فهرست طوسی (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '==دربارهٔ کتاب==' به '== دربارهٔ کتاب ==') |
جز (جایگزینی متن - '\|\sتعداد\sجلد\s=(.*)↵\|\sتعداد\sصفحات' به '') |
||
| خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
| محل نشر = قم، ایران | | محل نشر = قم، ایران | ||
| سال نشر = | | سال نشر = | ||
= | |||
| شابک = 978-964-6815-24-7 | | شابک = 978-964-6815-24-7 | ||
| شماره ملی = م۷۶-۶۴۷۵ | | شماره ملی = م۷۶-۶۴۷۵ | ||
نسخهٔ ۲۰ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۸:۳۹
| الفهرست | |
|---|---|
 | |
| زبان | عربی |
| نویسنده | شیخ طوسی |
| موضوع | علم رجال |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | [[:رده:انتشارات انتشارات منشورات شریف الرضی|انتشارات انتشارات منشورات شریف الرضی]][[رده:انتشارات انتشارات منشورات شریف الرضی]] |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | = ش |
| شابک | ۹۷۸-۹۶۴-۶۸۱۵-۲۴-۷ |
| شماره ملی | م۷۶-۶۴۷۵ |
الفهرست، کتابی است که با زبان عربی به بررسی علم رجال شیعه می‌پردازد. این کتاب اثر شیخ طوسی میباشد و انتشارات منشورات شریف رضی انتشار آن را به عهده داشته است .
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «کتاب حاضر یکی از مهمترین منابع و از اصول پنج‌گانه علم رجال در تشیع به شمار میرود.
شیخ طوسی این کتاب را به منظور تنظیم و تدوین اسامی و شرح حال نویسندگان مهم شیعی از عصر نبوی تا زمان خودش که به نقل روایت و تدوین کتاب‌های حدیثی پرداخته‌اند، نوشته است. این راویان و کتاب‌هایشان غالباً در سند و مشیخه خود شیخ طوسی قرار گرفته‌اند.
شیخ طوسی در مقدمه کتاب می‌‌نویسد: عده‌ای از اهل حدیث به تدوین کتابشناسی و شخصیت‌شناسی علمای شیعه پرداخته‌اند اما کتاب آنها یا شرح حال و توصیف کاملی از نویسندگان شیعه را در بر نداشته و فقط درباره کتاب‌های موجود در شهر یا کتابخانه شخصی خود نویسنده بوده و یا فقط شخصیت‌هایی را ذکر کرده‌اند که خودشان از آنها روایت نقل می‌‌کنند. از این رو شیخ طوسی تصمیم گرفت که همه کتاب‌ها و راویان را در این کتاب گردآوری کند.
نویسنده، کتاب را نه بر اساس کتاب و یا زمان زندگی مؤلفان، بلکه بر اساس ترتیب حروف الفبا از همزه و الف تا حرف یاء تنظیم کرده است و اسم نویسنده و راوی را ملاک این ترتیب قرار داده و لقب، کنیه و نسبت شخص را در پایان آورده است.
فهرست شیخ طوسی تنها در بردارنده راویانی است که کتابی تدوین کرده‌اند. از طرفی مؤلفانی که شیخ طوسی طریقی به آنها نداشته است یعنی در سلسله سند مشیخه او واقع نشده بودند، در این کتاب ذکر نشده‌اند.
نگارنده علاوه بر ذکر مؤلف و کتاب‌هایش، جرح و تعدیل‌هایی را نیز در برخی از موارد ذکر کرده که مورد توجه میباشد؛ اما در بسیاری از موارد هیچ گونه اظهار نظری نداشته است؛ زیرا رویکرد اصلی او ذکر مصنفات و آثار علمی راویان شیعه بوده است.
از سویی، شیخ طوسی در برخی موارد، اعتبار روایات و کتاب‌های راویان را نیز مورد توجه قرار داده است.
رویکرد اصلی تدوین این کتاب تنظیم «مصنفان شیعه» است بنابرین جز در مواردی که خود شیخ تصریح کرده است همه راویان شرح شده در این کتاب، شیعه و از بزرگان حدیث شیعه می‌‌باشند. از این رو، نداشتن جرح یا تعدیل خاصی درباره یک راوی و کتابش نقطه ضعفی برای او به شمار نمی‌رود زیرا یک تعدیل عام (که همه شیعه هستند) متوجه راویان موجود در این فهرست میباشد.
این کتاب در مجموع شرح حال هشت صد و هشتاد و هشت (۸۸۸) نفر از راویان و مصنفان شیعه است» [۱]
دربارهٔ پدیدآورنده
ابوجعفر محمد بن حسن طوسی (۳۸۵ ق، طوس - ۴۶۰ ق، نجف) مشهور به به شیخ الطائفة و شیخ طوسی، بزرگ‌ترین دانشمندان شیعی در طول تاریخ است. شیخ طوسی همواره مورد احترام دانشمندان و بزرگان شیعه و سنی بود و علمای فریقین از محضر درس او استفاده می‌کردند؛ تا آنجا که شاگردان وی از مجتهدان شیعه به سیصد تن می‌رسید. عظمت شیخ تا آنجا بود که خلیفه وقت، القائم بامر الله، کرسی تدریس در بغداد را به او واگذار کرد. اهمیت این کرسی به آن است که به کسی تعلق می‌گرفت که علامه دهر و یگانه عصر باشد. با کاهش قدرت آل‌بویه، افزایش قدرت دستگاه خلافت عباسی، بروز درگیری‌های فرقه‌ای در بغداد و سرانجام چیره شدن سلجوقیان بر بغداد، عرصه بر شیخ طوسی چنان تنگ شد که در سال ۴۴۸ق مجبور به ترک بغداد و مهاجرت به نجف اشرف شد.
حضور شیخ طوسی در نجف اشرف موجب پی‌ریزی حوزه علمیه در آن شهر شد که تا امروز پابرجاست. اگرچه شیخ طوسی در علوم و فنون مختلف، تألیفات فراوانی دارد، شهرت وی در جهان اسلام، به‌ویژه نزد امامیه بیشتر به سبب توانایی در دانش فقه است. به‌طور کلی، اندیشه‌های وی سرفصل دوره‌ای نو در تاریخ تحول فکری شیعه، به‌ویژه در عرصه فقه و اصول به‌شمار میرود و مدت‌ها پس از وفات شیخ، دیدگاه‌های او بلامعارض بود. ازاین‌روست که ابن‌ادریس حلی، علمای پس از شیخ طوسی را دانشمندانی مقلد به‌شمار می‌آورد