نفس در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۱۳: خط ۱۳:
امام خمینی به بحث [[حدوث و قدم]] نفس، حدوث [[جسمانی]] نفس، حرکت اشتدادی نفس، رابطه نفس با [[بدن]] و قوا و [[اتحاد]] نفس با [[عقل]] فعّال پرداخته است و براهین منکرین اتحاد نفس با [[عقل فعال]] را [[نقد]] کرده است.<ref>[[باقر صاحبی|صاحبی، باقر]]، [[نفس (مقاله)|مقاله «نفس»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۱۰ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۱۰، ص۴۸–۶۲.</ref>
امام خمینی به بحث [[حدوث و قدم]] نفس، حدوث [[جسمانی]] نفس، حرکت اشتدادی نفس، رابطه نفس با [[بدن]] و قوا و [[اتحاد]] نفس با [[عقل]] فعّال پرداخته است و براهین منکرین اتحاد نفس با [[عقل فعال]] را [[نقد]] کرده است.<ref>[[باقر صاحبی|صاحبی، باقر]]، [[نفس (مقاله)|مقاله «نفس»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۱۰ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۱۰، ص۴۸–۶۲.</ref>


== معنای لغوی و اصطلاحی ==
== معناشناسی ==
نفس به معنای ذات، [[حقیقت]] و [[جان]] آمده است.<ref>فراهیدی، کتاب العین، ۷/۲۷۰؛ ابن‌منظور، لسان العرب، ۶/۲۳۵–۲۳۶؛ طریحی، مجمع البحرین، ۴/۱۱۲–۱۱۴.</ref> همچنین در اصطلاح [[فلسفه]]، نخستین مرتبه کمال برای جسم طبیعی محسوب می‌شود که آثار [[حیات]] مانند نمو، [[ادراک]] و حرکت ارادی بالقوه از آن صادر می‌گردد.<ref>ارسطو، فی النفس، ۲۹–۳۵ و ۱۵۷؛ خواجه‌نصیر، شرح الاشارات و التنبیهات، ۲/۲۹۰–۲۹۱؛ ملاصدرا، المبدأ و المعاد، ۲۳۲–۲۳۳.</ref> [[امام خمینی]] این تعریف را پذیرفته و [[معتقد]] است مراد از [[کمال اول]] چیزی است که شیء به‌واسطه آن از [[قوه]] و [[نقص]] خارج شده و به فعلیت می‌رسد.<ref>امام خمینی، دعاء السحر، ۶۵؛ امام خمینی، تقریرات، ۲/۵۹۴–۵۹۶.</ref> [[حکما]] نفس را به دو قسم فلکی و عنصری و عنصری را به نباتی و [[حیوانی]] و [[انسانی]] تقسیم می‌کنند<ref>ابن‌سینا، رسائل، ۲۵۰ و ۲۷۲؛ امام خمینی، تقریرات، ۲/۵۹۴.</ref> و موضوع بحث اینجا [[نفس انسانی]] است.
«نفس» به معنای ذات، [[حقیقت]] و [[جان]] آمده است.<ref>فراهیدی، کتاب العین، ۷/۲۷۰؛ ابن‌منظور، لسان العرب، ۶/۲۳۵–۲۳۶؛ طریحی، مجمع البحرین، ۴/۱۱۲–۱۱۴.</ref> همچنین در اصطلاح [[فلسفه]]، نخستین مرتبه کمال برای جسم طبیعی محسوب می‌شود که آثار [[حیات]] مانند نمو، [[ادراک]] و حرکت ارادی بالقوه از آن صادر می‌گردد.<ref>ارسطو، فی النفس، ۲۹–۳۵ و ۱۵۷؛ خواجه‌نصیر، شرح الاشارات و التنبیهات، ۲/۲۹۰–۲۹۱؛ ملاصدرا، المبدأ و المعاد، ۲۳۲–۲۳۳.</ref> [[امام خمینی]] این تعریف را پذیرفته و [[معتقد]] است مراد از [[کمال اول]] چیزی است که شیء به‌واسطه آن از [[قوه]] و [[نقص]] خارج شده و به فعلیت می‌رسد.<ref>امام خمینی، دعاء السحر، ۶۵؛ امام خمینی، تقریرات، ۲/۵۹۴–۵۹۶.</ref> [[حکما]] نفس را به دو قسم فلکی و عنصری و عنصری را به نباتی و [[حیوانی]] و [[انسانی]] تقسیم می‌کنند<ref>ابن‌سینا، رسائل، ۲۵۰ و ۲۷۲؛ امام خمینی، تقریرات، ۲/۵۹۴.</ref> و موضوع بحث اینجا [[نفس انسانی]] است.


نفس با اصطلاحات دیگری، چون [[روح]] و [[عقل]] مرتبط است. عقل در ذات و فعل مجرد از ماده است؛ اما نفس در ذات مجرد از ماده و در فعل نیازمند به ماده است.<ref>شیخ اشراق، مجموعه مصنفات، ۴/۶۵–۶۶؛ امام خمینی، تقریرات، ۲/۵۵۳.</ref>[[روح]] در نزد [[فلاسفه]] کاربردهای چندی دارد ازجمله؛ روح مجرد را عقل<ref>شیخ اشراق، مجموعه مصنفات، ۴/۸۸؛ میرداماد، القبسات، ۴۱۴.</ref> و روح [[مدبر]] اجسام طبیعی را نفس می‌نامند.<ref>سجادی، فرهنگ اصطلاحات فلسفی ملاصدرا، ۲۴۶–۲۴۷.</ref> در اصطلاح [[عرفانی]]، از نفس انسانی به روح تعبیر می‌کنند<ref>سجادی، فرهنگ اصطلاحات فلسفی ملاصدرا، ۲۴۷.</ref> و در اصطلاح طبیعی و [[عرف]] [[طبیبان]]، روح به روح [[بخاری]] گفته می‌شود که مبدأ آن دماغ و مجرای آن اعصاب است و مرتبه نازله روح مجرد انسانی است.<ref>امام خمینی، چهل حدیث، ۶۳۴.</ref>.<ref>[[باقر صاحبی|صاحبی، باقر]]، [[نفس (مقاله)|مقاله «نفس»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۱۰ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۱۰، ص۴۸–۶۲.</ref>
نفس با اصطلاحات دیگری، چون [[روح]] و [[عقل]] مرتبط است. عقل در ذات و فعل مجرد از ماده است؛ اما نفس در ذات مجرد از ماده و در فعل نیازمند به ماده است.<ref>شیخ اشراق، مجموعه مصنفات، ۴/۶۵–۶۶؛ امام خمینی، تقریرات، ۲/۵۵۳.</ref>[[روح]] در نزد [[فلاسفه]] کاربردهای چندی دارد ازجمله؛ روح مجرد را عقل<ref>شیخ اشراق، مجموعه مصنفات، ۴/۸۸؛ میرداماد، القبسات، ۴۱۴.</ref> و روح [[مدبر]] اجسام طبیعی را نفس می‌نامند.<ref>سجادی، فرهنگ اصطلاحات فلسفی ملاصدرا، ۲۴۶–۲۴۷.</ref> در اصطلاح [[عرفانی]]، از نفس انسانی به روح تعبیر می‌کنند<ref>سجادی، فرهنگ اصطلاحات فلسفی ملاصدرا، ۲۴۷.</ref> و در اصطلاح طبیعی و [[عرف]] [[طبیبان]]، روح به روح [[بخاری]] گفته می‌شود که مبدأ آن دماغ و مجرای آن اعصاب است و مرتبه نازله روح مجرد انسانی است.<ref>امام خمینی، چهل حدیث، ۶۳۴.</ref>.<ref>[[باقر صاحبی|صاحبی، باقر]]، [[نفس (مقاله)|مقاله «نفس»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۱۰ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۱۰، ص۴۸–۶۲.</ref>
۲۱۸٬۸۲۶

ویرایش