زکات در معارف و سیره سجادی: تفاوت میان نسخه‌ها
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
| موضوع مرتبط = زکات | | موضوع مرتبط = زکات | ||
| عنوان مدخل = [[زکات]] | | عنوان مدخل = [[زکات]] | ||
| مداخل مرتبط = [[زکات در قرآن]] - [[زکات در حدیث]] - [[زکات در نهج البلاغه]] - | | مداخل مرتبط = [[زکات در قرآن]] - [[زکات در حدیث]] - [[زکات در نهج البلاغه]] - [[زکات در فقه سیاسی]] - [[زکات در معارف دعا و زیارات]] - [[زکات در معارف و سیره نبوی]] - [[زکات در معارف و سیره علوی]] - [[زکات در معارف و سیره سجادی]] - [[زکات در فقه اسلامی]] - [[زکات در جامعه‌شناسی اسلامی]] | ||
| پرسش مرتبط = | | پرسش مرتبط = | ||
}} | }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
[[زکات]] در لغت به معنای [[خلوص]]، [[پاکی]] و [[رشد]] کردن و بالیدن است<ref>فرهنگ معاصر عربی – فارسی.</ref>. با مراجعه به [[قرآن کریم]] نیز می‌توان این معانی را از استعمالات این واژه فهمید<ref>المفردات فی غریب القرآن.</ref>. زکات، در اصطلاح، سهمی معیّن از [[اموال]] است که [[انسان]] [[مؤمن]] با قصد قربت به [[فقرا]] می‌دهد تا موجب رشد، افزایش [[مال]] و [[برکت]] [[زندگی]] خودش شود<ref>مستدرک الوسائل، ج۷، ص۴۶.</ref>. زکات علاوه بر [[تزکیه]] [[روح]] پرداخت‌کننده، مانع تجمع مال در دست ثروت‌اندوزان و در نتیجه موجب جلوگیری از شکاف طبقاتی می‌شود. | [[زکات]] در لغت به معنای [[خلوص]]، [[پاکی]] و [[رشد]] کردن و بالیدن است<ref>فرهنگ معاصر عربی – فارسی.</ref>. با مراجعه به [[قرآن کریم]] نیز می‌توان این معانی را از استعمالات این واژه فهمید<ref>المفردات فی غریب القرآن.</ref>. زکات، در اصطلاح، سهمی معیّن از [[اموال]] است که [[انسان]] [[مؤمن]] با قصد قربت به [[فقرا]] می‌دهد تا موجب رشد، افزایش [[مال]] و [[برکت]] [[زندگی]] خودش شود<ref>مستدرک الوسائل، ج۷، ص۴۶.</ref>. زکات علاوه بر [[تزکیه]] [[روح]] پرداخت‌کننده، مانع تجمع مال در دست ثروت‌اندوزان و در نتیجه موجب جلوگیری از شکاف طبقاتی می‌شود. | ||
[[امام زین‌العابدین]]{{ع}} پرداخت زکات را از [[الطاف الهی]] نسبت به [[بندگان]] خویش و موجب افزونی مال و زمینه‌ساز [[آرامش]] در [[عبادت]] معرفی کرده است. | [[امام زین‌العابدین]] {{ع}} پرداخت زکات را از [[الطاف الهی]] نسبت به [[بندگان]] خویش و موجب افزونی مال و زمینه‌ساز [[آرامش]] در [[عبادت]] معرفی کرده است. | ||
آن [[حضرت]] در [[نیایش]] چهل‌و‌پنجم، با استناد به [[آیات قرآن]]<ref>{{متن قرآن|مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا كَثِيرَةً وَاللَّهُ يَقْبِضُ وَيَبْسُطُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ}} «کیست که به خداوند وامی نیکو دهد تا خداوند آن را برای وی چندین برابر گرداند؟ و خداوند (روزی را) تنگ و فراخ می‌سازد و به سوی او بازگردانده می‌شوید» سوره بقره، آیه ۲۴۵؛ {{متن قرآن|مَثَلُ الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِي كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ وَاللَّهُ يُضَاعِفُ لِمَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ}} «داستان (بخشش) آنان که دارایی‌های خود را در راه خداوند می‌بخشند چون دانه‌ای است که هفت خوشه بر آورده باشد، در هر خوشه صد دانه و خداوند برای هر که بخواهد (آن را) چند برابر می‌گرداند و خداوند نعمت‌گستری داناست» سوره بقره، آیه ۲۶۱؛ {{متن قرآن|مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَمَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يُجْزَى إِلَّا مِثْلَهَا وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ}} «کسانی که نیکی آورند ده برابر آن (پاداش) دارند و کسانی که بدی آورند جز همانند آن کیفر نمی‌بینند و به آنان ستم نخواهد شد» سوره انعام، آیه ۱۶۰.</ref> به صورت عام، بذل مال به دیگران را از نشانه‌های [[خیرخواهی]] [[خداوند]] نسبت به بندگان و موجب افزونی بهره [[تجارت]] خوانده است. در یکی از نیایش‌های خود در [[ماه مبارک رمضان]] نیز، [[انفاق]] و پرداخت [[زکات]] [[مال]] را موجب پالایش و [[پاکیزگی]] مال معرفی کرده و چنین [[دعا]] می‌کند: {{متن حدیث|وَ وَفِّقْنَا فِيهِ... وَ أَنْ نُخَلِّصَ أَمْوَالَنَا مِنَ التَّبِعَاتِ، وَ أَنْ نُطَهِّرَهَا بِإِخْرَاجِ الزَّكَوَاتِ}}؛ «ای [[خداوند]]!، در این ماه [[رمضان]] ما را موفق دار که... اموالمان را از هرچه به ناحق بر آن افزوده‌ایم، پیراسته داریم و با ادای زکات [[پاکیزه]] گردانیم»<ref>نیایش چهل‌و‌چهارم.</ref>. | آن [[حضرت]] در [[نیایش]] چهل‌و‌پنجم، با استناد به [[آیات قرآن]]<ref>{{متن قرآن|مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا كَثِيرَةً وَاللَّهُ يَقْبِضُ وَيَبْسُطُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ}} «کیست که به خداوند وامی نیکو دهد تا خداوند آن را برای وی چندین برابر گرداند؟ و خداوند (روزی را) تنگ و فراخ می‌سازد و به سوی او بازگردانده می‌شوید» سوره بقره، آیه ۲۴۵؛ {{متن قرآن|مَثَلُ الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِي كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ وَاللَّهُ يُضَاعِفُ لِمَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ}} «داستان (بخشش) آنان که دارایی‌های خود را در راه خداوند می‌بخشند چون دانه‌ای است که هفت خوشه بر آورده باشد، در هر خوشه صد دانه و خداوند برای هر که بخواهد (آن را) چند برابر می‌گرداند و خداوند نعمت‌گستری داناست» سوره بقره، آیه ۲۶۱؛ {{متن قرآن|مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَمَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يُجْزَى إِلَّا مِثْلَهَا وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ}} «کسانی که نیکی آورند ده برابر آن (پاداش) دارند و کسانی که بدی آورند جز همانند آن کیفر نمی‌بینند و به آنان ستم نخواهد شد» سوره انعام، آیه ۱۶۰.</ref> به صورت عام، بذل مال به دیگران را از نشانه‌های [[خیرخواهی]] [[خداوند]] نسبت به بندگان و موجب افزونی بهره [[تجارت]] خوانده است. در یکی از نیایش‌های خود در [[ماه مبارک رمضان]] نیز، [[انفاق]] و پرداخت [[زکات]] [[مال]] را موجب پالایش و [[پاکیزگی]] مال معرفی کرده و چنین [[دعا]] می‌کند: {{متن حدیث|وَ وَفِّقْنَا فِيهِ... وَ أَنْ نُخَلِّصَ أَمْوَالَنَا مِنَ التَّبِعَاتِ، وَ أَنْ نُطَهِّرَهَا بِإِخْرَاجِ الزَّكَوَاتِ}}؛ «ای [[خداوند]]!، در این ماه [[رمضان]] ما را موفق دار که... اموالمان را از هرچه به ناحق بر آن افزوده‌ایم، پیراسته داریم و با ادای زکات [[پاکیزه]] گردانیم»<ref>نیایش چهل‌و‌چهارم.</ref>. | ||
همان‌طور که گفته شد زکات در لغت به معنای [[پاکی]] و پاکیزگی نیز به کار رفته است. [[کارها]] و [[اعمال انسان]] نیز ممکن است به آلودگی‌های گوناگونی گرفتار باشد و همین امر باعث شود که ما در حرکت و [[سیر]] [[زندگی]] خویش از [[رشد]] و [[شکوفایی]] لازم برخوردار نباشیم، از این‌رو [[امام زین‌العابدین]]{{ع}}، [[توفیق]] شفافیت و پاکیزگی کارها را از خداوند کرده است: {{متن حدیث|وَ وَفِّقْنِي... وَ إِذَا تَشَابَهَتِ الْأَعْمَالُ لِأَزْكَاهَا}}؛ «و مرا به هر کاری که پاکیزه‌تر است توفیق ده»<ref>نیایش بیستم.</ref>.<ref>الصحیفة السجادیة، امام زین‌العابدین{{ع}}، نشر الهادی، قم، ۱۴۱۸؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۷۵؛ فرهنگ معاصر عربی - فارسی، آذرتاش آذرنوش، نشر نی، تهران، ۱۳۷۹؛ مستدرک الوسائل، محدث نوری، مؤسسه آل‌البیت{{عم}}، قم، ۱۴۰۸؛ المفردات فی غریب القرآن، حسین بن محمد راغب اصفهانی، دارالشامیه دمشق، ۱۴۱۲.</ref>.<ref>[[علی اکبر شایسته‌نژاد|شایسته‌نژاد، علی اکبر]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «زکات»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۲۵۸.</ref> | همان‌طور که گفته شد زکات در لغت به معنای [[پاکی]] و پاکیزگی نیز به کار رفته است. [[کارها]] و [[اعمال انسان]] نیز ممکن است به آلودگی‌های گوناگونی گرفتار باشد و همین امر باعث شود که ما در حرکت و [[سیر]] [[زندگی]] خویش از [[رشد]] و [[شکوفایی]] لازم برخوردار نباشیم، از این‌رو [[امام زین‌العابدین]] {{ع}}، [[توفیق]] شفافیت و پاکیزگی کارها را از خداوند کرده است: {{متن حدیث|وَ وَفِّقْنِي... وَ إِذَا تَشَابَهَتِ الْأَعْمَالُ لِأَزْكَاهَا}}؛ «و مرا به هر کاری که پاکیزه‌تر است توفیق ده»<ref>نیایش بیستم.</ref>.<ref>الصحیفة السجادیة، امام زین‌العابدین {{ع}}، نشر الهادی، قم، ۱۴۱۸؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۷۵؛ فرهنگ معاصر عربی - فارسی، آذرتاش آذرنوش، نشر نی، تهران، ۱۳۷۹؛ مستدرک الوسائل، محدث نوری، مؤسسه آل‌البیت {{عم}}، قم، ۱۴۰۸؛ المفردات فی غریب القرآن، حسین بن محمد راغب اصفهانی، دارالشامیه دمشق، ۱۴۱۲.</ref>.<ref>[[علی اکبر شایسته‌نژاد|شایسته‌نژاد، علی اکبر]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «زکات»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۲۵۸.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ ۲۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۰۰:۲۳
این مدخل زیرشاخهٔ بحث زکات است. زکات از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: زکات در قرآن - زکات در حدیث - زکات در نهج البلاغه - زکات در فقه سیاسی - زکات در معارف دعا و زیارات - زکات در معارف و سیره نبوی - زکات در معارف و سیره علوی - زکات در معارف و سیره سجادی - زکات در فقه اسلامی - زکات در جامعه‌شناسی اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
زکات در لغت به معنای خلوص، پاکی و رشد کردن و بالیدن است[۱]. با مراجعه به قرآن کریم نیز می‌توان این معانی را از استعمالات این واژه فهمید[۲]. زکات، در اصطلاح، سهمی معیّن از اموال است که انسان مؤمن با قصد قربت به فقرا می‌دهد تا موجب رشد، افزایش مال و برکت زندگی خودش شود[۳]. زکات علاوه بر تزکیه روح پرداخت‌کننده، مانع تجمع مال در دست ثروت‌اندوزان و در نتیجه موجب جلوگیری از شکاف طبقاتی می‌شود.
امام زین‌العابدین (ع) پرداخت زکات را از الطاف الهی نسبت به بندگان خویش و موجب افزونی مال و زمینه‌ساز آرامش در عبادت معرفی کرده است. آن حضرت در نیایش چهل‌و‌پنجم، با استناد به آیات قرآن[۴] به صورت عام، بذل مال به دیگران را از نشانه‌های خیرخواهی خداوند نسبت به بندگان و موجب افزونی بهره تجارت خوانده است. در یکی از نیایش‌های خود در ماه مبارک رمضان نیز، انفاق و پرداخت زکات مال را موجب پالایش و پاکیزگی مال معرفی کرده و چنین دعا می‌کند: «وَ وَفِّقْنَا فِيهِ... وَ أَنْ نُخَلِّصَ أَمْوَالَنَا مِنَ التَّبِعَاتِ، وَ أَنْ نُطَهِّرَهَا بِإِخْرَاجِ الزَّكَوَاتِ»؛ «ای خداوند!، در این ماه رمضان ما را موفق دار که... اموالمان را از هرچه به ناحق بر آن افزوده‌ایم، پیراسته داریم و با ادای زکات پاکیزه گردانیم»[۵].
همان‌طور که گفته شد زکات در لغت به معنای پاکی و پاکیزگی نیز به کار رفته است. کارها و اعمال انسان نیز ممکن است به آلودگی‌های گوناگونی گرفتار باشد و همین امر باعث شود که ما در حرکت و سیر زندگی خویش از رشد و شکوفایی لازم برخوردار نباشیم، از این‌رو امام زین‌العابدین (ع)، توفیق شفافیت و پاکیزگی کارها را از خداوند کرده است: «وَ وَفِّقْنِي... وَ إِذَا تَشَابَهَتِ الْأَعْمَالُ لِأَزْكَاهَا»؛ «و مرا به هر کاری که پاکیزه‌تر است توفیق ده»[۶].[۷].[۸]
منابع
پانویس
- ↑ فرهنگ معاصر عربی – فارسی.
- ↑ المفردات فی غریب القرآن.
- ↑ مستدرک الوسائل، ج۷، ص۴۶.
- ↑ ﴿مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا كَثِيرَةً وَاللَّهُ يَقْبِضُ وَيَبْسُطُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ﴾ «کیست که به خداوند وامی نیکو دهد تا خداوند آن را برای وی چندین برابر گرداند؟ و خداوند (روزی را) تنگ و فراخ می‌سازد و به سوی او بازگردانده می‌شوید» سوره بقره، آیه ۲۴۵؛ ﴿مَثَلُ الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِي كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ وَاللَّهُ يُضَاعِفُ لِمَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ﴾ «داستان (بخشش) آنان که دارایی‌های خود را در راه خداوند می‌بخشند چون دانه‌ای است که هفت خوشه بر آورده باشد، در هر خوشه صد دانه و خداوند برای هر که بخواهد (آن را) چند برابر می‌گرداند و خداوند نعمت‌گستری داناست» سوره بقره، آیه ۲۶۱؛ ﴿مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَمَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يُجْزَى إِلَّا مِثْلَهَا وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ﴾ «کسانی که نیکی آورند ده برابر آن (پاداش) دارند و کسانی که بدی آورند جز همانند آن کیفر نمی‌بینند و به آنان ستم نخواهد شد» سوره انعام، آیه ۱۶۰.
- ↑ نیایش چهل‌و‌چهارم.
- ↑ نیایش بیستم.
- ↑ الصحیفة السجادیة، امام زین‌العابدین (ع)، نشر الهادی، قم، ۱۴۱۸؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۷۵؛ فرهنگ معاصر عربی - فارسی، آذرتاش آذرنوش، نشر نی، تهران، ۱۳۷۹؛ مستدرک الوسائل، محدث نوری، مؤسسه آل‌البیت (ع)، قم، ۱۴۰۸؛ المفردات فی غریب القرآن، حسین بن محمد راغب اصفهانی، دارالشامیه دمشق، ۱۴۱۲.
- ↑ شایسته‌نژاد، علی اکبر، مقاله «زکات»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۲۵۸.