روح در معارف دعا و زیارات

این مدخل زیرشاخهٔ بحث روح است. روح از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: روح در قرآن - روح در حدیث - روح در کلام اسلامی - روح در اخلاق اسلامی - روح در معارف دعا و زیارات - روح در معارف و سیره سجادی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

روح نام مخلوقی ملکوتی و مقرب نزد خداوند است. در قرآن کریم حقیقت روح امری از امرهای پروردگار معرفی شده است: ﴿قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي﴾ در جایی نیز روح را در کنار ملائکه و جدا از آنها نام برده است: ﴿تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ﴾. همچنین می‌فرماید: ﴿يَوْمَ يَقُومُ الرُّوحُ وَالْمَلَائِكَةُ صَفًّا﴾. در روایات است که روح حقیقتی عالی‌تر و بزرگ‌تر از جبرئیل است؛ جبرئیل از جنس فرشتگان است ولی روح از جنس فرشتگان نیست. امام صادق (ع) می‌فرماید: «روح از جبرئیل بزرگ‌تر است، زیرا جبرئیل از سنخ ملائکه است ولی روح از سنخ فرشتگان نیست». امام سپس به این آیه استدلال کرده و می‌فرماید: مگر نمی‌بینی که قرآن می‌فرماید: ﴿تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ﴾. پس معلوم می‌شود روح غیر از فرشتگان است. نیز می‌فرماید: «روح با پیشینیان به جز با پیامبر (ص) نبوده است و با امامان (ع) نیز هست».

روح در صحیفه سجادیه

امام سجاد (ع) با استناد به قرآن و نزول روح در شب قدر می‌فرماید: «ثُمَّ فَضَّلَ لَيْلَةً وَاحِدَةً مِنْ‏ لَيَالِيهِ‏... وَ سَمَّاهَا لَيْلَةَ الْقَدْرِ، ﴿تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا...﴾».؛ «آن‌گاه شبی از شب‌های این ماه (رمضان) را برگزید... و آن را شب قدر نامید. در آن شب فرشتگان و روح به فرمان پروردگارشان بر هر یک از بندگان او که بخواهد نازل می‌شود با تقدیری تغییرناپذیر، نیز آن حضرت می‌فرماید: و بر روح که از عالم امر توست درود فرست».

امام سجاد (ع) روح را فرمانروای “ملائکه حُجُب” معرفی کرده است: درود بفرست بر روح، آنکه فرمانروای فرشتگان مأمور بر حجاب‌هاست..

منابع

1. شیرزاد، امیر، مقاله «روح»، دانشنامه صحیفه سجادیه