دلالة

دلالة از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: دلالة در قرآن - دلالة در حدیث - دلالة در فقه سیاسی - پرسش‌های مرتبط

مقدمه

آنچه به معرفت بینجامد (معرفت ‌نمودن)، راهنمون، اِبانه (پیدا کردن، آشکار کردن)، نشان‌ دادن و شناساندن. اصل آن "دَلّ" به معنای پیدا شدن (به اماره).

هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلَى تِجَارَةٍ تُنْجِيكُمْ مِنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ.

در قرآن کریم، دلالت و رهنمون ‌شدن به خداوند، شیطان و انسان نسبت داده شده است؛

دلالت الهی: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلَى تِجَارَةٍ تُنْجِيكُمْ مِنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ،

دلالت انسانی: إِذْ تَمْشِي أُخْتُكَ فَتَقُولُ هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلَى مَنْ يَكْفُلُهُ،

دلالت شیطانی: قَالَ يَا آدَمُ هَلْ أَدُلُّكَ عَلَى شَجَرَةِ الْخُلْدِ وَمُلْكٍ لَا يَبْلَى.

دلالة به معنای رهنمون ‌شدن، نشان‌ دادن و آشکار کردن چیزی، بار ارزشی ندارد و مترادف معنای هدایت و ارشاد که نشان‌ دادن خیر و صلاح است، نمی‌باشد؛ بلکه صرفاً بر نشان ‌دادن آنچه هست، اطلاق می‌شود. دلالة الهی، به مقتضای شأن و حکمت الهی که خیر و صلاح محض است، با هدایت در مصداق مترادف است.

اینکه چرا به لفظ هدایت نیامده، مشعر به این معناست که مفاد آیه در واقع هست و تنها باید به نشانه‌های آن توجه کرد تا مدلول آن آشکار و پیدا شود (تشبیه معقول (هدایت) به محسوس (دلالت)).

منابع

• نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم