حجت الهی

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

حجت الهی در قرآن | حجت الهی در حدیث | حجت الهی در کلام اسلامی | حجت الهی در معارف مهدویت | حجت الهی بودن امام | مقام حجت الهی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل حجت الهی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

معناشناسی حجت الهی

اصطلاح‌شناسی

• در ادبیات گفتاری و نوشتاری شیعه، حجت دو مفهوم وصفی‏ هم‏سنگ دارد:

1. مفهومی وصفی و عام که درباره هر دلیل و برهان الهی چون پیامبران و امامان(ع) یا عقل به کار برده می‌‏شود و این دلیل همواره در زمین بر انسان آشکار است؛ ازاین ‏رو در روایت امام کاظم(ع) آمده است که فرمود: خداوند سبحانه و تعالی را بر مردم دو حجّت است: یکی ظاهر که آن عبارت است از پیامبران و رهبران دینی و دیگری باطن که آن عقول مردم است. پیامبران و اوصیای آنان(ع) به این دلیل حجّت نامیده شده‌‏اند که خداوند سبحانه و تعالی به وجود ایشان، بر بندگان خود احتجاج کند. آنان همچنین دلیل بر وجود خدا هستند و گفتار و کردارشان دلیل بر نیاز مردم به قانون آسمانی است. بر اساس روایات فراوانی، زمین هرگز از حجّت خالی نیست؛ چنان که از امام رضا(ع) پرسیده شد: آیا زمین از حجّت خالی می‌‏ماند؟ حضرت فرمود: "اگر زمین از حجّت خالی باشد، اهلش را فرو می‌‏برد".
2. مفهوم وصفی خاصی که از نگاه شیعه، حضرت مهدی(ع)‏ آخرین حجّت الهی است؛ ازاین ‏رو به حجة بن الحسن العسکری(ع) شهرت دارد. داود بن قاسم گوید: از امام دهم(ع) شنیدم که فرمود: "جانشین من، پسرم حسن است. شما نسبت به جانشین پس از جانشین من چه حالی خواهید داشت؟ عرض کردم: خداوند سبحانه و تعالی مرا قربانت کند؛ چرا؟ فرمود: برای آن که شخص او را نمی‌‏توانید ببینید و ذکر او به نام مخصوصش روا نیست. عرض کردم: پس چطور او را یاد کنیم؟ فرمود: بگویید حجّت از خاندان محمد(ص)". در بیشتر روایات، این لقب به صورت الحجّة من آل محمّد به کار رفته است.

ویژگی‌های حجت‌الله

حجت‌شناسی

جستارهای وابسته

• حجت
• شبهه ناسازگاری حجیت‌انگاری امامان با خاتمیت

منابع

1. فیاض‌بخش و محسنی، ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۱
2. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت
3. حسینی، سید احمد، نظریه نصب الهی امام معصوم در تاریخ تفکر امامیه
4. فاریاب، محمد حسین، معنا و چیستی امامت در قرآن سنت و آثار متکلمان

پانویس