علم مستأثر: تفاوت میان نسخه‌ها
(←مقدمه) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
علم مستأثر از [[علوم مختص خداوند]] است که در برابر [[علم مبذول]] به کار می‌رود و نیز باید دانست [[علم مکنون]] یا [[علم موقوف]] یا [[علم مخزون|مخزون]] و یا [[علم محفوظ|محفوظ]] تعابیری از یک تعریف هستند که در عبارات مختلف از آنها استفاده شده است.<ref>ر.ک. [[محمد هادی معرفت|معرفت، محمد هادی]]، تفسیر و مفسران، ص ۲۹۳؛ [[سید محمد علی مسعودی|مسعودی، سید محمد علی]]، [[تفاوت نگرش علم کلام و حدیث به علم غیب (مقاله)|تفاوت نگرش علم کلام و حدیث به علم غیب]]، ص ۸</ref> | علم مستأثر از [[علوم مختص خداوند]] است که در برابر [[علم مبذول]] به کار می‌رود و نیز باید دانست [[علم مکنون]] یا [[علم موقوف]] یا [[علم مخزون|مخزون]] و یا [[علم محفوظ|محفوظ]] تعابیری از یک تعریف هستند که در عبارات مختلف از آنها استفاده شده است.<ref>ر.ک. [[محمد هادی معرفت|معرفت، محمد هادی]]، تفسیر و مفسران، ص ۲۹۳؛ [[سید محمد علی مسعودی|مسعودی، سید محمد علی]]، [[تفاوت نگرش علم کلام و حدیث به علم غیب (مقاله)|تفاوت نگرش علم کلام و حدیث به علم غیب]]، ص ۸</ref> | ||
==چیستی علم | ==چیستی [[علم مستأثر]]== | ||
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{وسط‌چین}}'''[[رابطه علم معصوم با علم مکنون یا مستأثر چیست؟ (پرسش)|رابطه علم معصوم با علم مکنون یا مستأثر چیست؟]]'''{{پایان}} | {{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{وسط‌چین}}'''[[رابطه علم معصوم با علم مکنون یا مستأثر چیست؟ (پرسش)|رابطه علم معصوم با علم مکنون یا مستأثر چیست؟]]'''{{پایان}} | ||
|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[علم معصوم (پرسش)|(پرسمان علم معصوم)]]</small>| تراز = راست| عرض = ۱۰۰px| اندازه خط = ۱۳px|رنگ پس‌زمینه=#F8FBF9| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}} | |تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[علم معصوم (پرسش)|(پرسمان علم معصوم)]]</small>| تراز = راست| عرض = ۱۰۰px| اندازه خط = ۱۳px|رنگ پس‌زمینه=#F8FBF9| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}} | ||
*یکی از مباحث ظریف درباره اسماء الهی بحث اسماء مستأثره است. اصطلاح اسم مستأثر که از مفاهیم لطیف عرفانی در بحث اسماء الهی محسوب میشود، ریشه در روایات دارد. "استیثار" در لغت به معنی برگزیدن و به خود اختصاص دادن است.<ref>راغب اصفهانی، المفردات فی غرایب القرآن، ص ۱۰؛ [[علامه مجلسی|مجلسی، محمد باقر]]، بحار الانوار، ج ۸۵، حدیث ۱، ص ۲۵۵</ref> | *یکی از مباحث ظریف درباره [[اسماء الهی]] بحث [[اسماء مستأثره]] است. اصطلاح [[اسم مستأثر]] که از مفاهیم لطیف [[عرفانی]] در بحث اسماء الهی محسوب میشود، ریشه در [[روایات]] دارد. "استیثار" در لغت به معنی [[برگزیدن]] و به خود اختصاص دادن است.<ref>راغب اصفهانی، المفردات فی غرایب القرآن، ص ۱۰؛ [[علامه مجلسی|مجلسی، محمد باقر]]، بحار الانوار، ج ۸۵، حدیث ۱، ص ۲۵۵</ref> | ||
*از روایات استفاده میشود اسماء مستأثره از مراتب غیبی اسم اعظم هستند و کسی از آنها آگاه نیست.<ref>ر.ک. [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، مکاتبۀ اختصاصی با [[دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت]]، پژوهشگران وبگاه اسلام کوئیست</ref> [[امام باقر]]{{ع}} در این مورد می‌فرمایند: «هفتاد و دو حرف از حروف اسم اعظم در پیش ما (اهل بیت) است (به آن آگاهی داریم) و تنها یک حرف از آن نزد پروردگار متعال است که | *از روایات استفاده میشود اسماء مستأثره از مراتب [[غیبی]] [[اسم اعظم]] هستند و کسی از آنها [[آگاه]] نیست.<ref>ر.ک. [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، مکاتبۀ اختصاصی با [[دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت]]، پژوهشگران وبگاه اسلام کوئیست</ref> [[امام باقر]]{{ع}} در این مورد می‌فرمایند: «هفتاد و دو حرف از حروف اسم اعظم در پیش ما ([[اهل بیت]]) است (به آن [[آگاهی]] داریم) و تنها یک حرف از آن نزد [[پروردگار متعال]] است که آن را در [[علم]] غیبش به خود اختصاص داده است (کسی از آن آگاه نیست)».<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، كافی، ج ۱، ص 230</ref> همچنین [[امام هادی]]{{ع}} پس از بیان تعداد اسم اعظم فرمودند:<ref>ر.ک. [[محمد امین صادقی ارزگانی|صادقی ارزگانی، محمد امین]]، [[اسماء الهی از نگاه عرفانی امام خمینی (مقاله)|اسماء الهی از نگاه عرفانی امام خمینی]]، صفحه؟؟؟</ref> «و یک حرف نزد [[خداوند متعال]] و ویژۀ ایشان در [[علم غیب]] می‌باشد».<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، كافی، ج ۱، ص 230</ref> | ||
==چیستی علم موقوف== | ==چیستی [[علم موقوف]]== | ||
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{وسط‌چین}}'''[[رابطه علم غیب معصوم با علم مکنون یا علم موقوف و مستأثر چیست؟ (پرسش)|رابطه علم غیب معصوم با علم مکنون یا علم موقوف و مستأثر چیست؟]]'''{{پایان}} | {{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول ={{وسط‌چین}}'''[[رابطه علم غیب معصوم با علم مکنون یا علم موقوف و مستأثر چیست؟ (پرسش)|رابطه علم غیب معصوم با علم مکنون یا علم موقوف و مستأثر چیست؟]]'''{{پایان}} | ||
|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[علم غیب معصوم (پرسش)|(پرسمان علم غیب معصوم)]]</small>| تراز = راست| عرض = ۱۰۰px| اندازه خط = ۱۳px|رنگ پس‌زمینه=#F8FBF9| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}} | |تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[علم غیب معصوم (پرسش)|(پرسمان علم غیب معصوم)]]</small>| تراز = راست| عرض = ۱۰۰px| اندازه خط = ۱۳px|رنگ پس‌زمینه=#F8FBF9| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = وسط}} | ||
*در تعریف علم موقوف گفته شده است:<ref>ر.ک [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، علم امام در الکافی، صفحه؟؟؟</ref> خداوند دوگونه علم دارد، ۱ـ علمی که آموختنی نبوده، اختیار و ارادۀ آن در دست خداوند است، این علم، علمِ موقوف نام دارد،<ref>ر.ک. [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، سخنرانی با موضوع: همگرایی قیام امام حسین با علم حضرت به شهادت خود و یارانش</ref> و مخصوص خداوند است.<ref>ر.ک. [[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[بررسی مسائل کلی امامت (کتاب)|بررسی مسائل کلی امامت]]، ص ۲۹۳</ref> از این علم با نام علم | *در تعریف [[علم موقوف]] گفته شده است:<ref>ر.ک [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، علم امام در الکافی، صفحه؟؟؟</ref> [[خداوند]] دوگونه [[علم]] دارد، ۱ـ [[علمی]] که آموختنی نبوده، [[اختیار]] و ارادۀ آن در دست خداوند است، این علم، علمِ موقوف نام دارد،<ref>ر.ک. [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، سخنرانی با موضوع: همگرایی قیام امام حسین با علم حضرت به شهادت خود و یارانش</ref> و مخصوص خداوند است.<ref>ر.ک. [[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[بررسی مسائل کلی امامت (کتاب)|بررسی مسائل کلی امامت]]، ص ۲۹۳</ref> از این علم با نام [[علم مکنون]]، [[علم محفوظ]] و [[علم مخزون]] هم یاد شده است<ref>ر.ک. [[محمد هادی معرفت|معرفت، محمد هادی]]، تفسیر و مفسران، ص ۲۹۳؛ [[سید محمد علی مسعودی|مسعودی، سید محمد علی]]، [[تفاوت نگرش علم کلام و حدیث به علم غیب (مقاله)|تفاوت نگرش علم کلام و حدیث به علم غیب]]، ص ۸</ref> و آیۀ {{متن قرآن|إِنَّهُ لَقُرْآنٌ كَرِيمٌ في كِتَابٍ مَّكْنُونٍ}}<ref>سورۀ واقعه، آیۀ ۷۷ـ ۷۹</ref> به این علم اشاره دارد. 2ـ علمی که آموختنی بوده و به دیگران مانند [[امامان]] [[تعلیم]] داده است،<ref>ر.ک. ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم، بررسی مسائل کلی امامت (کتاب)|بررسی مسائل کلی امامت، ص ۲۹۳</ref> این علم به مرحلۀ [[قضا]] رسیده و برای دیگران هم مقدّر کرده که از آن [[آگاه]] باشند.<ref>ر.ک. [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، سخنرانی با موضوع: همگرایی قیام امام حسین با علم حضرت به شهادت خود و یارانش؛ [[سید محمد علی مسعودی|مسعودی، سید محمد علی]]، [[تفاوت نگرش علم کلام و حدیث به علم غیب (مقاله)|تفاوت نگرش علم کلام و حدیث به علم غیب]]، ص ۸</ref> | ||
*[[امام باقر]]{{ع}} می‌فرمایند:<ref>ر.ک. [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، سخنرانی با موضوع: همگرایی قیام امام حسین با علم حضرت به شهادت خود و یارانش؛ مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص ۶۹</ref> «و اما منظور از (عالم الغیب) این است که خداوند عزوجل عالم به مسائلی است که از آفریده‌های او مخفی مانده است؛ مسائلی از قبیل قضا و قدر در رابطۀ با اشیاء در علم خود و قبل از خلق آنها، و قبل از آنی که آنها را به فرشتگان خود افاضه نماید. پس ای حمران این علمی نگه داشته شده نزد خداوند است، که اختیار و اراده آن در دست اوست و اگر بخواهد قضا نماید و یا اینکه درون آن برایش ظاهر گردد ولی آن را امضا نمی‌کند، و اما علمی که خداوند متعال آن را مقدر نموده و آن را به مرحله قضا رسانده و جاری می‌سازد، همان علمی است که به رسول اکرم {{صل}} رسید و سپس نزد ما رسیده | * [[امام باقر]]{{ع}} می‌فرمایند:<ref>ر.ک. [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، سخنرانی با موضوع: همگرایی قیام امام حسین با علم حضرت به شهادت خود و یارانش؛ مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص ۶۹</ref> «و اما منظور از ([[عالم الغیب]]) این است که [[خداوند عزوجل]] عالم به مسائلی است که از آفریده‌های او مخفی مانده است؛ مسائلی از قبیل [[قضا و قدر]] در رابطۀ با اشیاء در [[علم]] خود و قبل از [[خلق]] آنها، و قبل از آنی که آنها را به [[فرشتگان]] خود [[افاضه]] نماید. پس ای [[حمران]] این [[علمی]] نگه داشته شده نزد [[خداوند]] است، که [[اختیار]] و [[اراده]] آن در دست اوست و اگر بخواهد [[قضا]] نماید و یا اینکه درون آن برایش ظاهر گردد ولی آن را [[امضا]] نمی‌کند، و اما علمی که [[خداوند متعال]] آن را مقدر نموده و آن را به مرحله قضا رسانده و جاری می‌سازد، همان علمی است که به [[رسول اکرم]]{{صل}} رسید و سپس نزد ما رسیده است».<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، كافی، ج ۱، ص ۲۵۷</ref> | ||
*اگر در روایتی [[اهل بیت]] {{عم}} [[علم غیب]] را از خود نفی می‌کنند ناظر به نوع اول می‌باشد و عدم آگاهی ایشان از اموری است که هنوز تقدیر نشده و پس از تقدیر، علم آنها به ایشان داده میشود و به تعبیر خود ایشان،<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، كافی، ج ۱، ص 264</ref> افضل علوم ایشان نیز همین است.<ref>ر.ک. [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، علم امام در الکافی، صفحه؟؟؟</ref> | *اگر در روایتی [[اهل بیت]]{{عم}} [[علم غیب]] را از خود [[نفی]] می‌کنند ناظر به نوع اول می‌باشد و [[عدم آگاهی]] ایشان از اموری است که هنوز تقدیر نشده و پس از تقدیر، علم آنها به ایشان داده میشود و به تعبیر خود ایشان،<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، كافی، ج ۱، ص 264</ref> [[افضل علوم]] ایشان نیز همین است.<ref>ر.ک. [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، علم امام در الکافی، صفحه؟؟؟</ref> | ||
==تقسیمی دیگر برای علم== | ==تقسیمی دیگر برای علم== | ||
*از نگاهی دیگر خداوند دارای دو نوع علم است: ۱ـ علمی که احدی جز خدا بر آن آگاهی ندارد، و آن علم مستأثر است،<ref>ر.ک. [[علی جزیری احسائی|جزیری احسائی، علی]]، [[دفع الریب عن علم الغیب (کتاب)|دفع الریب عن علم الغیب]]، ص ۴۶</ref> اگر کسی غیر از خداوند از آن اطلاع داشته باشد، از دایره علم مستأثر خارج میشود و نمی‌توان گفت مختص خداوند است.<ref>ر.ک. | *از نگاهی دیگر خداوند دارای دو نوع علم است: ۱ـ علمی که احدی جز [[خدا]] بر آن [[آگاهی]] ندارد، و آن [[علم مستأثر]] است،<ref>ر.ک. [[علی جزیری احسائی|جزیری احسائی، علی]]، [[دفع الریب عن علم الغیب (کتاب)|دفع الریب عن علم الغیب]]، ص ۴۶</ref> اگر کسی غیر از خداوند از آن اطلاع داشته باشد، از دایره علم مستأثر خارج میشود و نمی‌توان گفت مختص خداوند است.<ref>ر.ک. علی جزیری احسائی|جزیری احسائی، علی، دفع الریب عن علم الغیب (کتاب)|دفع الریب عن علم الغیب، ص۴۶</ref> از این علم در برخی [[روایات]]<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۱۵۲</ref> به اسم "مکنون" و "مخزون" یاد شده است.<ref>ر.ک. [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، مکاتبۀ اختصاصی با [[دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت]]، پژوهشگران وبگاه اسلام کوئیست</ref> و باید دانست اسمای مستأثره منشأ برای دیگر اسامی [[خداوند]] هستند.<ref>ر.ک. [[سید مرتضی حسینی شاهرودی|حسینی شاهرودی، سید مرتضی]]، آشنایی با عرفان اسلامی، ص ۷۶</ref> ۲ـ [[علمی]] که خداوند به [[ملائکه]] و [[انبیا]] و [[ائمه]]{{عم}} داده است.<ref>ر.ک. [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، سخنرانی با موضوع: همگرایی قیام امام حسین با علم حضرت به شهادت خود و یارانش</ref> | ||
==نتیجه گیری== | ==نتیجه گیری== | ||
*در مجموع باید گفت علم مکنون یا موقوف و علم مستأثر از علومِ مختص به خداوند است که حتی امامان معصوم هم از آن آگاهی ندارند. هر چند در مورد علم موقوف گفته شده، ممکن است خداوند به تدریج | *در مجموع باید گفت [[علم مکنون]] یا [[علم موقوف|موقوف]] و [[علم مستأثر]] از علومِ مختص به خداوند است که حتی [[امامان معصوم]] هم از آن [[آگاهی]] ندارند. هر چند در مورد [[علم موقوف]] گفته شده، ممکن است خداوند به تدریج آن را به ایشان [[تعلیم]] نماید، اما در مورد علم مستأثر چنین سخنی هم گفته نشده، زیرا اگر برای دیگران بیان شود از مستأثر بودن خارج می‌گردد. | ||
== پرسش‌های وابسته == | == پرسش‌های وابسته == | ||
نسخهٔ ۲۷ آوریل ۲۰۲۱، ساعت ۱۳:۵۸
- اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث علم الهی و مرتبط با علم معصوم است. "علم مستأثر" از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل علم معصوم (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
علم مستأثر از علوم مختص خداوند است که در برابر علم مبذول به کار می‌رود و نیز باید دانست علم مکنون یا علم موقوف یا مخزون و یا محفوظ تعابیری از یک تعریف هستند که در عبارات مختلف از آنها استفاده شده است.[۱]
چیستی علم مستأثر
- یکی از مباحث ظریف درباره اسماء الهی بحث اسماء مستأثره است. اصطلاح اسم مستأثر که از مفاهیم لطیف عرفانی در بحث اسماء الهی محسوب میشود، ریشه در روایات دارد. "استیثار" در لغت به معنی برگزیدن و به خود اختصاص دادن است.[۲]
- از روایات استفاده میشود اسماء مستأثره از مراتب غیبی اسم اعظم هستند و کسی از آنها آگاه نیست.[۳] امام باقر(ع) در این مورد می‌فرمایند: «هفتاد و دو حرف از حروف اسم اعظم در پیش ما (اهل بیت) است (به آن آگاهی داریم) و تنها یک حرف از آن نزد پروردگار متعال است که آن را در علم غیبش به خود اختصاص داده است (کسی از آن آگاه نیست)».[۴] همچنین امام هادی(ع) پس از بیان تعداد اسم اعظم فرمودند:[۵] «و یک حرف نزد خداوند متعال و ویژۀ ایشان در علم غیب می‌باشد».[۶]
چیستی علم موقوف
- در تعریف علم موقوف گفته شده است:[۷] خداوند دوگونه علم دارد، ۱ـ علمی که آموختنی نبوده، اختیار و ارادۀ آن در دست خداوند است، این علم، علمِ موقوف نام دارد،[۸] و مخصوص خداوند است.[۹] از این علم با نام علم مکنون، علم محفوظ و علم مخزون هم یاد شده است[۱۰] و آیۀ ﴿إِنَّهُ لَقُرْآنٌ كَرِيمٌ في كِتَابٍ مَّكْنُونٍ﴾[۱۱] به این علم اشاره دارد. 2ـ علمی که آموختنی بوده و به دیگران مانند امامان تعلیم داده است،[۱۲] این علم به مرحلۀ قضا رسیده و برای دیگران هم مقدّر کرده که از آن آگاه باشند.[۱۳]
- امام باقر(ع) می‌فرمایند:[۱۴] «و اما منظور از (عالم الغیب) این است که خداوند عزوجل عالم به مسائلی است که از آفریده‌های او مخفی مانده است؛ مسائلی از قبیل قضا و قدر در رابطۀ با اشیاء در علم خود و قبل از خلق آنها، و قبل از آنی که آنها را به فرشتگان خود افاضه نماید. پس ای حمران این علمی نگه داشته شده نزد خداوند است، که اختیار و اراده آن در دست اوست و اگر بخواهد قضا نماید و یا اینکه درون آن برایش ظاهر گردد ولی آن را امضا نمی‌کند، و اما علمی که خداوند متعال آن را مقدر نموده و آن را به مرحله قضا رسانده و جاری می‌سازد، همان علمی است که به رسول اکرم(ص) رسید و سپس نزد ما رسیده است».[۱۵]
- اگر در روایتی اهل بیت(ع) علم غیب را از خود نفی می‌کنند ناظر به نوع اول می‌باشد و عدم آگاهی ایشان از اموری است که هنوز تقدیر نشده و پس از تقدیر، علم آنها به ایشان داده میشود و به تعبیر خود ایشان،[۱۶] افضل علوم ایشان نیز همین است.[۱۷]
تقسیمی دیگر برای علم
- از نگاهی دیگر خداوند دارای دو نوع علم است: ۱ـ علمی که احدی جز خدا بر آن آگاهی ندارد، و آن علم مستأثر است،[۱۸] اگر کسی غیر از خداوند از آن اطلاع داشته باشد، از دایره علم مستأثر خارج میشود و نمی‌توان گفت مختص خداوند است.[۱۹] از این علم در برخی روایات[۲۰] به اسم "مکنون" و "مخزون" یاد شده است.[۲۱] و باید دانست اسمای مستأثره منشأ برای دیگر اسامی خداوند هستند.[۲۲] ۲ـ علمی که خداوند به ملائکه و انبیا و ائمه(ع) داده است.[۲۳]
نتیجه گیری
- در مجموع باید گفت علم مکنون یا موقوف و علم مستأثر از علومِ مختص به خداوند است که حتی امامان معصوم هم از آن آگاهی ندارند. هر چند در مورد علم موقوف گفته شده، ممکن است خداوند به تدریج آن را به ایشان تعلیم نماید، اما در مورد علم مستأثر چنین سخنی هم گفته نشده، زیرا اگر برای دیگران بیان شود از مستأثر بودن خارج می‌گردد.
پرسش‌های وابسته
- رابطه علم معصوم با علم مکنون یا مستأثر چیست؟ (پرسش)
- رابطه علم غیب معصوم با علم مکنون یا علم موقوف و مستأثر چیست؟ (پرسش)
جستارهای وابسته
منبع‌شناسی جامع علم معصوم
منابع
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ ر.ک. معرفت، محمد هادی، تفسیر و مفسران، ص ۲۹۳؛ مسعودی، سید محمد علی، تفاوت نگرش علم کلام و حدیث به علم غیب، ص ۸
- ↑ راغب اصفهانی، المفردات فی غرایب القرآن، ص ۱۰؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۸۵، حدیث ۱، ص ۲۵۵
- ↑ ر.ک. هاشمی، سید علی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران وبگاه اسلام کوئیست
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، كافی، ج ۱، ص 230
- ↑ ر.ک. صادقی ارزگانی، محمد امین، اسماء الهی از نگاه عرفانی امام خمینی، صفحه؟؟؟
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، كافی، ج ۱، ص 230
- ↑ ر.ک غلامی، اصغر، علم امام در الکافی، صفحه؟؟؟
- ↑ ر.ک. فاضل لنکرانی، محمد جواد، سخنرانی با موضوع: همگرایی قیام امام حسین با علم حضرت به شهادت خود و یارانش
- ↑ ر.ک. امینی، ابراهیم، بررسی مسائل کلی امامت، ص ۲۹۳
- ↑ ر.ک. معرفت، محمد هادی، تفسیر و مفسران، ص ۲۹۳؛ مسعودی، سید محمد علی، تفاوت نگرش علم کلام و حدیث به علم غیب، ص ۸
- ↑ سورۀ واقعه، آیۀ ۷۷ـ ۷۹
- ↑ ر.ک. ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم، بررسی مسائل کلی امامت (کتاب)|بررسی مسائل کلی امامت، ص ۲۹۳
- ↑ ر.ک. فاضل لنکرانی، محمد جواد، سخنرانی با موضوع: همگرایی قیام امام حسین با علم حضرت به شهادت خود و یارانش؛ مسعودی، سید محمد علی، تفاوت نگرش علم کلام و حدیث به علم غیب، ص ۸
- ↑ ر.ک. فاضل لنکرانی، محمد جواد، سخنرانی با موضوع: همگرایی قیام امام حسین با علم حضرت به شهادت خود و یارانش؛ مطهری، منصف علی، علم ائمه از نظر عقل و نقل، ص ۶۹
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، كافی، ج ۱، ص ۲۵۷
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، كافی، ج ۱، ص 264
- ↑ ر.ک. غلامی، اصغر، علم امام در الکافی، صفحه؟؟؟
- ↑ ر.ک. جزیری احسائی، علی، دفع الریب عن علم الغیب، ص ۴۶
- ↑ ر.ک. علی جزیری احسائی|جزیری احسائی، علی، دفع الریب عن علم الغیب (کتاب)|دفع الریب عن علم الغیب، ص۴۶
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۱۵۲
- ↑ ر.ک. هاشمی، سید علی، مکاتبۀ اختصاصی با دانشنامۀ مجازی امامت و ولایت، پژوهشگران وبگاه اسلام کوئیست
- ↑ ر.ک. حسینی شاهرودی، سید مرتضی، آشنایی با عرفان اسلامی، ص ۷۶
- ↑ ر.ک. فاضل لنکرانی، محمد جواد، سخنرانی با موضوع: همگرایی قیام امام حسین با علم حضرت به شهادت خود و یارانش