سبیل (راه و طریق)

اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

سبیل در قرآن - سبیل در حدیث - سبیل در فقه سیاسی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل سبیل (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

راه و طریق و به صورت مجازی به معنای راهی برای سلطه یا راهی که به بن‌بست بکشاند. اصل آن "سبل" به معنای ارسال چیزی از بالا به پایین یا در امتداد چیزی.

﴿وَلَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا﴾.

این آیه شریفه بر نفی سبیل و سلطه کفار بر مؤمنان دلالت دارد؛ یعنی خداوند راهی را که کافران، دولت مؤمنان را نابود کنند و آثار مؤمنان را از بین ببرند و بر قلمرو آنان سلطه یابند، نگشوده است. این سنت الهی مادامی است که مؤمنان بر وصف مؤمن استوار باشند و در راه خدا قیام کنند و احکام الهی را گردن نهند؛ چنین مؤمنانی هیچ‌گاه تحت سلطه کافران قرار نخواهد گرفت، و نصرت الهی شامل حال آنها خواهد بود.

عده‌ای واژه "سبیل" را در آیه به معنای حجت گرفته‌اند که در نتیجه مراد آیه بیان وضعیت مؤمنان و کافران در روز قیامت است.

قاعده "نفی سبیل" از اصول سیاست خارجی اسلام است که فقها و اندیشمندان مسلمان به‌ تفصیل درباره آن سخن گفته‌اند. بر اساس آن، هرگونه رابطه، قرارداد یا عملی که منجر به تفوّق و سلطه کافران بر مسلمانان باشد، حرام است و این قاعده در روابط خارجی اسلام، حکومت بر سایر قوانین و احکام شرع دارد.

منابع

• نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم

پانویس