جابر بن عبدالله بن رئاب: تفاوت میان نسخه‌ها
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
}} | }} | ||
== آشنایی اجمالی == | == آشنایی اجمالی == | ||
وی [[جابر بن عبد الله بن رئاب بن نعمان بن سنان بن عبید بن عدی بن غنم بن کعب بن سلمة خزرجی]]<ref>ریاب با رباب ر.ک: ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم، المعارف، ص۳۰۸.</ref> [[انصاری]] است که گاه او را «جبار»<ref>واقدی، المغازی، ج۲، ص۷۲۱.</ref> و گاه به جد منسوب کرده، «جابر بن رئاب» گویند<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۴۵ و ۵۴۶.</ref>. [[طوسی]]<ref> طوسی، محمد بن حسن (م۴۶۰)، رجال، ص۳۲.</ref> کنیه‌اش را «ابویاسر» بیان کرده که صحیح نیست و [[ابویاسر بن اخطب]] کسی است که در [[روایت]] جابر آمده است<ref>بنگرید: بخاری، التاریخ الکبیر، ج۲، ص۲۰۸.</ref>. | وی [[جابر بن عبد الله بن رئاب بن نعمان بن سنان بن عبید بن عدی بن غنم بن کعب بن سلمة خزرجی]]<ref>ریاب با رباب ر. ک: ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم، المعارف، ص۳۰۸.</ref> [[انصاری]] است که گاه او را «جبار»<ref>واقدی، المغازی، ج۲، ص۷۲۱.</ref> و گاه به جد منسوب کرده، «جابر بن رئاب» گویند<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۴۵ و ۵۴۶.</ref>. [[طوسی]]<ref> طوسی، محمد بن حسن (م۴۶۰)، رجال، ص۳۲.</ref> کنیه‌اش را «ابویاسر» بیان کرده که صحیح نیست و [[ابویاسر بن اخطب]] کسی است که در [[روایت]] جابر آمده است<ref>بنگرید: بخاری، التاریخ الکبیر، ج۲، ص۲۰۸.</ref>. | ||
او از اعضای شش نفره حاضر در [[عقبه اول]] است که از نخستین [[اسلام]] آورندگان [[انصار]] به شمار می‌روند<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۷۲؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۷۰ و ج۳، ص۴۳۰؛ ابن حبان، الثقات، ج۳، ص۵۲؛ بغوی، معجم الصحابه، ج۱، ص۴۴۹.</ref>. برخی به جای وی از [[عبادة بن صامت]] نام برده<ref>ابن سیدالناس، محمد بن محمد، عیون الأثر فی فنون المغازی والسیر، ج۱، ص۲۰۶.</ref> و یا اینکه بر اثر توهم و تشابه اسمی به جای فرد مورد بحث، از [[جابر بن عبد الله انصاری]] از شرکت کنندگان در عقبه اول نام برده‌اند. | او از اعضای شش نفره حاضر در [[عقبه اول]] است که از نخستین [[اسلام]] آورندگان [[انصار]] به شمار می‌روند<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۷۲؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۷۰ و ج۳، ص۴۳۰؛ ابن حبان، الثقات، ج۳، ص۵۲؛ بغوی، معجم الصحابه، ج۱، ص۴۴۹.</ref>. برخی به جای وی از [[عبادة بن صامت]] نام برده<ref>ابن سیدالناس، محمد بن محمد، عیون الأثر فی فنون المغازی والسیر، ج۱، ص۲۰۶.</ref> و یا اینکه بر اثر توهم و تشابه اسمی به جای فرد مورد بحث، از [[جابر بن عبد الله انصاری]] از شرکت کنندگان در عقبه اول نام برده‌اند. | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
جابر را [[مدنی]] و ساکن آن [[شهر]] دانسته‌اند<ref>بغوی، معجم الصحابه، ج۱، ص۴۴۹؛ طوسی، محمد بن حسن، رجال، ص۳۲.</ref> بیان این مطلب برای یک شخص مدنی گویای این نکته است که وی در [[فتوحات]] یا حضور نداشته و از [[مدینه]] خارج نشده است و یا اینکه برخلاف بسیاری از [[صحابه]] که در مناطق فتح شده ساکن شدند، وی به مدینه بازگشت. [[موسی بن عقبه]] و [[عروة بن زبیر]] نام او را در شمار حاضران در [[بدر]] آورده‌‍‌اند<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۳۵۶؛ ابن حبان، الثقات، ج۱، ص۲۰۰؛ ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۵۳۵.</ref>. [[ابن سعد]]<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۴۳۱.</ref> و [[ابن عبدالبر]]<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۲۹۲.</ref> و [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۹۲.</ref> افزون بر حضور جابر در [[بدر]]، از شرکت او در [[أحد]]، [[خندق]] و دیگر [[غزوات]] یاد کرده‌اند. | جابر را [[مدنی]] و ساکن آن [[شهر]] دانسته‌اند<ref>بغوی، معجم الصحابه، ج۱، ص۴۴۹؛ طوسی، محمد بن حسن، رجال، ص۳۲.</ref> بیان این مطلب برای یک شخص مدنی گویای این نکته است که وی در [[فتوحات]] یا حضور نداشته و از [[مدینه]] خارج نشده است و یا اینکه برخلاف بسیاری از [[صحابه]] که در مناطق فتح شده ساکن شدند، وی به مدینه بازگشت. [[موسی بن عقبه]] و [[عروة بن زبیر]] نام او را در شمار حاضران در [[بدر]] آورده‌‍‌اند<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۳۵۶؛ ابن حبان، الثقات، ج۱، ص۲۰۰؛ ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۵۳۵.</ref>. [[ابن سعد]]<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۴۳۱.</ref> و [[ابن عبدالبر]]<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۲۹۲.</ref> و [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۹۲.</ref> افزون بر حضور جابر در [[بدر]]، از شرکت او در [[أحد]]، [[خندق]] و دیگر [[غزوات]] یاد کرده‌اند. | ||
از او نقل شده که [[رسول خدا]]{{صل}} در [[جنگ بدر]] هفتاد نفر از جمله [[عباس بن عبدالمطلب]] و [[عقیل]] را [[اسیر]] نمود و برای [[آزادی]] هر یک چهل اوقیه طلا مقرر فرمود<ref>شامی، سبل الهدی و الرشاد، ج۴، ص۷۱.</ref>. همچنین از جابر نقل شده است که گفت: در جنگ بدر [[پیامبر]] در [[نماز عصر]] [[تبسم]] کرد و چون از آن [[حضرت]] سؤال شد، فرمود: [[میکائیل]] (یا [[جبرئیل]]) را به همراه [[ملک]] دیگری تبسم کنان دیدم که غبار بر چهره (یا بر بال‌هایش) از میدان [[جنگ]] باز می‌گشتند<ref>ابن قانع، معجم الصحابه، ج۱، ص۱۳۹؛ بغوی، معجم الصحابه، ج۱، ص۴۵۰؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۱۸۸.</ref>. [[آگاهی]] [[بغوی]]<ref>بغوی، معجم الصحابه، ج۱، ص۴۵۰-۴۵۱.</ref> از [[روایات]] [[مسند]] او تنها همین [[روایت]] بود که بغوی آن را نیز به دلیل [[ضعف]] [[وازع بن نافع]] در سند، رد کرده است <ref>نیز بنگرید: ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ج۲، ص۴۹۲-۴۹۳.</ref>. [[ابن عبدالبر]]<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۲۹۲.</ref> نیز تنها روایتی که از جابر شناخته این است که رسول خدا{{صل}} [[آیه]] {{متن قرآن|يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ}}<ref>«خداوند هر چه را بخواهد (از لوح محفوظ) پاک می‌کند و (یا در آن) می‌نویسد و لوح محفوظ | از او نقل شده که [[رسول خدا]] {{صل}} در [[جنگ بدر]] هفتاد نفر از جمله [[عباس بن عبدالمطلب]] و [[عقیل]] را [[اسیر]] نمود و برای [[آزادی]] هر یک چهل اوقیه طلا مقرر فرمود<ref>شامی، سبل الهدی و الرشاد، ج۴، ص۷۱.</ref>. همچنین از جابر نقل شده است که گفت: در جنگ بدر [[پیامبر]] در [[نماز عصر]] [[تبسم]] کرد و چون از آن [[حضرت]] سؤال شد، فرمود: [[میکائیل]] (یا [[جبرئیل]]) را به همراه [[ملک]] دیگری تبسم کنان دیدم که غبار بر چهره (یا بر بال‌هایش) از میدان [[جنگ]] باز می‌گشتند<ref>ابن قانع، معجم الصحابه، ج۱، ص۱۳۹؛ بغوی، معجم الصحابه، ج۱، ص۴۵۰؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۱۸۸.</ref>. [[آگاهی]] [[بغوی]]<ref>بغوی، معجم الصحابه، ج۱، ص۴۵۰-۴۵۱.</ref> از [[روایات]] [[مسند]] او تنها همین [[روایت]] بود که بغوی آن را نیز به دلیل [[ضعف]] [[وازع بن نافع]] در سند، رد کرده است <ref>نیز بنگرید: ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ج۲، ص۴۹۲-۴۹۳.</ref>. [[ابن عبدالبر]]<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۲۹۲.</ref> نیز تنها روایتی که از جابر شناخته این است که رسول خدا {{صل}} [[آیه]] {{متن قرآن|يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ}}<ref>«خداوند هر چه را بخواهد (از لوح محفوظ) پاک می‌کند و (یا در آن) می‌نویسد و لوح محفوظ نزد اوست» سوره رعد، آیه ۳۹.</ref>. را قرائت، و آن را به [[رزق و روزی]] [[تفسیر]] کرده است<ref>بنگرید: بخاری، التاریخ الکبیر، ج۲، ص۲۰۸؛ طبری، تاریخ طبری، ج۱، ص۱۳۸؛ ابن کثیر، ابوالفداء اسماعیل، تفسیر، ج۲، ص۵۳۸.</ref>. [[راوی]] روایت یاد شده [[باز وازع بن نافع]] است که [[ابن حجر]]<ref>فتح الباری، ج۱۳، ص۴۳۵.</ref> سند این روایت را به شدت [[تضعیف]] کرده است. از دیگر [[روایات تفسیری]] او این است که می‌گوید: رسول خدا {{صل}} آیه {{متن قرآن|لَهُمُ الْبُشْرَى فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ}}<ref>«در زندگی این جهان و در جهان واپسین نوید آنان راست» سوره یونس، آیه ۶۴.</ref>. را به [[رؤیای صادقه]] تفسیر کرده‌اند<ref>ابن حمید، عبد، المنتخب من مسند ابن حمید، ص۳۳۲؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۴۳۱.</ref>. | ||
[[ابن قانع]]<ref>ابن قانع، معجم الصحابه، ج۱، ص۳۹۱.</ref> و [[طبرانی]]<ref>طبرانی، المعجم الأوسط، ج۲، ص۱۸۸.</ref> [[روایت]] دیگر او را از [[پیامبر]] چنین نقل کرده‌اند که فرمود: [[جبرئیل]] نزد من آمد و گفت: [[خدیجه]] را به خانه‌ای (در [[بهشت]]) مرصع به یاقوت و زبرجد مژده ده که نه صدایی در آن است و نه [[بیماری]] و [[سختی]]، [[هیثمی]]<ref>هیثمی، مجمع الزوائد، ج۹، ص۲۲۴.</ref> نیز این روایت را به دلیل [[وازع بن نافع]] [[تضعیف]] کرده است. [[تاریخ]] درگذشت او بیان نشده است، ولی [[ابن عساکر]]<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۲، ص۳۶۶.</ref> در روایتی وی را آخرین [[صحابی]] دانسته که در [[مدینه]] درگذشت، اما این صحیح نیست و مطلب یادشده با [[جابر بن عبدالله انصاری]] خلط شده است. [[شاهد]] آنکه در روایت یادشده فرد مورد بحث، [[جابر بن عبدالله بن رئاب بن حرام]] ذکر شده است. [[ابن سعد]]<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۴۳۱.</ref> گوید: نسلی از جابر باقی نماند.<ref>[[محمد رضا هدایت‌پناه|هدایت‌پناه، محمد رضا]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «جابر بن عبدالله بن رئاب»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص ۳۴۷ - ۳۴۸.</ref> | [[ابن قانع]]<ref>ابن قانع، معجم الصحابه، ج۱، ص۳۹۱.</ref> و [[طبرانی]]<ref>طبرانی، المعجم الأوسط، ج۲، ص۱۸۸.</ref> [[روایت]] دیگر او را از [[پیامبر]] چنین نقل کرده‌اند که فرمود: [[جبرئیل]] نزد من آمد و گفت: [[خدیجه]] را به خانه‌ای (در [[بهشت]]) مرصع به یاقوت و زبرجد مژده ده که نه صدایی در آن است و نه [[بیماری]] و [[سختی]]، [[هیثمی]]<ref>هیثمی، مجمع الزوائد، ج۹، ص۲۲۴.</ref> نیز این روایت را به دلیل [[وازع بن نافع]] [[تضعیف]] کرده است. [[تاریخ]] درگذشت او بیان نشده است، ولی [[ابن عساکر]]<ref>ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۲، ص۳۶۶.</ref> در روایتی وی را آخرین [[صحابی]] دانسته که در [[مدینه]] درگذشت، اما این صحیح نیست و مطلب یادشده با [[جابر بن عبدالله انصاری]] خلط شده است. [[شاهد]] آنکه در روایت یادشده فرد مورد بحث، [[جابر بن عبدالله بن رئاب بن حرام]] ذکر شده است. [[ابن سعد]]<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۴۳۱.</ref> گوید: نسلی از جابر باقی نماند.<ref>[[محمد رضا هدایت‌پناه|هدایت‌پناه، محمد رضا]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «جابر بن عبدالله بن رئاب»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص ۳۴۷ - ۳۴۸.</ref> | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۲۳:۱۷
آشنایی اجمالی
وی جابر بن عبد الله بن رئاب بن نعمان بن سنان بن عبید بن عدی بن غنم بن کعب بن سلمة خزرجی[۱] انصاری است که گاه او را «جبار»[۲] و گاه به جد منسوب کرده، «جابر بن رئاب» گویند[۳]. طوسی[۴] کنیه‌اش را «ابویاسر» بیان کرده که صحیح نیست و ابویاسر بن اخطب کسی است که در روایت جابر آمده است[۵].
او از اعضای شش نفره حاضر در عقبه اول است که از نخستین اسلام آورندگان انصار به شمار می‌روند[۶]. برخی به جای وی از عبادة بن صامت نام برده[۷] و یا اینکه بر اثر توهم و تشابه اسمی به جای فرد مورد بحث، از جابر بن عبد الله انصاری از شرکت کنندگان در عقبه اول نام برده‌اند.
جابر را مدنی و ساکن آن شهر دانسته‌اند[۸] بیان این مطلب برای یک شخص مدنی گویای این نکته است که وی در فتوحات یا حضور نداشته و از مدینه خارج نشده است و یا اینکه برخلاف بسیاری از صحابه که در مناطق فتح شده ساکن شدند، وی به مدینه بازگشت. موسی بن عقبه و عروة بن زبیر نام او را در شمار حاضران در بدر آورده‌‍‌اند[۹]. ابن سعد[۱۰] و ابن عبدالبر[۱۱] و ابن اثیر[۱۲] افزون بر حضور جابر در بدر، از شرکت او در أحد، خندق و دیگر غزوات یاد کرده‌اند.
از او نقل شده که رسول خدا (ص) در جنگ بدر هفتاد نفر از جمله عباس بن عبدالمطلب و عقیل را اسیر نمود و برای آزادی هر یک چهل اوقیه طلا مقرر فرمود[۱۳]. همچنین از جابر نقل شده است که گفت: در جنگ بدر پیامبر در نماز عصر تبسم کرد و چون از آن حضرت سؤال شد، فرمود: میکائیل (یا جبرئیل) را به همراه ملک دیگری تبسم کنان دیدم که غبار بر چهره (یا بر بال‌هایش) از میدان جنگ باز می‌گشتند[۱۴]. آگاهی بغوی[۱۵] از روایات مسند او تنها همین روایت بود که بغوی آن را نیز به دلیل ضعف وازع بن نافع در سند، رد کرده است [۱۶]. ابن عبدالبر[۱۷] نیز تنها روایتی که از جابر شناخته این است که رسول خدا (ص) آیه ﴿يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ﴾[۱۸]. را قرائت، و آن را به رزق و روزی تفسیر کرده است[۱۹]. راوی روایت یاد شده باز وازع بن نافع است که ابن حجر[۲۰] سند این روایت را به شدت تضعیف کرده است. از دیگر روایات تفسیری او این است که می‌گوید: رسول خدا (ص) آیه ﴿لَهُمُ الْبُشْرَى فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ﴾[۲۱]. را به رؤیای صادقه تفسیر کرده‌اند[۲۲].
ابن قانع[۲۳] و طبرانی[۲۴] روایت دیگر او را از پیامبر چنین نقل کرده‌اند که فرمود: جبرئیل نزد من آمد و گفت: خدیجه را به خانه‌ای (در بهشت) مرصع به یاقوت و زبرجد مژده ده که نه صدایی در آن است و نه بیماری و سختی، هیثمی[۲۵] نیز این روایت را به دلیل وازع بن نافع تضعیف کرده است. تاریخ درگذشت او بیان نشده است، ولی ابن عساکر[۲۶] در روایتی وی را آخرین صحابی دانسته که در مدینه درگذشت، اما این صحیح نیست و مطلب یادشده با جابر بن عبدالله انصاری خلط شده است. شاهد آنکه در روایت یادشده فرد مورد بحث، جابر بن عبدالله بن رئاب بن حرام ذکر شده است. ابن سعد[۲۷] گوید: نسلی از جابر باقی نماند.[۲۸]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ ریاب با رباب ر. ک: ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم، المعارف، ص۳۰۸.
- ↑ واقدی، المغازی، ج۲، ص۷۲۱.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۴۵ و ۵۴۶.
- ↑ طوسی، محمد بن حسن (م۴۶۰)، رجال، ص۳۲.
- ↑ بنگرید: بخاری، التاریخ الکبیر، ج۲، ص۲۰۸.
- ↑ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۷۲؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۷۰ و ج۳، ص۴۳۰؛ ابن حبان، الثقات، ج۳، ص۵۲؛ بغوی، معجم الصحابه، ج۱، ص۴۴۹.
- ↑ ابن سیدالناس، محمد بن محمد، عیون الأثر فی فنون المغازی والسیر، ج۱، ص۲۰۶.
- ↑ بغوی، معجم الصحابه، ج۱، ص۴۴۹؛ طوسی، محمد بن حسن، رجال، ص۳۲.
- ↑ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۳۵۶؛ ابن حبان، الثقات، ج۱، ص۲۰۰؛ ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۵۳۵.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۴۳۱.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۲۹۲.
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۹۲.
- ↑ شامی، سبل الهدی و الرشاد، ج۴، ص۷۱.
- ↑ ابن قانع، معجم الصحابه، ج۱، ص۱۳۹؛ بغوی، معجم الصحابه، ج۱، ص۴۵۰؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۱۸۸.
- ↑ بغوی، معجم الصحابه، ج۱، ص۴۵۰-۴۵۱.
- ↑ نیز بنگرید: ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ج۲، ص۴۹۲-۴۹۳.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۲۹۲.
- ↑ «خداوند هر چه را بخواهد (از لوح محفوظ) پاک می‌کند و (یا در آن) می‌نویسد و لوح محفوظ نزد اوست» سوره رعد، آیه ۳۹.
- ↑ بنگرید: بخاری، التاریخ الکبیر، ج۲، ص۲۰۸؛ طبری، تاریخ طبری، ج۱، ص۱۳۸؛ ابن کثیر، ابوالفداء اسماعیل، تفسیر، ج۲، ص۵۳۸.
- ↑ فتح الباری، ج۱۳، ص۴۳۵.
- ↑ «در زندگی این جهان و در جهان واپسین نوید آنان راست» سوره یونس، آیه ۶۴.
- ↑ ابن حمید، عبد، المنتخب من مسند ابن حمید، ص۳۳۲؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۴۳۱.
- ↑ ابن قانع، معجم الصحابه، ج۱، ص۳۹۱.
- ↑ طبرانی، المعجم الأوسط، ج۲، ص۱۸۸.
- ↑ هیثمی، مجمع الزوائد، ج۹، ص۲۲۴.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۶۲، ص۳۶۶.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۴۳۱.
- ↑ هدایت‌پناه، محمد رضا، مقاله «جابر بن عبدالله بن رئاب»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص ۳۴۷ - ۳۴۸.