تیه

این مدخل زیرشاخهٔ بحث تیه است. تیه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: تیه در قرآن - تیه در حدیث - پرسش مرتبط ندارد

جغرافیای تیه، در سوره مبارکه مائده

﴿قَالَ فَإِنَّهَا مُحَرَّمَةٌ عَلَيْهِمْ أَرْبَعِينَ سَنَةً يَتِيهُونَ فِي الْأَرْضِ فَلَا تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْفَاسِقِينَ﴾. اگر در ترجمه آیه فوق دقت نماییم، نام مکانی، به جز زمین - که نام عام این کره مسکونی است- مکان دیگری، که بتوان برای آن، مشخصات جغرافیایی معینی نوشت: ملاحظه نمی‌شود. در ابتدای آیه مبارکه، تنها ضمیر ‌ها در ترکیب ﴿إِنَّهَا﴾ دیده می‌شود، که این ضمیر جانشین واژه‌ای است که در آیات قبل بیان شده و ما برای یافتن آن اسم ناچاریم، به مدلول آیات قبل و داستان اسارت و آزادی بنی اسرائیل توجه کنیم، تا مرجع ضمیر را بیابیم. در سرگذشت قوم بنی اسرائیل می‌خوانیم: «پیش از آن‌که بنی اسرائیل در نتیجه گوساله پرستی به سرگردانی مبتلا شوند؛ به سرزمین کنعان نزدیک شده بودند و موسی دوازده تن، از سرداران قوم را، برای تفتیش زمین موعود فرستاد. نمایندگان، جز دو تن یعنی یوشع و کالب، بنی اسرائیل را از ساکنین آن سرزمین ترسانیدند. بنی اسرائیل به موسی گفتند، تا آن قوم جبار از آن سرزمین خارج نشوند؛ ما به زمین موعود، وارد نخواهیم شد و برای جنگ هم آماده نیستیم».

این پاسخ بنی اسرائیل، به خوبی نشان می‌دهد؛ که استعمار فرعونی، در طول سالیان دراز، چه اثر شومی روی نسل آنها گذارده بود... که از دست زدن به مبارزه، برای آزادی خود ناتوان شده بودند. به هر حال، «موسی(ع)، به کلی از جمعیت مأیوس گشت و دست به دعا برداشت و جدایی خود را از آنها، از خدا تقاضا کرد... سرانجام، دعای موسی به اجابت رسید و بنی اسرائیل، نتیجه شوم اعمال خود را گرفتند؛ زیرا از طرف خداوند، به موسی چنین وحی فرستاده شد؛ که این جمعیت، از ورود به این سرزمین مقدس، که مملو از انواع مواهب مادی و معنوی بود؛ تا چهار سال محروم خواهند ماند». بنابراین، می‌توان از این متن تاریخی و تفسیری، به این نتیجه رسید، که منظور از ضمیر ها/، که در ابتدا بدان اشاره شد: سرزمین موعود و ارض مقدسه است؛ که ما درباره جغرافیای آن، زیر عنوان جغرافیای ارض، در سوره مبارکه مائده توضیحات لازم جغرافیایی را بیان نموده‌ایم؛ نظر خوانندگان گرامی را به همان گفتار جلب می‌نماییم.

یک واژه دیگر، در این آیه مبارکه، نیز قابل دقت و بررسی است و آن واژه یتیهون می‌باشد. برخی از پژوهشگران در مورد لفظ تیه می‌نویسد: «تیه، به معنی تحیر و سرگردانی است».. و این سرگردانی چنان که بیان شد؛ چهل سال طول کشید و حاصل سخن آن که، چون بنی اسرائیل در این مدت، در بیابان سرگردان بودند و نتوانستند وارد کنعان شوند؛ آن حالت سرگردانی، به صورت اسم علم، برای آن بیابان در آمد. برخی از دانشمندان، در تأیید مطلب مذکور می‌نویسد: «یتیهون، از ماده تیه، به معنی سرگردانی است ولی بعداً این نام نام تیه به بیابانی گذارده شد، که بنی اسرائیل، در آن سرگردان بودند و این بیابان بخشی از بیابان سینا بوده است».. به هر حال اکنون که با آن تغییر معنی واژه تیه آشنا شدیم، لازم است به وضع جغرافیایی آن بیابان، که محل سرگردانی بنی اسرائیل بود؛ بپردازیم.

جغرافیای تیه

برخی از پژوهشگران، در مورد جغرافیای تیه می‌نویسد: «تیه نام بیابانی است که بنی اسرائیل، پس از خروج از مصر، مدت چهل سال در آن بماندند و جز یوشع و کالب بن بوفنه مابقی بنی اسرائیل، که از مصر خارج شده بودند. در آن بیابان بمردند و موسی و هارون نیز، در آنجا وفات یافتند. موقع جغرافیایی بیابان تیه، میان سرزمین ایله و مصر و دریای قلزم بحر احمر و کوه‌های سرات، از سرزمین شام است و به حساب دقیق‌تر بیابان تیه، از یک طرف به جفار و از جهت دیگر به کوه سینا و از طرفی به خاک بیت المقدس و از طرف دیگر، به صحرایی واقع در پشت ریف مصر، تا حدّ قلزم محدود است. قسمت اعظم بیابان ریگزار و قسمت مختصری از آن خاک سخت است و مقدار کمی نخل و چشمه‌های آب، در آنجا وجود دارد».

منابع

1. عرب، محمد حسن، دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید