ایدئولوژی در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۱ آوریل ۲۰۲۱، ساعت ۰۷:۰۷

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث ایدئولوژی است. "ایدئولوژی" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل ایدئولوژی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

ایدئولوژی از دو کلمه "ایده" به معنای فکر و نظر و "لوژی" به معنای شناختن ترکیب یافته است^[۱]. و در اصطلاح عبارت است از دسته‌ای از آرای کلی و هماهنگ درباره رفتارهای انسان. بنابر این تعریف، نظام کلی احکام عملی- که در اصطلاح مذهبی "فروع دین" نام دارد- ایدئولوژی خوانده می‌شود^[۲]^[۳].
ایدئولوژی بر جهان‌بینی استوار است. جهان‌بینی عبارت از نظر درباره جهان است آن چنان که هست؛ اما ایدئولوژی نظر درباره انسان است آن چنان که باید باشد^[۴]. انسان برای نیل به سعادت نیازمند برنامه‌ای‌ جامع، هماهنگ و منسجم است. عقل بشر این نیاز را برنمی‌آورد هر چند شرط لازم آن است^[۵]^[۶].
آنچه انسان را یاری می‌دهد تا به کمال انسانی خویش دست یازد، بایدها و نبایدهایش را نشان دهد و مسئولیت‌ها و تکلیف‌های او را باز شناساند، ایدئولوژی جامع، جاودان و پایدار است. این ایدئولوژی، در آیین اسلام، همان شریعت است^[۷]. گاه آدمی به خطا می‌لغزد و به ایدئولوژی‌های مادی می‌گراید؛ اما این ایدئولوژی به سعادت نمی‌انجامد. آفریدگار هستی همواره با ارسال رسل و انزال کتب آسمانی، ایدئولوژی توحیدی را به انسان رسانیده و او را راه نموده است^[۸]. بنابر آموزه‌های اسلامی، نمی‌توان ایدئولوژی را به زور پذیرفت و امید بر بقا و دوام آن داشت. از این رو، ایمان و علاقه درونی در پذیرفتن ایدئولوژی نقشی بنیادی دارد^[۹].
ایدئولوژی اسلام از گذر بیان عقل‌مدارانه و هدفمند معارف اسلامی، که بر فطرت انسانی استوارند^[۱۰]، در جان آدمی نهال ایمان را می‌نشاند و او را در سیر به سوی تکامل یاری می‌بخشد. این ویژگی موجب می‌شود که اصول و ارکان ایدئولوژی اسلامی- بر خلاف ایدئولوژی‌های مادی- پایدار و ماندگار مانَد^[۱۱]. بدین سان، ایدئولوژی اسلامی به معنای برنامه اسلام برای رسیدن انسان به زندگی سعادتمند دنیوی و اخروی است^[۱۲]^[۱۳].

منابع

فرهنگ شیعه

جستارهای وابسته

پانویس

↑ فرهنگ علوم سیاسی‌، ۱/ ۹۲.
↑ آموزش عقاید، ۲۹.
↑ فرهنگ شیعه، ص 145.
↑ تکامل اجتماعی انسان‌، ۱۱۵.
↑ اصول کافی‌، ۱/ ۶۸، ۴۸ و ۴۹.
↑ فرهنگ شیعه، ص 145.
↑ مجموعه آثار، ۲/ ۵۵ و ۵۶.
↑ النجاة، ۷۰۹.
↑ فرهنگ شیعه، ص 146.
↑ ﴿ فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا لا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ﴾؛ سوره روم، آیه ۳۰.
↑ نهج البلاغه‌، خ ۱۹۸.
↑ همان، خ ۱/ ۵۰- ۴۶.
↑ فرهنگ شیعه، ص 146.

[1] فرهنگ علوم سیاسی‌، ۱/ ۹۲.

[2] آموزش عقاید، ۲۹.

[3] فرهنگ شیعه، ص 145.

[4] تکامل اجتماعی انسان‌، ۱۱۵.

[5] اصول کافی‌، ۱/ ۶۸، ۴۸ و ۴۹.

[6] فرهنگ شیعه، ص 145.

[7] مجموعه آثار، ۲/ ۵۵ و ۵۶.

[8] النجاة، ۷۰۹.

[9] فرهنگ شیعه، ص 146.

[10] ﴿ فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا لا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ﴾؛ سوره روم، آیه ۳۰.

[11] نهج البلاغه‌، خ ۱۹۸.

[12] همان، خ ۱/ ۵۰- ۴۶.

[13] فرهنگ شیعه، ص 146.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{ویرایش غیرنهایی}}
 {{نبوت}}
 <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">