جز
وظیفهٔ شمارهٔ ۵، قسمت دوم
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
# [[خودخواهی]]: این خصیصه، ریشه در [[شخصیت فردی]] دارد و احساسی است که [[حاکم]] نسبت به خود و دیگران دارد و خود را [[برتر]] از دیگران دانسته و [[شایسته]] [[فرمان]] دادن میداند؛ حتی در صحت فرمانها و [[حقانیت]] آنها تردید نمیکند و همواره دیگران را تحت امر، برده و [[فرمانبردار]] خود میداند و هیچگونه [[حق]] اظهارنظر و رأیی برای [[مردم]] قائل نیست؛ همانند [[فرعون]] که این ویژگی او را به چنان [[خودکامگی]] و استبدادی کشاند که گذشته از به [[بندگی]] گرفتن [[مردمان]]، ادعای {{متن قرآن|أَنَا رَبُّكُمُ الْأَعْلَى}}<ref>«و گفت: من پروردگار برتر شمایم» سوره نازعات، آیه ۲۴.</ref> سر داد. در [[قرآن کریم]] آمده است: {{متن قرآن|إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلَا فِي الْأَرْضِ وَجَعَلَ أَهْلَهَا شِيَعًا يَسْتَضْعِفُ طَائِفَةً مِنْهُمْ يُذَبِّحُ أَبْنَاءَهُمْ وَيَسْتَحْيِي نِسَاءَهُمْ إِنَّهُ كَانَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ}}<ref>«بیگمان فرعون در زمین (مصر) گردنکشی ورزید و مردم آنجا را دستهدسته کرد. دستهای از آنان را به ناتوانی میکشاند، پسرانشان را سر میبرید و زنانشان را زنده وا مینهاد، به یقین او از تبهکاران بود» سوره قصص، آیه ۴.</ref>. خودکامگیهای فرعون در این [[آیه]] به دنبال [[برتریجویی]] او آمده است. | # [[خودخواهی]]: این خصیصه، ریشه در [[شخصیت فردی]] دارد و احساسی است که [[حاکم]] نسبت به خود و دیگران دارد و خود را [[برتر]] از دیگران دانسته و [[شایسته]] [[فرمان]] دادن میداند؛ حتی در صحت فرمانها و [[حقانیت]] آنها تردید نمیکند و همواره دیگران را تحت امر، برده و [[فرمانبردار]] خود میداند و هیچگونه [[حق]] اظهارنظر و رأیی برای [[مردم]] قائل نیست؛ همانند [[فرعون]] که این ویژگی او را به چنان [[خودکامگی]] و استبدادی کشاند که گذشته از به [[بندگی]] گرفتن [[مردمان]]، ادعای {{متن قرآن|أَنَا رَبُّكُمُ الْأَعْلَى}}<ref>«و گفت: من پروردگار برتر شمایم» سوره نازعات، آیه ۲۴.</ref> سر داد. در [[قرآن کریم]] آمده است: {{متن قرآن|إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلَا فِي الْأَرْضِ وَجَعَلَ أَهْلَهَا شِيَعًا يَسْتَضْعِفُ طَائِفَةً مِنْهُمْ يُذَبِّحُ أَبْنَاءَهُمْ وَيَسْتَحْيِي نِسَاءَهُمْ إِنَّهُ كَانَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ}}<ref>«بیگمان فرعون در زمین (مصر) گردنکشی ورزید و مردم آنجا را دستهدسته کرد. دستهای از آنان را به ناتوانی میکشاند، پسرانشان را سر میبرید و زنانشان را زنده وا مینهاد، به یقین او از تبهکاران بود» سوره قصص، آیه ۴.</ref>. خودکامگیهای فرعون در این [[آیه]] به دنبال [[برتریجویی]] او آمده است. | ||
# [[دنیاطلبی]]: [[روحیه]] دنیاطلبی که تجلی بارز آن در [[ثروتاندوزی]] و [[دلبستگی]] شدید به [[جاه و مقام]] میباشد از ویژگیهایی است که [[زمامداران]] را به شدت تحت تأثیر خود قرار داده و برای [[حفظ]] [[ثروت]] و [[مقام]]، آنها را وادار میکند که دست به [[استبداد]] و خودکامگی و [[جنایت]] و [[بیداد]] بزنند. | # [[دنیاطلبی]]: [[روحیه]] دنیاطلبی که تجلی بارز آن در [[ثروتاندوزی]] و [[دلبستگی]] شدید به [[جاه و مقام]] میباشد از ویژگیهایی است که [[زمامداران]] را به شدت تحت تأثیر خود قرار داده و برای [[حفظ]] [[ثروت]] و [[مقام]]، آنها را وادار میکند که دست به [[استبداد]] و خودکامگی و [[جنایت]] و [[بیداد]] بزنند. | ||
#عدم [[خداترسی]] و [[تقوی]]: [[زمامداری]] که از یک طرف [[بیگانه]] با مردم و از سوی دیگر بیارتباط با [[خداوند]] و عالم معنا باشد، هیچ نیروی مافوقی برای کنترل غرایض و [[خواستههای نفسانی]] او وجود ندارد؛ از اینرو خودکامگی و استبداد کمترین ثمره فقدان تقوی و خداترسی است. | # عدم [[خداترسی]] و [[تقوی]]: [[زمامداری]] که از یک طرف [[بیگانه]] با مردم و از سوی دیگر بیارتباط با [[خداوند]] و عالم معنا باشد، هیچ نیروی مافوقی برای کنترل غرایض و [[خواستههای نفسانی]] او وجود ندارد؛ از اینرو خودکامگی و استبداد کمترین ثمره فقدان تقوی و خداترسی است. | ||
حال که اشارهای به بسترهای به وجود آمدن استبداد داشتیم، جا دارد با نگاهی به عوامل بازدارنده استبداد، قید مطلقه بودن اختیارات، استبداد رای و خودکامگی ولیفقیه را بررسی نموده و ببینیم تحقق آن تا چه حد، امکانپذیر است و آیا این احتمال، عقلایی و منطقی است یا خیر؟<ref>[[علی اصغر نصرتی|نصرتی، علی اصغر]]، [[نظام سیاسی اسلام (کتاب)|نظام سیاسی اسلام]]، ص ۳۲۳.</ref> | حال که اشارهای به بسترهای به وجود آمدن استبداد داشتیم، جا دارد با نگاهی به عوامل بازدارنده استبداد، قید مطلقه بودن اختیارات، استبداد رای و خودکامگی ولیفقیه را بررسی نموده و ببینیم تحقق آن تا چه حد، امکانپذیر است و آیا این احتمال، عقلایی و منطقی است یا خیر؟<ref>[[علی اصغر نصرتی|نصرتی، علی اصغر]]، [[نظام سیاسی اسلام (کتاب)|نظام سیاسی اسلام]]، ص ۳۲۳.</ref> | ||
خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
== عوامل بازدارنده [[استبداد]] == | == عوامل بازدارنده [[استبداد]] == | ||
[[ولی فقیه]] پس از اِحراز سه ویژگی مهم و اساسی بر [[مردم]] [[ولایت]] پیدا کرده است. | [[ولی فقیه]] پس از اِحراز سه ویژگی مهم و اساسی بر [[مردم]] [[ولایت]] پیدا کرده است. | ||
#ویژگی اول [[فقاهت]] است تا بتواند [[جامعۀ اسلامی]] را براساس [[احکام الهی]] اداره کند و نه مطابق آراء شخصی یا گروهی. | # ویژگی اول [[فقاهت]] است تا بتواند [[جامعۀ اسلامی]] را براساس [[احکام الهی]] اداره کند و نه مطابق آراء شخصی یا گروهی. | ||
#ویژگی دوم [[عدالت]] و [[پرهیزکاری]] است که سبب میگردد [[تمایلات]] شخصی و حزبی را در [[ادارۀ جامعه]] دخالت ندهد و در پی [[جاهطلبی]] و [[دنیاگرایی]] نباشد. | # ویژگی دوم [[عدالت]] و [[پرهیزکاری]] است که سبب میگردد [[تمایلات]] شخصی و حزبی را در [[ادارۀ جامعه]] دخالت ندهد و در پی [[جاهطلبی]] و [[دنیاگرایی]] نباشد. | ||
#ویژگی سوم [[تدبیر]] درست [[سیاسی]] و مدیریّت بهترِ [[جامعه]] است که به وسیلۀ [[مشورت]] با صاحبنظران [[علمی]] و [[سیاسی]] متعهّد به آن دست یافته است<ref>ر.ک: [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، ج۲، ص۲۱۱-۲۲۰.</ref>. | # ویژگی سوم [[تدبیر]] درست [[سیاسی]] و مدیریّت بهترِ [[جامعه]] است که به وسیلۀ [[مشورت]] با صاحبنظران [[علمی]] و [[سیاسی]] متعهّد به آن دست یافته است<ref>ر. ک: [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، ج۲، ص۲۱۱-۲۲۰.</ref>. | ||
عواملی که [[ولی فقیه]] را از [[دیکتاتوری]] و استبداد نگه میدارند، در دو دسته درونی و بیرونی قابل بررسی هستند. مقصود از عوامل درونی، ناشی از [[شخصیت]] و [[اراده]] وی میشود و عوامل بیرونی شامل نیروهایی است که خارج از وجود و اراده ولی فقیه، او را از [[خودکامگی]] باز میدارد<ref>[[علی اصغر نصرتی|نصرتی، علی اصغر]]، [[نظام سیاسی اسلام (کتاب)|نظام سیاسی اسلام]]، ص ۳۲۵.</ref>. | عواملی که [[ولی فقیه]] را از [[دیکتاتوری]] و استبداد نگه میدارند، در دو دسته درونی و بیرونی قابل بررسی هستند. مقصود از عوامل درونی، ناشی از [[شخصیت]] و [[اراده]] وی میشود و عوامل بیرونی شامل نیروهایی است که خارج از وجود و اراده ولی فقیه، او را از [[خودکامگی]] باز میدارد<ref>[[علی اصغر نصرتی|نصرتی، علی اصغر]]، [[نظام سیاسی اسلام (کتاب)|نظام سیاسی اسلام]]، ص ۳۲۵.</ref>. | ||
خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
=== عوامل بیرونی === | === عوامل بیرونی === | ||
جدای از اهرمهای نگهدارنده درونی، در داخل [[نظام]] هم ابزارهایی وجود دارد که [[نظارت]] و کنترل بر [[رفتار]] [[رهبری]] را در دست دارد. یکی از این عوامل، مجلس خبرگان رهبری است که بر طبق اصل یکصد و یازدهم [[قانون اساسی]]، میتوانند [[رهبر]] را، در صورتی که فاقد شرایط و صلاحیتهای لازم رهبری شود، از [[مقام]] خود برکنار نمایند<ref>هرگاه رهبر از انجام وظایف قانونی خود ناتوان شود، یا فاقد یکی از شرایط مذکور در اصول پنجم و یکصدونهم گردد، یا معلوم شود که از آغاز فاقد بعضی از شرایط بوده است، از مقام خود برکنار خواهد شد. تشخیص این امر به عهده خبرگان مذکور در اصل یکصدوهشتم میباشد...؛ اصل ۱۱۱ قانون اساسی.</ref>. | جدای از اهرمهای نگهدارنده درونی، در داخل [[نظام]] هم ابزارهایی وجود دارد که [[نظارت]] و کنترل بر [[رفتار]] [[رهبری]] را در دست دارد. یکی از این عوامل، مجلس خبرگان رهبری است که بر طبق اصل یکصد و یازدهم [[قانون اساسی]]، میتوانند [[رهبر]] را، در صورتی که فاقد شرایط و صلاحیتهای لازم رهبری شود، از [[مقام]] خود برکنار نمایند<ref>هرگاه رهبر از انجام وظایف قانونی خود ناتوان شود، یا فاقد یکی از شرایط مذکور در اصول پنجم و یکصدونهم گردد، یا معلوم شود که از آغاز فاقد بعضی از شرایط بوده است، از مقام خود برکنار خواهد شد. تشخیص این امر به عهده خبرگان مذکور در اصل یکصدوهشتم میباشد... ؛ اصل ۱۱۱ قانون اساسی.</ref>. | ||
از دیگر عوامل خارجی، رسیدگی به دارائیهای رهبر است که مطابق با اصل یکصدوچهل و دوم قانون اساسی<ref>دارایی رهبر، رئیس جمهور، معاونان رئیس جمهور، وزیران و همسر و فرزندان آنان، قبل و بعد از خدمت، توسط رئیس قوه قضائیه رسیدگی میشود که بر خلاف حق، افزایش نیافته باشد؛ اصل ۱۴۲ قانون اساسی.</ref> توسط [[ریاست]] [[قوه قضائیه]] [[اعمال]] میشود. | از دیگر عوامل خارجی، رسیدگی به دارائیهای رهبر است که مطابق با اصل یکصدوچهل و دوم قانون اساسی<ref>دارایی رهبر، رئیس جمهور، معاونان رئیس جمهور، وزیران و همسر و فرزندان آنان، قبل و بعد از خدمت، توسط رئیس قوه قضائیه رسیدگی میشود که بر خلاف حق، افزایش نیافته باشد؛ اصل ۱۴۲ قانون اساسی.</ref> توسط [[ریاست]] [[قوه قضائیه]] [[اعمال]] میشود. |