عبادت در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
خط ۱۴۰: خط ۱۴۰:


کتاب الصلاة: نماز، یکی دیگر از اقسام عبادات است. در این کتاب درباره نمازهای [[واجب]] (نمازهای یومیه، [[نماز عیدین]]، نماز میت، [[نماز آیات]]، نماز طواف) و [[نمازهای نافله]] یعنی [[نمازهای مستحبی]] از قبیل [[نوافل]] یومیه و غیره بحث می‌شود<ref>مجموعه آثار مطهری، ج۲۰، ص۹۶.</ref>. همچنین در این کتاب درباره مبطلات [[دوازده‌گانه]] نماز بحث می‌شود که عبارت‌اند از؛ اول: در بین نماز یکی از شرط‌های آن از بین برود، مثلاً در بین نماز بفهمد مکانش غصبی است، دوم: آنکه در بین نماز عمداً یا سهواً یا از روی [[ناچاری]]، چیزی که وضو یا غسل را باطل می‌کند پیش آید. سوم: مثل بعض کسانی که [[شیعه]] نیستند دست‌ها را روی هم بگذارد. چهارم: بعد از خواندن [[حمد]]، آمین بگوید؛ ولی اگر اشتباهاً یا از روی [[تقیه]] بگوید، نمازش باطل نمی‌شود. پنجم: عمداً یا از روی [[فراموشی]] پشت به [[قبله]] کند، یا به طرف راست یا چپ قبله برگردد، بلکه اگر عمداً به قدری برگردد که نگویند رو به [[قبله]] است، اگرچه به طرف راست یا چپ نرسد، نمازش [[باطل]] است. ششم: عمداً کلمه‌ای بگوید که از آن کلمه قصد معنی کند اگرچه معنی هم نداشته باشد و یک حرف هم باشد؛ بلکه اگر قصد هم بنابر [[احتیاط]] [[واجب]] باید [[نماز]] را دوباره بخواند در صورتی که دو حرف یا بیشتر باشد؛ ولی اگر سهواً بگوید نماز باطل نمی‌شود. هفتم: [[خنده]] با صدا و عمدی است و چنانچه سهواً هم با صدا بخندد یا لبخند بزند نمازش باطل نمی‌شود. هشتم: برای کار [[دنیا]] عمداً با [[صدا]] [[گریه]] کند؛ ولی اگر برای کار دنیا بی‌صدا گریه کند اشکال ندارد؛ ولی اگر از [[ترس]] [[خدا]] یا برای [[آخرت]] گریه کند، آهسته باشد یا بلند، اشکال ندارد، بلکه از بهترین [[اعمال]] است. نهم: صورت نماز را به هم بزند مثل دست زدن و هوا پریدن و مانند اینها، کم باشد یا زیاد، عمداً باشد یا از روی [[فراموشی]]. ولی کاری که صورت نماز را به هم نزند مثل اشاره کردن به دست اشکال ندارد. دهم: [[خوردن و آشامیدن]] است. یازدهم: [[شک]] در رکعت‌های نماز دو رکعتی یا سه رکعتی یا در دو رکعت اول نمازهای چهار رکعتی است. دوازدهم: از مبطلات نماز آن است که رکن نماز را عمداً یا سهواً کم یا زیاد کند، یا چیزی را که رکن نیست عمداً کم یا زیاد نماید<ref>امام خمینی، رساله توضیح المسائل، ص۱۸۱.</ref>. علاوه بر این دو کتاب، کتب دیگر نیز در [[عبادت]] است که مجال پرداختن به آن نیست.<ref>[[قاسم بابایی|بابایی، قاسم]]، [[نظام عبادی اسلام - بابایی (مقاله)| مقاله «نظام عبادی اسلام»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۴۳۶.</ref>
کتاب الصلاة: نماز، یکی دیگر از اقسام عبادات است. در این کتاب درباره نمازهای [[واجب]] (نمازهای یومیه، [[نماز عیدین]]، نماز میت، [[نماز آیات]]، نماز طواف) و [[نمازهای نافله]] یعنی [[نمازهای مستحبی]] از قبیل [[نوافل]] یومیه و غیره بحث می‌شود<ref>مجموعه آثار مطهری، ج۲۰، ص۹۶.</ref>. همچنین در این کتاب درباره مبطلات [[دوازده‌گانه]] نماز بحث می‌شود که عبارت‌اند از؛ اول: در بین نماز یکی از شرط‌های آن از بین برود، مثلاً در بین نماز بفهمد مکانش غصبی است، دوم: آنکه در بین نماز عمداً یا سهواً یا از روی [[ناچاری]]، چیزی که وضو یا غسل را باطل می‌کند پیش آید. سوم: مثل بعض کسانی که [[شیعه]] نیستند دست‌ها را روی هم بگذارد. چهارم: بعد از خواندن [[حمد]]، آمین بگوید؛ ولی اگر اشتباهاً یا از روی [[تقیه]] بگوید، نمازش باطل نمی‌شود. پنجم: عمداً یا از روی [[فراموشی]] پشت به [[قبله]] کند، یا به طرف راست یا چپ قبله برگردد، بلکه اگر عمداً به قدری برگردد که نگویند رو به [[قبله]] است، اگرچه به طرف راست یا چپ نرسد، نمازش [[باطل]] است. ششم: عمداً کلمه‌ای بگوید که از آن کلمه قصد معنی کند اگرچه معنی هم نداشته باشد و یک حرف هم باشد؛ بلکه اگر قصد هم بنابر [[احتیاط]] [[واجب]] باید [[نماز]] را دوباره بخواند در صورتی که دو حرف یا بیشتر باشد؛ ولی اگر سهواً بگوید نماز باطل نمی‌شود. هفتم: [[خنده]] با صدا و عمدی است و چنانچه سهواً هم با صدا بخندد یا لبخند بزند نمازش باطل نمی‌شود. هشتم: برای کار [[دنیا]] عمداً با [[صدا]] [[گریه]] کند؛ ولی اگر برای کار دنیا بی‌صدا گریه کند اشکال ندارد؛ ولی اگر از [[ترس]] [[خدا]] یا برای [[آخرت]] گریه کند، آهسته باشد یا بلند، اشکال ندارد، بلکه از بهترین [[اعمال]] است. نهم: صورت نماز را به هم بزند مثل دست زدن و هوا پریدن و مانند اینها، کم باشد یا زیاد، عمداً باشد یا از روی [[فراموشی]]. ولی کاری که صورت نماز را به هم نزند مثل اشاره کردن به دست اشکال ندارد. دهم: [[خوردن و آشامیدن]] است. یازدهم: [[شک]] در رکعت‌های نماز دو رکعتی یا سه رکعتی یا در دو رکعت اول نمازهای چهار رکعتی است. دوازدهم: از مبطلات نماز آن است که رکن نماز را عمداً یا سهواً کم یا زیاد کند، یا چیزی را که رکن نیست عمداً کم یا زیاد نماید<ref>امام خمینی، رساله توضیح المسائل، ص۱۸۱.</ref>. علاوه بر این دو کتاب، کتب دیگر نیز در [[عبادت]] است که مجال پرداختن به آن نیست.<ref>[[قاسم بابایی|بابایی، قاسم]]، [[نظام عبادی اسلام - بابایی (مقاله)| مقاله «نظام عبادی اسلام»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۴۳۶.</ref>
==موانع [[عبادت]]==
چنانچه پیش‌تر ذکر شد، [[عبادات]] دارای [[آداب ظاهری]] و [[باطنی]] است که مراعات آنها در [[صحت]] و کمال عبادت تأثیرگذار است. همچنین موانعی در عبادت وجود دارد که شامل موانع ظاهری و باطنی است.
===موانع ظاهری در عبادت===
به موانع ظاهری در [[فقه]] پرداخته شده و نسبت به مصادیق مختلف عبادت فرق می‌کند که در کل می‌توان به موانع ظاهری [[حرام]] و موانع ظاهری [[مکروه]] تقسیم کرد.
===موانع ظاهری حرام===
این‌گونه موانع در عبادت، سبب بطلان عبادت است. مثلاً در [[نماز]] می‌توان به مبطلات [[دوازده‌گانه]] اشاره کرد:
===موانع ظاهری مکروه===
این‌گونه موانع در عبادت سبب کم شدن [[ثواب]] عبادت است<ref>امام خمینی، تنقیح الأصول، ج۲، ص۲۳۴.</ref> مثل به هم گذاردن چشم در حال نماز که مکروه است ولی نماز را [[باطل]] نمی‌کند<ref>امام خمینی، استفتائات، ج۱، ص۳۰۰.</ref>.
موانع باطنی در عبادت: [[امام خمینی]] در عبادت به موانع باطنی توجه خاصی داشته و اینگونه موانع را باعث به کمال نرسیدن عبادت می‌داند. یکی از مهم‌ترین موانع باطنی در عبادت، مخصوصاً نماز، عدم [[حضور قلب]] است و موانع حضور قلب در عبادت از نگاه [[امام]] به دو قسم: موانع بیرونی و درونی قابل تقسیم است<ref>قدوسی‌زاده، حسن، در محضر روح الله، ص۸۵.</ref>.
موانع بیرونی در حضور قلب: موانع بیرونی از امور [[خارجه]] و از طریق حواسّ ظاهره حاصل می‌شود؛ مثل آنکه [[گوش]] [[انسان]] در حال عبادت چیزی بشنود و به سبب آن از شاخه‌ای به شاخه‌ای پرواز کند؛ یا چشم انسان چیزی ببیند؛ یا سایر حواسّ انسان چیزی [[ادراک]] کند و از آن انتقالات خیالیّه حاصل شود و طریق علاج این امور به [[اصلاح]] [[قوه خیال]] و [[وهم]] است<ref>امام خمینی، آداب الصلاة، ص۴۳.</ref>.
موانع درونی در حضور قلب: امام خمینی موانع درونی در حضور قلب را پراکندگی حواس دانسته و دو منشأ بزرگ برای آن ذکر می‌کند: یکی هرزه گردی و فرّار بودن قوه خیال و منشأ دیگر، [[حبّ دنیا]] و تعلّق خاطر به حیثیّات [[دنیوی]] است. هرزه گردی و فرّار بودن پرنده [[خیال]] مربوط به [[حبّ دنیا]] و [[مال و منال]] [[دنیوی]] نیست؛ بلکه فرّار بودن خیال، خود مصیبتی است که انسان‌های [[زاهد]] نیز بدان مبتلایند و تحصیل سکونت خاطر و [[طمأنینه نفس]] از امور مهمّه‌ای است که به [[اصلاح]] آن علاج [[قطعی]] حاصل می‌شود.
منشأ دیگر، حبّ دنیا و تعلّق خاطر به حیثیّات دنیوی است و تا [[دل]] متعلّق به آن و در [[حبّ]] آن است، راه اصلاح [[قلوب]] مسدود و سعادات به روی [[انسان]] بسته است<ref>امام خمینی، آداب الصلاة، ص۴۳.</ref>.<ref>[[قاسم بابایی|بابایی، قاسم]]، [[نظام عبادی اسلام - بابایی (مقاله)| مقاله «نظام عبادی اسلام»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۴۳۸.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
۷۵٬۸۷۱

ویرایش