بحیرای راهب در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:بحیرای راهب]] | [[رده:بحیرای راهب]] | ||
نسخهٔ ۱۵ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۹:۰۸
مقدمه
بیشتر وی را راهب نصرانی[۱] و برخی او را از دانشمندان یهود[۲] دانسته‌اند. سفارش راهب به نگهداری رسول خدا(ص) از شر یهودیان، تأکیدی بر نصرانی بودن وی است.
نام او نزد نصارا «سَرجِس» یا جِرجِیس[۳] و از تیره «شِنّ» از قبیله عبد القیس است[۴].
او منتظر ظهور رسول خدا(ص) بود[۵]. مسعودی[۶] گوید: او رسول خدا(ص) را در نوجوانی (نه - سیزده سالگی) همراه ابوطالب در سفر به شام دید و به او سفارش کرد محمد را از یهودیان که از پیامبری او خبر دارند، حفظ کند. ابن قتیبه گوید: پیش از بعثت پیامبر، شنیده بودند ندا دهنده‌ای می‌‌گفت: بهترین مردم زمین سه کس‌اند: رئاب شِنِّی، بحیرای راهب و دیگری که هنوز نیامده؛ یعنی رسول خدا(ص) که مبعوث نشده است. سپس گفته است: هر یک از فرزندان رئاب که می‌مرد، همزادی بر قبر وی دیده می‌شد[۷].
داستان ملاقات بحیرا با رسول خدا(ص) در سفر تجارتی ابوطالب به شام، در کتاب‌های تاریخ و سیره، معروف و مسطور است. گفته شده است. پیامبر در نُه، دوازده یا سیزده سالگی همراه عمویش ابوطالب، با کاروان بازرگانی قریش عازم شام شد. وقتی کاروان به «بُصری[۸] نزدیک شام رسید، راهبی به نام بحیرا، که از کتب آسمانی آگاهی داشت و مدت‌ها در صومعه زندگی می‌کرد، پیامبر را از روی علائم و مُهر نبوت که میان دو شانه او بود، شناخت و او را به نام پیامبر آینده که انجیل ظهورش را پیش بینی کرده بود، ستود و ابوطالب را به مراقبت از او ترغیب کرد[۹]. در صورت صحت این دیدار، نقش راهب بحیرا بیش از این نبوده است که در وی نشانه‌هایی را که کتاب‌های کهن همچون تورات و انجیل و جز آن، برای پیامبر اکرم(ص) ذکر کرده‌اند، یافته و پیامبری وی را پیش بینی کرده باشد[۱۰]. قدیم‌ترین گزارش این سفر، در کتاب‌های ابن هشام[۱۱]، یعقوبی[۱۲]، ابن سعد [۱۳] مسعودی[۱۴] و طبری[۱۵] آمده است.
منابع دیگر مانند بیهقی[۱۶]، ابن جوزی[۱۷]، ابن عساکر[۱۸]، و دیار بکری[۱۹] نیز روایت موجود را از تاریخ طبری گرفته‌اند، اما روایات سفر رسول خدا(ص) به شام در نُه تا سیزده سالگی، از نظر سند غیر قابل اعتماد است و از نظر متن نیز اختلاف‌های عمده‌ای درباره آن بین نقل‌ها وجود دارد. در اخبار موجود، تنها راوی گزارش سفر به شام، از صحابه ابوموسی اشعری است که در سال هفتم (فتح خیبر) به مدینه آمد[۲۰]. افزون بر این، در سند روایت، افرادی مثل قراد ابونوح و یونس بن ابی اسحاق قرار دارند که احادیث ناشناخت فراوانی دارند[۲۱].
ذهبی، یکی از نشانه‌های نادرستی سفر به شام را این دانسته که در آن آمده است: ابوبکر، بلال را با رسول خدا(ص) به مکه فرستاد با آنکه بلال متولد نشده بود و ابوبکر هم کودک بود[۲۲]. بنابراین، باید اعتراف کرد که اگر سفری و دیداری هم بوده، کیفیت دقیق آن گزارش نشده و صورت داستانی به خود گرفته است.
برخی از منابع تفسیری[۲۳] ذیل آیات 
الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ مِنْ قَبْلِهِ هُمْ بِهِ يُؤْمِنُونَ
[۲۴]، وَإِذَا يُتْلَى عَلَيْهِمْ قَالُوا آمَنَّا بِهِ إِنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّنَا إِنَّا كُنَّا مِنْ قَبْلِهِ مُسْلِمِينَ[۲۵]، أُولَئِكَ يُؤْتَوْنَ أَجْرَهُمْ مَرَّتَيْنِ بِمَا صَبَرُوا وَيَدْرَءُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ[۲۶]، از بحیرا نام برده و گفته‌اند وی جزء چهل نفر مسلمانی بود که پیش از بعثت به رسول خدا(ص) ایمان آورده و همراه جعفر بن ابی طالب(ع) (سال ششم) از حبشه به مدینه آمدند، اما منابع تاریخی به همراهی وی با جعفر بن ابی طالب اشاره‌ای نکرده‌اند. البته در صورت صحت گزارش‌های منابع تفسیری، ممکن است وی غیر از بحیرای راهبی باشد که در منابع تاریخی از او یاد شده است.[۲۷]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ ابن قتیبه، ص۵۹.
- ↑ ابن کثیر، ج۲، ص۳۴۹.
- ↑ ابن کثیر، ج۲، ص۳۴۹.
- ↑ ابن قتیبه، ص۵۹.
- ↑ صدوق، ج۱، ص۳۵۴.
- ↑ مسعودی، ج۱، ص۸۹.
- ↑ ابن قتیبه، ص۵۹.
- ↑ یکی از پایتخت‌های غسان و شهری در ایالات حوران در چهار منزلی دمشق: ر.ک: یاقوت حموی، ج۱، ص۴۴۱.
- ↑ ابن هشام، ج۱، ص۱۹۱.
- ↑ معروف حسنی، ج۱، ص۶۳.
- ↑ ابن هشام، ج۱، ص۱۹۱.
- ↑ یعقوبی، ج۲، ص۱۹۱.
- ↑ ابن سعد ، ص:۹۶.
- ↑ مسعودی، ج۲، ص۲۷۵.
- ↑ طبری، ج۲، ص۲۸۰.
- ↑ بیهقی، ج۲، ص۲۶.
- ↑ ابن جوزی، ج۲، ص۲۹۲.
- ↑ ابن عساکر، ج۲، ص۶.
- ↑ بکری، ج۱، ص۲۷۵.
- ↑ ابن کثیر، ج۲، ص۲۶۳.
- ↑ ذهبی، میزان، ج۲، ص۵۸۱؛ خطیب بغدادی، ج۱، ص۲۵۲؛ مزی، ج۳۳، ص۱۴۴؛ ابن حجر، ج۱۱، ص۴۳۴.
- ↑ ذهبی، تاریخ، ج۲، ص۱۱۳.
- ↑ بغوی، ج۱، ص۱۶۱؛ آلوسی، ج۱۰، ص۳۰۱.
- ↑ «کسانی که پیش از آن به آنان کتاب (آسمانی) داده بودیم به آن ایمان می‌آورند» سوره قصص، آیه ۵۲.
- ↑ «و چون (قرآن) برای آنان خوانده شود می‌گویند: ما بدان باور داریم که راستین است، از سوی پروردگار ماست، ما پیش از آن (هم) گردن نهاده بودیم» سوره قصص، آیه ۵۳.
- ↑ «آنانند که پاداششان برای شکیبی که ورزیده‌اند دو بار به آنان داده می‌شود و بدی را با نیکی دور می‌سازند و از آنچه روزیشان کرده‌ایم می‌بخشند» سوره قصص، آیه ۵۴.
- ↑ محمدی، رمضان، مقاله «بحیرا راهب»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص:۲۰۲-۲۰۳.