بحث:آیا علم معصوم قابلیت افزایش دارد؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
==آیت‌الله علی نمازی شاهرودی== | |||
در کتاب: علم غیب | |||
اخباری که دلالت دارد بر این که روز به روز و ساعت به ساعت بر علم پیغمبر اکرم و ائمه هدی افزوده می شود. | |||
این دانش که از جانب خدا به آن بزرگواران افاضه می شود، اوّل به پیغمبر اکرم سپس به امیرالمؤمنین و همچنین به امام مجتبی و امام بعد از او تا امام زمان می رسد. پس امام متاخر از امام متقدم داناتر نیست. | |||
گواه بر این که گفتیم علم پیغمبر و امام در ترقی است، گفتار پروردگار است که به پیامبر می فرماید: ای پیغمبر ما بگو: | |||
رَبِّ زِدْنِی عِلْماً؛(طه (20)، آیه114.) | |||
پروردگارا، علم مرا زیاد فرما. | |||
گواه دیگر گفتار امام صادق است در پیرامون جهات علم امام و شرح جامعه و جفر و مصحف حضرت فاطمه و علم به گذشته و آینده تا روز قیامت تا آن جا که حضرتش چنین فرمود: | |||
علم آن است که شب و روز زیاد می گردد (و از جانب خداوند به ما افاضه می شود).(این روایت به سند صحیح نقل شده است. الکافی، ج1، ص238، ح1 (باب فیه ذکر الصحیفهِ و الجفرِ و الجامعهِ و مصحف فاطمه)؛ بصائر الدرجات، ص151، ح3 (باب 14 از جزء سوم)؛ بحارالأنوار، ج26، ص38، ح70 (باب اول از ابواب علومهم از کتاب الإمامه) و تمام این حدیث را در کتاب مقام قرآن و عترت، ص74 _ 78 آورده ام،) | |||
در الکافی در باب این که در شب های جمعه علم ائمه هدی زیاد می شود، سه روایت، و در باب این که اگر علم آنان زیاد نشود، تمام می شود و کلمه «لَولَا أنَّا نَزْدَادُ لأَنْفَدْنَا» در سه روایت مذکور است.(الکافی، ج1، ص253) | |||
و در روایت صحیح دارد که: زُراره به امام باقر عرض کرد: دانشی به شما می رسد که پیغمبر اکرم آن را نداند؟ حضرت فرمود: | |||
(هر علمی) اوّل به حضرت رسول افاضه می شود، سپس به ائمه هدی، تا به من می رسد. | |||
و در روایت، دیگر امام صادق فرمود: | |||
هیچ احسان و لطفی از جانب خدا (به ما نمی رسد) مگر این که اوّل به حضرت رسول و بعد به امیرالمؤمنین و امامان بر حق عنایت و مرحمت می شود؛ به جهت این که امام متاخر از امام متقدم برتر نباشد. | |||
و در بصائر الدرجات روایاتی را که دلیل است بر این که در شب های جمعه علم ائمه زیاد می شود به هفت عدد رسانده است.(بصائر الدرجات، ص130) و روایاتی را که دلالت دارد بر این که روز به روز و ساعت به ساعت بر علم آنان افزوده می شود نیز به هفت عدد رسیده است. و در جای دیگر تعداد یازده روایت نقل می کند که علم و عنایت خداوند، اوّل به حضرت رسول و بعد به ائمه هدی هر یک بعد از دیگری می رسد تا به ما برسد. | |||
همچنین در باب دهم، تعداد هشت روایت آورده که اگر شب و روز علم آنان زیاد نشود، علم آنان تمام می شود. | |||
و در این کتاب ( باب سوم از جزء نهم) روایات بسیاری که دلیل بر آن مطلب است، مذکور است.(بصائر الدرجات، ص423) | |||
و در بحارالأنوار تعداد 37 روایت نقل شده در این که علم پیغمبر اکرم و ائمه هدی در تزاید است و در شب های جمعه از جانب خدا افاضات و عنایاتی به آن ها می شود.(بحارالأنوار، ج26، ص86) | |||
به نظر ما این احادیث قابل تردید نیست، چرا که عنایات و کمالات و کلمات و الطاف خداوند متعال بی پایان و بی نهایت است؛ هم چنان که خودش فرموده است: قُلْ لَوْ کَانَ الْبَحْرُ مِدَاداً لِکَلِمَاتِ رَبِّی لَنَفِدَ الْبَحْرُ قَبْلَ أَنْ تَنْفَدَ کَلِمَاتُ رَبِّی (الکهف (18)، آیه 109: ای پیغمبر به امت بگو اگر دریا مرکب شود تا کلمات پروردگارم را به رشته تحریر درآورم پیش از آن که سخنان و کلمات پروردگار تمام شود آب دریا خشک خواهد شد، اگرچه از دریایی دیگر به مانند آن دریا کمک بگیریم.) از هر کلمه ای که پیغمبر به امیرالمؤمنین تعلیم فرمود هزار باب علم مفتوح شد؛ کلمات پروردگار چگونه خواهد بود؟! | |||
ص140الی142 | |||
==محمد بیابانی اسکویی== | ==محمد بیابانی اسکویی== | ||
{{جمع شدن|۹. حجت الاسلام و المسلمین بیابانی اسکوئی؛}} | {{جمع شدن|۹. حجت الاسلام و المسلمین بیابانی اسکوئی؛}} | ||
نسخهٔ ۲۷ فوریهٔ ۲۰۱۸، ساعت ۱۰:۱۷
آیت‌الله علی نمازی شاهرودی
در کتاب: علم غیب
اخباری که دلالت دارد بر این که روز به روز و ساعت به ساعت بر علم پیغمبر اکرم و ائمه هدی افزوده می شود.
این دانش که از جانب خدا به آن بزرگواران افاضه می شود، اوّل به پیغمبر اکرم سپس به امیرالمؤمنین و همچنین به امام مجتبی و امام بعد از او تا امام زمان می رسد. پس امام متاخر از امام متقدم داناتر نیست.
گواه بر این که گفتیم علم پیغمبر و امام در ترقی است، گفتار پروردگار است که به پیامبر می فرماید: ای پیغمبر ما بگو:
رَبِّ زِدْنِی عِلْماً؛(طه (20)، آیه114.)
پروردگارا، علم مرا زیاد فرما.
گواه دیگر گفتار امام صادق است در پیرامون جهات علم امام و شرح جامعه و جفر و مصحف حضرت فاطمه و علم به گذشته و آینده تا روز قیامت تا آن جا که حضرتش چنین فرمود:
علم آن است که شب و روز زیاد می گردد (و از جانب خداوند به ما افاضه می شود).(این روایت به سند صحیح نقل شده است. الکافی، ج1، ص238، ح1 (باب فیه ذکر الصحیفهِ و الجفرِ و الجامعهِ و مصحف فاطمه)؛ بصائر الدرجات، ص151، ح3 (باب 14 از جزء سوم)؛ بحارالأنوار، ج26، ص38، ح70 (باب اول از ابواب علومهم از کتاب الإمامه) و تمام این حدیث را در کتاب مقام قرآن و عترت، ص74 _ 78 آورده ام،)
در الکافی در باب این که در شب های جمعه علم ائمه هدی زیاد می شود، سه روایت، و در باب این که اگر علم آنان زیاد نشود، تمام می شود و کلمه «لَولَا أنَّا نَزْدَادُ لأَنْفَدْنَا» در سه روایت مذکور است.(الکافی، ج1، ص253)
و در روایت صحیح دارد که: زُراره به امام باقر عرض کرد: دانشی به شما می رسد که پیغمبر اکرم آن را نداند؟ حضرت فرمود:
(هر علمی) اوّل به حضرت رسول افاضه می شود، سپس به ائمه هدی، تا به من می رسد.
و در روایت، دیگر امام صادق فرمود:
هیچ احسان و لطفی از جانب خدا (به ما نمی رسد) مگر این که اوّل به حضرت رسول و بعد به امیرالمؤمنین و امامان بر حق عنایت و مرحمت می شود؛ به جهت این که امام متاخر از امام متقدم برتر نباشد.
و در بصائر الدرجات روایاتی را که دلیل است بر این که در شب های جمعه علم ائمه زیاد می شود به هفت عدد رسانده است.(بصائر الدرجات، ص130) و روایاتی را که دلالت دارد بر این که روز به روز و ساعت به ساعت بر علم آنان افزوده می شود نیز به هفت عدد رسیده است. و در جای دیگر تعداد یازده روایت نقل می کند که علم و عنایت خداوند، اوّل به حضرت رسول و بعد به ائمه هدی هر یک بعد از دیگری می رسد تا به ما برسد.
همچنین در باب دهم، تعداد هشت روایت آورده که اگر شب و روز علم آنان زیاد نشود، علم آنان تمام می شود.
و در این کتاب ( باب سوم از جزء نهم) روایات بسیاری که دلیل بر آن مطلب است، مذکور است.(بصائر الدرجات، ص423)
و در بحارالأنوار تعداد 37 روایت نقل شده در این که علم پیغمبر اکرم و ائمه هدی در تزاید است و در شب های جمعه از جانب خدا افاضات و عنایاتی به آن ها می شود.(بحارالأنوار، ج26، ص86)
به نظر ما این احادیث قابل تردید نیست، چرا که عنایات و کمالات و کلمات و الطاف خداوند متعال بی پایان و بی نهایت است؛ هم چنان که خودش فرموده است: قُلْ لَوْ کَانَ الْبَحْرُ مِدَاداً لِکَلِمَاتِ رَبِّی لَنَفِدَ الْبَحْرُ قَبْلَ أَنْ تَنْفَدَ کَلِمَاتُ رَبِّی (الکهف (18)، آیه 109: ای پیغمبر به امت بگو اگر دریا مرکب شود تا کلمات پروردگارم را به رشته تحریر درآورم پیش از آن که سخنان و کلمات پروردگار تمام شود آب دریا خشک خواهد شد، اگرچه از دریایی دیگر به مانند آن دریا کمک بگیریم.) از هر کلمه ای که پیغمبر به امیرالمؤمنین تعلیم فرمود هزار باب علم مفتوح شد؛ کلمات پروردگار چگونه خواهد بود؟!
ص140الی142
محمد بیابانی اسکویی
| ۹. حجت الاسلام و المسلمین بیابانی اسکوئی؛ |
|---|
 حجت الاسلام و المسلمین محمد بیابانی اسکوئی در کتاب «امامت» در این‌باره گفته است:
|
علامه طباطبایی
| ۱. علامه طباطبایی؛ |
|---|
 علامه طباطبایی در مقاله «علم امام و عصمت انبیا و اوصیا» در این باره گفته است :
|
فعلا در بحث بماند
آقای [[]] در پایان‌نامه کارشناسی خود با عنوان علم غیب در روایات در پاسخ به این پرسش آورده است:
- «نقد و تحلیل احادیثی که دلالت بر فزونی علم ائمه(ع) بر انبیاء دارد: این روایات دو دسته‌اند، دسته اول روایاتی اند که دلالت دارد افزایش و فزونی علمی در ائمه(ع) هست و در انبیاء نیست که به دو نمونه از آن اشاره می‌کنم. روایت اول را ثمالی از امام زین العابدین نقل می‌کند و می‌گوید از علی ابن الحسین(ع) پرسیدم آیا ائمه آنچه را که پنهان است می‌داند حضرت در پاسخ می‌فرماید: به خدا سوگند آنچه را که پیامبران و رسولان میدانند ائمه نیز میدانند، سپس فرمود بیشتر برایت بگویم به ما افزوده می‌شود آنچه را که بر انبیاء افزوده نمی‌شد.[۳۰] در حدیثی دیگر باز هم ثمالی از امام زین العابدین نقل می‌کند که به حضرت گفتم فدایت شوم آیا همه آنچه که نزد پیامبر خدا بود به امیرالمؤمنین و سپس به امام حسن و امام حسین و بعد از او به هر امامی تا روز قیامت داد؟ حضرت فرمود بلی همراه با افزایش که در هر سال و در هر ماه و به خدا سوگند در هر ساعت رخ می‌دهد.[۳۱]
- دسته دوم روایاتی‌اند که علم ائمه(ع) را مأخوذ از پیامبر میدانند و آنان را در واقع دانش‌آموخته‌گان پیامبر معرفی می‌دارد که روایت دیلمی از امام صادق(ع) و روایت زراره از امام باقر(ع) و همچنین روایاتی که در بخش افزایش علم ائمه ع ذکر شد و روایاتی که ائمه را وارثان پیامبر در علم معرفی می‌کنند از این دسته‌اند، این روایات تصریح دارد که ابتدا پیامبر از چیزی آگاه می‌شود سپس ائمه(ع)؛ و در روایتی که امام علی(ع) را افضل بر انبیاء می‌داند مراد انبیاء دیگر غیر از پیامبر اسلام است و همچنین در روایت امام صادق(ع) در مورد موسی و خضر همه و همه نشانگر برتری علمی امام بر سایر انبیاء است نه پیامبر اسلام و این مسئله مورد اتفاق همه است و در آن اختلافی نیست. اما آنچه دقت و تامل بیشتر را می‌طلبد اعتقاد به فزونی علم ائمه برانبیاء سلف و پیامبر خاتم (ص) است بنا براین اگر احادیث دسته اول را چنین تفسیر نمائیم که مراد از انبیاء در آنها پیامبران گذشته و غیر از رسول اکرم (ص) است چنین چیزی با ظاهر احادیث مطابقت ندارد اگر چه می‌تواند تفسیر مورد قبول و پذیرش باشد. اما تفسیر دیگر این می‌تواند باشد که بگوییم این احادیث شامل پیامبر خاتم(ص) نیز می‌شود و در این صورت باید گفت که بلی پیامبر اسلام(ص) تمام علوم از جمله حلال و حرام را به ائمه(ع) داده است که روایات فراوانی هم این مطلب را بیان می‌دارد، اما موارد افزایش شامل اتفاقات و حوادث جزئی خاص زمان هر امام می‌شود که در زمان حضرت رسول(ص) اتفاق نیافتاده است، و ائمه(ع) از طریق سماع و الهام از آنها مطلع می‌شوند و نه تنها عدم آگاهی بر این موارد باعث کسر شأن و تنزل مقام پیامبر(ص) نمی‌شود بلکه لزومی هم ندارد پیامبر براین موارد آگاهی داشته باشد. به نظر می‌رسد راه حل بهتر آن است که بگوییم همیشه روایات عام با روایات خاص تخصیص می‌خورد، به این معنا که از روایاتی که می‌فرماید ما وارث علم پیامبر خاتم(ص) هستیم و اول او مطلع می‌شود سپس ما، به روشنی فهمیده می‌شود که در سایر روایات هم مراد پیامبر اسلام نیست بلکه سایر پیامبران است».[۳۲]
- ↑ "پیش از آن‌که وحى قرآن به سوى تو حکم شود تعجیل به آن نکن و بگو پروردگارا را بر علم من بیافزاى." سوره طه آیه ۱۱۴.
- ↑ "فرشتگان و روح در آن شب به اذن پروردگارشان از جهت همه امور فرود مى‌آیند." سوره قدر آیه ۴.
- ↑ کنز الدقائق جلد ۱۴، ۳۶۶ و ۳۶۷.
- ↑ یعنى از سوى پروردگارشان بر محمّد وآل محمّد (ص) براى هر امرِ سلام فرود مى‌آیند.
- ↑ تأویل الآیات الظاهره، ۷۹۳.
- ↑ بحار الانوار جلد۲۵، ص ۷۰.
- ↑ فرشتگان وروح در آن شب به اذن پروردگارشان از جهت همه امور فرود مى‌آیند... بر آن بندگانى که مورد مشیّت خدا هستند از براى آن قضاى الهى که حکم کرده است.
- ↑ صحیفه سجادیه دعا و دخول شهر رمضان.
- ↑ اقبال الاعمال، ۴۲.
- ↑ همانا در شب قدر به ولىِّ امر سال به سال تفسیر امور نازل مى‌شود. در آن شب درباره خودش به امورى امر مى‌شود و درباره مردم هم به امورى دیگر.
- ↑ کافى جلد ۱، ۲۴۸.
- ↑ بحارالانوار جلد۲۵، ص ۷۹.
- ↑ اگر آیه‌اى در کتاب خدا نبود از آنچه تا قیامت خواهد شد خبر مى‌دادم. پس گفتم :کدام آیه؟ فرمود : سخن خدا که مى‌فرماید : "خدا آن را که مى‌خواهد محو مى‌کند و اثبات مى‌کند و نزد اوست ام الکتاب."
- ↑ تفسیر عیاشى جلد ۲، ص ۲۱۵.
- ↑ توحید صدوق ۳۰۵.
- ↑ بحارالانوار جلد۴، ص ۱۱۸.
- ↑ سوره فاطر، آیه ۱.
- ↑ شب جمعه رسول خدا و امامان و من هم با آنها، با عرش الهى برخورد مى‌کنیم. و من بر نمى‌گردم مگر با علمى که تازه استفاده کرده‌ام. واگر چنین نباشد، آنچه نزد ماست تمام مى‌گردد.
- ↑ کافى جلد ۱، ص ۲۵۴.
- ↑ اگر به علم ما افزوده نشود علم ما تمام مى‌گردد. زراره گفت : عرض کردم : آیا به شما علمـى داده مى‌شود که رسول خدا آن را نمى‌داند؟ فرمـود : آگاه باش؛ همانا وقتى علمى به ما داده مـى‌شود، ابتدا به رسول خدا عرضه مى‌شود و بعد به امامان و سپس کار به ما منتهى مى‌شود.
- ↑ کافى جلد ۱، ۲۵۵.
- ↑ بحارالانوار جلد ۱۷، ص ۱۳۶.
- ↑ امامت.
- ↑ بحارالأنوار، ج۲۳، ص۳۳۳، روایات باب ۲۰.
- ↑ بصائر الدرجات، ص۳۱۳-۳۱۵.
- ↑ بحارالأنوار، ج۲۲، ص۴۶۱، روایت ۹.
- ↑ "و ما کتاب را بر تو نازل نمودیم، تا بیانگر تمام اشیا باشد." سوره النحل آیه ۸۹.
- ↑ "بی‌گمان ما قرآن را در شب خجسته‌ای فرو فرستادیم." سوره الدخان آیه ۳.
- ↑ کتاب علم امام "مجموعه مقالات"، مقاله علم امام و عصمت انبیا و اوصیا، ص۳۳۱
- ↑ علامه مجلسی، بحارالانوار، ج۲۶ ، ص۵۵، ح۱۱۴.
- ↑ علامه مجلسی، بحارالانوار، ج۲۶ ، ص۹۱، ح۱۴. باب انهم یزدادون ارواحهم.
- ↑ علم غیب در روایات، ص۷۵ و ۷۶.