←روش اقتصادی خلفای سه‌گانه
| خط ۵: | خط ۵: | ||
| پرسش مرتبط = | | پرسش مرتبط = | ||
}} | }} | ||
== مقدمه == | |||
تحولاتی که قبل از دوره [[حکومت امیرمؤمنان]]{{ع}} شکل گرفته بود، جامعه را دچار ناهنجاریها و بحرانهای بسیاری نموده بود. در رأس این ناهنجاریها، [[مفاسد اقتصادی]] وجود داشت. و مردمانی که علیه سیاست‌های دوره [[عثمان]] [[قیام]] کردند، از جمله [[دلایل]] قیام خود را [[نابسامانی اقتصادی]]، بی‌توجهی به [[معیشت]] [[مردم]] و [[چپاول]] [[اموال عمومی]] ذکر کرده‌اند<ref>ابن الطقطقی، محمد بن علی بن طباطبا، الفخری فی الآداب السلطانیة و الدول الاسلامیة، ص۱۰۲.</ref>. | |||
چنین فضایی، امام علی{{ع}} را در معرض اتخاذ روشی به منظور مهار این ناهنجاریها قرار داد. و از آنجایی که به هم ریختگی اوضاع [[اقتصادی]] کشور و دستدرازیهای گسترده به [[اموال]] مردم، پایههای [[محبوبیت]] [[حکومت دینی]] را در جامعه، [[سست]] کرده بود، [[انتخاب]] تدبیری درست در [[تغییر]] و تبدیل [[تفکر]] جامعه نسبت به [[دین]]، کاری بس مشکل مینمود و شاید تغییر اوضاع و احوال اقتصادی جامعه در آن وضعیت، از دشوارترین مواضع [[مدیریتی]] [[امیرمؤمنان]]{{ع}} بود. در مقابل [[جرائم]] بسیاری که در مرزهای گسترده [[اسلامی]] در آن [[زمان]]، رخ داده بود، [[امام]]{{ع}} سعی کرد مهمترین و تأثیرگذارترین آنها را مهار کند. اولین قدمی که امیرمؤمنان{{ع}} در برقراری [[ثبات]] اقتصادی جامعه برداشت، ساماندهی امور مربوط به [[بیت المال]] و رسیدگی به وضع معیشت مردم بود. امام در اجرای این کار و در راستای تحقق [[عدالت اجتماعی]] و اقتصادی، [[مساوات در تقسم بیت المال]] را، در مورد همه مردم، اعم از [[مهاجر]] و [[انصار]]، [[عرب]] و [[عجم]] و... برقرار نمود: {{متن حدیث|وَ أَيُّمَا رَجُلٍ اسْتَجَابَ لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ فَصَدَّقَ مِلَّتَنَا وَ دَخَلَ فِي دِينِنَا وَ اسْتَقْبَلَ قِبْلَتَنَا فَقَدِ اسْتَوْجَبَ حُقُوقَ الْإِسْلَامِ وَ حُدُودَهُ فَأَنْتُمْ عِبَادُ اللَّهِ وَ الْمَالُ مَالُ اللَّهِ يُقْسَمُ بَيْنَكُمْ بِالسَّوِيَّةِ لَا فَضْلَ فِيهِ لِأَحَدٍ عَلَى أَحَدٍ}}<ref>ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۳۷؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۳۲، ص۱۷.</ref>؛ یعنی: و هر کس که [[دعوت]] [[خدا]] و [[پیامبر]] را پذیرفت و به [[دین]] ما درآمد و رو به [[قبله]] ما ایستاد، مستحق [[حقوق]] و حدود [[اسلام]] است؛ شما [[بندگان]] خدایید و [[مال]]، مال خدا است، و میان شما برابر بخش خواهد شد و هیچ کس را در آن بر دیگری [[برتری]] نیست. | |||
بدین‌سان، [[امام]] توانست با این کار، زیرساختهای [[جامعه]] را ترمیم نماید. زیرساختهایی که [[سستی]] در آن، باعث به وجود آمدن بسیاری [[مفاسد]] در جامعه می‌گردد.<ref>[[فاطمه ترابی|ترابی، فاطمه]]، [[ارتقاء و توسعه اقتصادی به کمک مبارزه با نابسامانی‌های اقتصادی در سیره امیرالمؤمنین علی (مقاله)|مقاله «ارتقاء و توسعه اقتصادی به کمک مبارزه با نابسامانی‌های اقتصادی در سیره امیرالمؤمنین علی»]].</ref> | |||
برای شناخت اقدامات اصلاحگرانه امام علی {{ع}} در زمینه اقتصادی، ابتدا لازم است نگاهی کلی بر روش اقتصادی خلفای پیش از او و سپس روش اقتصادی ایشان افکنده شود. | |||
== روش اقتصادی خلفای سه‌گانه == | == روش اقتصادی خلفای سه‌گانه == | ||