اخلاص در فقه اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
منظور از [[اخلاص]] در [[نیّت]] آن است که مکلّف در عمل خود جز | منظور از [[اخلاص]] در [[نیّت]] آن است که مکلّف در عمل خود جز قصد قربت و [[عبودیّت]] برای [[پروردگار]]، انگیزهای دیگر نداشته باشد ([[امتثال]]). در [[قرآن کریم]] {{متن قرآن|وَمَا أُمِرُوا إِلاَّ لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاء وَيُقِيمُوا الصَّلاةَ وَيُؤْتُوا الزَّكَاةَ وَذَلِكَ دِينُ الْقَيِّمَةِ}}<ref>«و فرمانی نیافته بودند جز این که خدا را در حالی که دین خویش را برای او ناب داشته‌اند، با درستی آیین، بپرستند و نماز بر پا دارند و زکات بپردازند و این است آیین پایدار (و استوار)» سوره بینه، آیه ۵.</ref> و [[روایات]]<ref>مصباح الفقاهة، ج۱، ص ۳۹۲؛ المکاسب المحرمة (امام خمینی)، ج۲، ص ۶۰ و ۶۷</ref> بر [[لزوم]] اخلاص در [[طاعت]] و [[عبادت]] تأکید و در [[فقه]] در باب‌های مربوط به [[عبادات]]، مانند [[صلات]] و [[صوم]] به عنوان رکن اصلی نیّت مطرح شده است. | ||
[[خلوص]] در نیّت [[عمل]] [[عبادی]]، شرط و عبادت بدون آن [[باطل]] است. رذیلتِ مقابل [[فضیلت]] اخلاص، [[ریا]] است که موجب بطلان عمل عبادی است | [[خلوص]] در نیّت [[عمل]] [[عبادی]]، شرط و عبادت بدون آن [[باطل]] است. رذیلتِ مقابل [[فضیلت]] اخلاص، [[ریا]] است که موجب بطلان عمل عبادی است<ref>وسائل الشیعة، ج۱۲، ص ۱۶۵</ref>. البته وجود پارهای اغراض تبعی در عبادت، با اخلاص منافات ندارد و موجب بطلان عمل نمیشود، مانند آنکه در [[غسل]] یا [[وضو]] در کنار غرض اصلی، یعنی انجام دادن عمل به قصد قربت، نیّت تبعیِ خنک یا [[پاکیزه]] شدن را نیز داشته باشد. از این رو، [[فقها]] در مسئله دریافت مزد و [[اجیر]] شدن برای [[نماز]] و [[روزه]] [[قضا]] شده میّت، بر عدم منافات آن با قصد قربت تصریح کردهاند<ref>مصباح الفقاهة، ج۱، ص ۳۹۳</ref>.<ref> [[سید محمود هاشمی شاهرودی|هاشمی شاهرودی، سید محمود]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت]] ج۱، صفحه ۳۴۳.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ ۳ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۲۰
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اخلاص است. اخلاص از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: اخلاص در قرآن - اخلاص در حدیث - اخلاص در فقه اسلامی - اخلاص در اخلاق اسلامی - اخلاص در معارف دعا و زیارات - اخلاص در معارف و سیره نبوی - اخلاص در معارف و سیره حسینی - اخلاص در معارف و سیره سجادی - اخلاص در معارف و سیره رضوی - اخلاص در عبادت - اخلاص در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
منظور از اخلاص در نیّت آن است که مکلّف در عمل خود جز قصد قربت و عبودیّت برای پروردگار، انگیزهای دیگر نداشته باشد (امتثال). در قرآن کریم ﴿وَمَا أُمِرُوا إِلاَّ لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاء وَيُقِيمُوا الصَّلاةَ وَيُؤْتُوا الزَّكَاةَ وَذَلِكَ دِينُ الْقَيِّمَةِ﴾[۱] و روایات[۲] بر لزوم اخلاص در طاعت و عبادت تأکید و در فقه در باب‌های مربوط به عبادات، مانند صلات و صوم به عنوان رکن اصلی نیّت مطرح شده است.
خلوص در نیّت عمل عبادی، شرط و عبادت بدون آن باطل است. رذیلتِ مقابل فضیلت اخلاص، ریا است که موجب بطلان عمل عبادی است[۳]. البته وجود پارهای اغراض تبعی در عبادت، با اخلاص منافات ندارد و موجب بطلان عمل نمیشود، مانند آنکه در غسل یا وضو در کنار غرض اصلی، یعنی انجام دادن عمل به قصد قربت، نیّت تبعیِ خنک یا پاکیزه شدن را نیز داشته باشد. از این رو، فقها در مسئله دریافت مزد و اجیر شدن برای نماز و روزه قضا شده میّت، بر عدم منافات آن با قصد قربت تصریح کردهاند[۴].[۵]
منابع
پانویس
- ↑ «و فرمانی نیافته بودند جز این که خدا را در حالی که دین خویش را برای او ناب داشته‌اند، با درستی آیین، بپرستند و نماز بر پا دارند و زکات بپردازند و این است آیین پایدار (و استوار)» سوره بینه، آیه ۵.
- ↑ مصباح الفقاهة، ج۱، ص ۳۹۲؛ المکاسب المحرمة (امام خمینی)، ج۲، ص ۶۰ و ۶۷
- ↑ وسائل الشیعة، ج۱۲، ص ۱۶۵
- ↑ مصباح الفقاهة، ج۱، ص ۳۹۳
- ↑ هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۱، صفحه ۳۴۳.