فضیل بن عیاض تمیمی یربوعی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۳ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۱۸:۰۶

آشنایی اجمالی

ابوعلی فضیل بن عیاض بن مسعود بن بشر بصری تمیمی یربوعی کوفی در سال ۱۰۵هـ ^[۱] در سمرقند یا «ابیورد»، شهری کوچک در خراسان به دنیا آمد و در همان دیار رشد یافت^[۲] و سپس به کوفه رفت و به کتابت و شنیدن حدیث پرداخت^[۳] و از آنجا به مکه منتقل گشت و در همان جا رحل اقامت گزید.^[۴] او از اصحاب امام صادق(ع) بوده^[۵] و از آن بزرگوار حدیث نقل می‌‌کرد^[۶] و از افرادی چون اعمش و محمد بن اسحاق نیز روایت نقل می‌‌کرد.^[۷] وی دروس فقه را نزد ابوحنیفه فراگرفت و گرایش حنفی داشت، اما شافعی، فقه را نزد او آموخت.

افرادی چون بخاری، مسلم و دیگران از او روایت نقل می‌‌کردند. برخی نام فضیل را در ردیف راویان اهل سنت ثبت کرده‌اند،^[۸] لیکن برخی دیگر برآن‌اند که وی شیعه بوده و تقیه می‌‌کرده است.^[۹] فضیل در بخشی از روزگارش میان ابیورد و سرخس راهزنی می‌‌کرد ^[۱۰] تا شبی به انگیزه گناه، در حالی که از دیوار خانه‌ای بالا می‌‌رفت با صوت قرائت آیه ﴿أَلَمْ يَأْنِ لِلَّذِينَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْرِ اللَّهِ﴾^[۱۱] مواجه گشت؛ لذا به خود آمد و توبه کرد^[۱۲] و درپی آن، زاهدی عظیم الشأن^[۱۳] و از مشاهیر صوفیه^[۱۴] گشت. سرانجام در عاشورای سال ۱۸۷ در مکه درگذشت.^[۱۵] فضیل دارای دست نوشته‌ای از امام صادق(ع) بود که سلیمان بن داوود آن را روایت کرده است^[۱۶].^[۱۷]

منابع

جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱

پانویس

↑ الاعلام ۵/۱۵۳.
↑ وفیات الاعیان ۴/۴۷.
↑ تنقیح المقال ۲/۱۴.
↑ تذکرة الحفاظ ۱/۲۴۵.
↑ رجال الطوسی ۲۷۱ رجال ابن داوود ۴۹۳.
↑ رجال النجاشی ۲/۱۷۳.
↑ خلاصة تهذیب تهذیب الکمال ۸/۲۹۴.
↑ رجال النجاشی ۲/۱۷۳.
↑ تنقیح المقال ۲/۱۴.
↑ وفیات الاعیان ۴/۴۷.
↑ «آیا هنگام آن نرسیده است که دل‌های مؤمنان از یاد خداوند و از آنچه از سوی حق فرو فرستاده شده است فروتنی یابد؟» سوره حدید، آیه ۱۶.
↑ خلاصة تهذیب تهذیب الکمال ۸/۲۹۴.
↑ تذکرة الحفاظ ۱/۲۴۵.
↑ الذریعه ۲۴/۱۵۱.
↑ وفیات الاعیان ۴/۴۷.
↑ الذریعه ۲۴/۱۵۱.
↑ جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱، ص۶۱۶.

[1] الاعلام ۵/۱۵۳.

[2] وفیات الاعیان ۴/۴۷.

[3] تنقیح المقال ۲/۱۴.

[4] تذکرة الحفاظ ۱/۲۴۵.

[5] رجال الطوسی ۲۷۱ رجال ابن داوود ۴۹۳.

[6] رجال النجاشی ۲/۱۷۳.

[7] خلاصة تهذیب تهذیب الکمال ۸/۲۹۴.

[8] رجال النجاشی ۲/۱۷۳.

[9] تنقیح المقال ۲/۱۴.

[10] وفیات الاعیان ۴/۴۷.

[11] «آیا هنگام آن نرسیده است که دل‌های مؤمنان از یاد خداوند و از آنچه از سوی حق فرو فرستاده شده است فروتنی یابد؟» سوره حدید، آیه ۱۶.

[12] خلاصة تهذیب تهذیب الکمال ۸/۲۹۴.

[13] تذکرة الحفاظ ۱/۲۴۵.

[14] الذریعه ۲۴/۱۵۱.

[15] وفیات الاعیان ۴/۴۷.

[16] الذریعه ۲۴/۱۵۱.

[17] جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱، ص۶۱۶.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

@@ خط ۴: / خط ۴: @@
 [[ابوعلی فضیل بن عیاض بن مسعود بن بشر بصری تمیمی یربوعی کوفی]] در سال ۱۰۵هـ <ref>الاعلام ۵/۱۵۳.</ref> در [[سمرقند]] یا «ابیورد»، شهری کوچک در [[خراسان]] به [[دنیا]] آمد و در همان [[دیار]] [[رشد]] یافت<ref>وفیات الاعیان ۴/۴۷.</ref> و سپس به [[کوفه]] رفت و به [[کتابت]] و شنیدن [[حدیث]] پرداخت<ref>تنقیح المقال ۲/۱۴.</ref> و از آنجا به [[مکه]] منتقل گشت و در همان جا رحل اقامت گزید.<ref>تذکرة الحفاظ ۱/۲۴۵.</ref> او از [[اصحاب امام صادق]]{{ع}} بوده<ref>رجال الطوسی ۲۷۱ رجال ابن داوود ۴۹۳.</ref> و از آن [[بزرگوار]] [[حدیث]] نقل می‌‌کرد<ref>رجال النجاشی ۲/۱۷۳.</ref> و از افرادی چون [[اعمش]] و [[محمد بن اسحاق]] نیز [[روایت]] نقل می‌‌کرد.<ref>خلاصة تهذیب تهذیب الکمال ۸/۲۹۴.</ref> وی دروس [[فقه]] را نزد [[ابوحنیفه]] فراگرفت و [[گرایش]] [[حنفی]] داشت، اما [[شافعی]]، فقه را نزد او آموخت.
-افرادی چون [[بخاری]]، [[مسلم]] و دیگران از او روایت نقل می‌‌کردند. برخی نام فضیل را در ردیف [[راویان]] [[اهل سنت]] ثبت کرده‌اند،<ref>رجال النجاشی ۲/۱۷۳.</ref> لیکن برخی دیگر برآن‌اند که وی [[شیعه]] بوده و [[تقیه]] می‌‌کرده است.<ref>تنقیح المقال ۲/۱۴.</ref> فضیل در بخشی از روزگارش میان ابیورد و [[سرخس]] [[راهزنی]] می‌‌کرد <ref>وفیات الاعیان ۴/۴۷.</ref> تا شبی به انگیزه [[گناه]]، در حالی که از [[دیوار]] خانه‌ای بالا می‌‌رفت با صوت قرائت [[آیه]] {{متن قرآن|أَلَمْ يَأْنِ لِلَّذِينَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْرِ اللَّهِ}}<ref>«آیا هنگام آن نرسیده است که دل‌های مؤمنان از یاد خداوند و از آنچه از سوی حق فرو فرستاده شده است فروتنی یابد؟» سوره حدید، آیه ۱۶.</ref> مواجه گشت؛ لذا به خود آمد و [[توبه]] کرد<ref>خلاصة تهذیب تهذیب الکمال ۸/۲۹۴.</ref> و درپی آن، زاهدی [[عظیم الشأن]]<ref>تذکرة الحفاظ ۱/۲۴۵.</ref> و از مشاهیر [[صوفیه]]<ref>الذریعه ۲۴/۱۵۱.</ref> گشت. سرانجام در عاشورای سال ۱۸۷ در مکه درگذشت.<ref>وفیات الاعیان ۴/۴۷.</ref> فضیل دارای دست نوشته‌ای از [[امام صادق]]{{ع}} بود که [[سلیمان بن داوود]] آن را روایت کرده است<ref>الذریعه ۲۴/۱۵۱.</ref>.<ref>جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]] ج۱، ص۶۱۶.</ref>
+افرادی چون [[بخاری]]، [[مسلم]] و دیگران از او روایت نقل می‌‌کردند. برخی نام فضیل را در ردیف [[راویان]] [[اهل سنت]] ثبت کرده‌اند،<ref>رجال النجاشی ۲/۱۷۳.</ref> لیکن برخی دیگر برآن‌اند که وی [[شیعه]] بوده و [[تقیه]] می‌‌کرده است.<ref>تنقیح المقال ۲/۱۴.</ref> فضیل در بخشی از روزگارش میان ابیورد و [[سرخس]] [[راهزنی]] می‌‌کرد <ref>وفیات الاعیان ۴/۴۷.</ref> تا شبی به انگیزه [[گناه]]، در حالی که از [[دیوار]] خانه‌ای بالا می‌‌رفت با صوت قرائت [[آیه]] {{متن قرآن|أَلَمْ يَأْنِ لِلَّذِينَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْرِ اللَّهِ}}<ref>«آیا هنگام آن نرسیده است که دل‌های مؤمنان از یاد خداوند و از آنچه از سوی حق فرو فرستاده شده است فروتنی یابد؟» سوره حدید، آیه ۱۶.</ref> مواجه گشت؛ لذا به خود آمد و [[توبه]] کرد<ref>خلاصة تهذیب تهذیب الکمال ۸/۲۹۴.</ref> و درپی آن، زاهدی [[عظیم الشأن]]<ref>تذکرة الحفاظ ۱/۲۴۵.</ref> و از مشاهیر [[صوفیه]]<ref>الذریعه ۲۴/۱۵۱.</ref> گشت. سرانجام در عاشورای سال ۱۸۷ در مکه درگذشت.<ref>وفیات الاعیان ۴/۴۷.</ref> فضیل دارای دست نوشته‌ای از [[امام صادق]]{{ع}} بود که [[سلیمان بن داوود (راوی)|سلیمان بن داوود]] آن را روایت کرده است<ref>الذریعه ۲۴/۱۵۱.</ref>.<ref>جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]] ج۱، ص۶۱۶.</ref>
 == منابع ==