خطبه ۱۱۳ نهج البلاغه

صد و سیزدهمین خطبه از نهج البلاغه، از خطبه‌های امام علی(ع) که پیام اصلی آن تقوا و تقوا‌پیشگی است.

کلیات خطبه

پیام اصلی خطبه، تقوا و تقواپیشگی است. از این‌رو آن‌جا که سخن را با یاد خدا می‌آغازد اشاره به نعمت‌های الهی و لزوم شکر آن دارد. نیز طلب بخشش از گناهانی که آدمیان مرتکب می‌شوند و هیچ یک بر خداوند پوشیده نیست و همه در دیوان اعمال آدمیان ثبت و ضبط است. تقوای الهی توشه اصلی زندگی است و تنها همان در بزنگاه‌های حیات دنیوی و اخروی انسان، کارساز. تقوا انسان را از سقوط در دام‌های گناه نگاه می‌دارد و ترس از خدا را در دل صاحبش برقرار می‌سازد. امام (ع) انسان‌ها را به پروای الهی رهنمون می‌سازد و آن‌ها را به پناه نجات‌بخش اسلام فرامی‌خواند.

مطالب مهم خطبه

1. وصف ایمان؛
2. سفارش به تقوا؛
3. توصیف تقواپیشگی؛
4. توصیف دنیا؛
5. مقایسه دنیا و آخرت؛
6. مرگ آگاهی؛
7. رهایی از اسارت دنیا و فراهم کردن ره‌توشه‌ای برای سفر آخرت؛
8. زندگی دنیا، فرصت عمل برای آدمی.

فرازی از خطبه

• آنچه شما را بدان امر کرده‌اند، وسیع‌تر و آسان‌تر از چیزهایی است که شما را از آن بازداشته‌اند و آنچه بر شما حلال شده، بیشتر، از چیزهایی است که بر شما حرام شده. پس اندک را به‌خاطر بسیار فروگذارید و تنگ و دشوار را به‌خاطر وسیع و آسان رها کنید. خداوند روزی شما را بر عهده گرفته و شما را به عمل فرمان داده است. مبادا طلب چیزی که برای شما بر عهده گرفته‌اند، از چیزی که بر شما فریضه کرده‌اند سزاوارتر جلوه کند. به خدا سوگند که شک روی آورده و یقین به شک آلوده شده، تا آن‌جا که پندارید تحصیل رزق تعهد شده بر شما واجب است و به‌جای آوردن واجبات از شما ساقط. به عمل روی آورید و از ناگهانی رسیدن مرگ بیمناک باشید، زیرا امیدی به بازگشتن عمر از دست رفته نیست و حال آن‌که روزی از دست رفته باز خواهد گشت. هر چه از روزی شما که امروز فوت شود، امید است که فردا به زیادت بازآید، ولی عمری که دیروز از دست رفته، امروز بازآمدنش را امید نخواهد بود. پس امید همراه چیزی است که می‌آید و نومیدی همراه چیزی است که گذشته. پس از خدا بترسید آن‌سان که شایان ترس از اوست و جز بر دین اسلام نمیرید.

منابع

• دانشنامه نهج البلاغه ج۱