ص ۲۰۳.
  5. ↑ ر.ک: دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص ۲۵۸-۲۵۹؛ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۸۶؛ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین، ص ۳۸۲.
  6. ↑ ر.ک: دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص ۲۵۹.
  7. ↑ ر. ک: موسوعة الإمام علی بن ابی طالب، ج ۵؛ دانشنامۀ امام علی، ج ۹؛ بحار الأنوار، ج ۳۲ ص ۳۶۵ و ۴۴۷؛ شرح ابن ابی الحدید، ج ۸، امام علی بن ابی طالب عقّاد، ج ۴؛ مروج الذهب، ج ۲ ص ۳۷۴، تاریخ طبری و کامل ابن اثیر، حوادث سال ۳۷.
  8. ↑ ر.ک: دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص ۲۶۰؛ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۸۶.
  9. ↑ ر.ک: دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص ۲۵۷؛ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین، ص ۳۸۲.
  10. ↑ ر.ک: مروج الذهب، ج ۲، ص ۳۹۴؛ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین، ص ۳۸۲.
  11. ↑ ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۱۸۶ و فرهنگ‌نامه دینی، ص۷۷.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=جنگ_صفین_در_تاریخ_اسلامی&oldid=348118»