تفسیر غریب القرآن (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۲) |
جز (جایگزینی متن - '| تعداد جلد = ↵|' به '|') |
||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
| محل نشر = بیروت - لبنان | | محل نشر = بیروت - لبنان | ||
| سال نشر = ۱۴۱۱ق، ۱۹۹۱ م، ۱۳۷۰ ش | | سال نشر = ۱۴۱۱ق، ۱۹۹۱ م، ۱۳۷۰ ش | ||
| تعداد صفحات = ۴۷۹ | | تعداد صفحات = ۴۷۹ | ||
| شابک = | | شابک = | ||
نسخهٔ ۱۷ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۳۹
| تفسیر غریب القرآن | |
|---|---|
 | |
| زبان | عربی |
| نویسنده | عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری |
| ناشر | [[:رده:انتشارات انتشارات مکتبة الهلال|انتشارات انتشارات مکتبة الهلال]][[رده:انتشارات انتشارات مکتبة الهلال]] |
| محل نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | ۱۴۱۱ق، ۱۹۹۱ م، ۱۳۷۰ ش |
| تعداد صفحه | ۴۷۹ |
تفسیر غریب القرآن کتابی است به زبان عربی که مشتمل بر تأویلات آیات قرآن می‌باشد. این کتاب اثر عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری است و انتشارات مکتبة الهلال انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
دربارهٔ کتاب
این کتاب تألیف ابومحمد عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری مروزی است[۲] که با شرح و پاورقی ابراهیم محمد رمضان و اشراف مکتب الدراسات و البحوث العربیة و الاسلامیة در سال ۱۴۱۱ ه. ق چاپ و منتشر شده است و ازاین‌رو، این کتاب را نیز می‌توان یکی از کتاب‌های تفسیری موجود و باقی‌مانده از عصر غیبت صغرا به شمار آورد.
از مقدمه مؤلف استفاده می‌شود که این کتاب را بعد از تألیف تأویل مشکل القرآن نوشته است[۳] و در مواردی از این کتاب نیز ارجاع به تأویل مشکل القرآن دیده می‌شود[۴].
این تفسیر یک جلد است و ۴۷۹ صفحه دارد. در ۸ صفحۀ آغاز آن شرح حال مختصری از مؤلف و مقدمه کوتاهی به قلم سعید لحام آمده است و پس از آن، مقدمه‌ای از مؤلف در ۳ صفحه و معنای ۲۶ عنوان از صفات باری‌تعالی در ۱۳ صفحه و تأویل و معنای ۴۰ کلمه از کلماتی که زیاد در قرآن به کار رفته در ۱۴ صفحه بیان شده است و از صفحۀ ۳۹ به بعد،
مطالب کتاب به ترتیب سوره‌های قرآن است و از هر سوره‌ای آیاتی گزینش و کلمه یا جمله‌ای از آن آیات تفسیر و تبیین شده است و به این ترتیب، تفسیر یا بیان مختصری دربارۀ بخشی از کلمات تمام سوره‌های قرآن در این کتاب آمده است. در تفسیر کلمات گاهی به آیات قرآن[۵] و گاهی به اشعار عرب[۶] و گاهی به سخن برخی مفسران یا لغت‌دانان پیشین[۷] استناد شده و گاهی سخن برخی افراد پیشین در بیان معنای کلمات نقل و نقد شده است[۸]، ولی در بسیاری موارد معنای کلمات بدون مستند می‌باشد[۹].
در برخی موارد، ضعف بلکه نادرستی تفسیری که برای کلمات بیان شده، آشکار است. تفسیر ﴿مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ﴾[۱۰] به زنانی که خدای متعال برای پیامبر(ص) حلال کرده است، و تفسیر ﴿مُلْكًا عَظِيمًا﴾ به بودن ۱۰۰ زن برای حضرت داوود(ع) و ۹۰۰ زن و ۳۰۰ کنیز برای حضرت سلیمان(ع) و تفسیر ﴿أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ﴾ به فرماندهی که رسول خدا(ص) بر سپاهیان قرار می‌داد[۱۱]، از جملۀ آن موارد است[۱۲][۱۳]
فهرست کتاب
در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.
دربارهٔ پدیدآورنده
پانویس
- ↑ وبگاه نیل و فرات
- ↑ این کتاب ظاهراً همان کتابی است که داوودی و عادل نویهض و بغدادی با عنوان غریب القرآن در شمار تألیفات ابن قتیبه ذکر کرده‌اند (ر.ک: طبقات المفسرین، ج۱، ص۲۴۵؛ معجم المفسرین، ج۱، ص۳۲۸؛ هدیة العارفین، ج۵، ص۴۴۱) و حاج خلیفة نیز با عبارت و له غریب القرآن به آن اشاره کرده است (کشف الظنون، ج۲، ص۱۲۰۴) ولی خود مؤلف در مقدمه، از آن با عنوان تفسیر غریب القرآن یاد کرده است (ر.ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۹).
- ↑ ر.ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۹.
- ↑ برای نمونه ر.ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۴۱، ۹۱، ۱۰۷، ۲۲۴ و ۲۲۵.
- ↑ برای نمونه ر.ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۹ و ۱۰۵.
- ↑ برای نمونه ر.ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۵ و ۳۶، ۴۱، ۱۱۵، ۱۱۶، ۱۲۲، ۱۲۳، ۲۲۳ و ۲۲۵.
- ↑ برای نمونه ر.ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۷۳، ۳۷۶، ۳۷۷، ۳۸۲-۳۸۷ و ۳۹۳.
- ↑ ر.ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۸۰ و ۳۸۱ (سخن فرّاء در بیان معنای آیات ۴۶ و ۵۴ سوره الرحمن).
- ↑ برای نمونه ر.ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۴۰ (معانی ﴿صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ﴾، ﴿الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ﴾، ﴿الضَّالِّينَ﴾، ص۴۱ (معانی ﴿لَا رَيْبَ فِيهِ﴾،﴿هُدًى لِلْمُتَّقِينَ﴾، ﴿الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ﴾، ﴿وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ﴾.
- ↑ «به آنچه خداوند با بخشش خویش به آنان داده است» سوره آل عمران، آیه ۱۷۰.
- ↑ در تفسیر ﴿أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلَى مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ﴾ گفته است: یعنی بالناس: النبی(ص)، علی کل ما احل الله له من النساء و در تفسیر ﴿فَقَدْ آتَيْنَا آلَ إِبْرَاهِيمَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَآتَيْنَاهُمْ مُلْكًا عَظِيمًا﴾ در ادامه همان آیه آورده است: یعنی داوود النبی(ع) و کانت له مأة امرأة، و سلیمان و کانت له تسعمأة امراة و ثلثمأة سریّة و در تفسیر ﴿وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ﴾ نوشته است: یعنی الامراء الذین کان رسول الله(ص) یبعث بهم علی الجیوش (ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۱۱۴).
- ↑ برای آشنایی بیشتر با ویژگی‌های این کتاب ر.ک: عکش، ابن قتبیة الدینوری و جهوده اللغویة، ص۱۱۸-۱۲۴.
- ↑ بابایی، علی اکبر، تاریخ تفسیر قرآن، ص ۴۸۹-۴۹۰.