نیایش هفدهم

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

مقدمه

این نیایش آن حضرت است به هنگامی که نام شیطان برده می‌شد و امام از دشمنی او به خدا پناه می‌برد. در قرآن کریم چهارده بار از شیطان نام می‌برد و به انسان‌ها هشدار می‌دهد و می‌فرماید: مراقب این دشمن باشید؛ و آن‌گاه که به شما هجوم آورد به خدا پناه ببرید؛ ﴿إِنَّ الشَّيْطَانَ لَكُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا إِنَّمَا يَدْعُو حِزْبَهُ لِيَكُونُوا مِنْ أَصْحَابِ السَّعِيرِ﴾.

امام سجاد(ع) در این دعا راه‌های مبارزره با شیطان و استمداد از خدای رحمان را به ما می‌آموزد و با پناه‌بردن به خدای عزیز دعای خود را شروع می‌کند: «اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِكَ مِنْ نَزَغَاتِ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ‏ وَ كَيْدِهِ‏ وَ مَكَايِدِهِ‏، وَ مِنَ الثِّقَةِ بِأَمَانِيِّهِ وَ مَوَاعِيدِهِ وَ غُرُورِهِ وَ مَصَايِدِهِ»؛ «بارخدایا، به تو پناه می‌بریم از وسوسه‌های شیطان رجیم و کیدها وفریب‌های. و به تو پناه می‌بریم از دل‌بستن به تمناهای او و وعده‌های او و فریب‌ها و دام‌های او».

آن‌گاه امام عبادت و محبت خدا را دو عامل بازدارنده نفوذ شیطان اعلام می‌کند: «بارخدایا، ما را نیروی عبادت ده و با آن، شیطان را از ما بران؛ بر سعی ما در راه محبت خود بیفزای و به آن، شیطان را خوار گردان. میان ما و او حجابی قرار ده که بر افکندش را نتواند و سدی چنان استوار که از رخنه‌کردنش عاجز آید».

سپس تقوای الهی را به‌عنوان سومین عامل طلب می‌کند: «بارخدایا، بر محمد و خاندانش درود بفرست و در برابر ضلالت شیطان ما را از هدایت خود بهره‌مند گردان و در برابر تلاش او به گمراهی ما، ما را از پرهیزگاری ره‌توشه ساز. اگر او ما را به راه تباهی می‌کشد، تو ما را به راه تقوی راه نمای».

و مجدداً چشم به هدایت‌های الهی می‌دوزد: «بارخدایا، حقیقت هر باطل را که شیطان در چشم ما می‌آراید به ما بشناسان. و چون شناساندی، ما را از ارتکاب آن بازدار؛ و به ما بیاموز که چسان فریبش دهیم و ما را آگاه کن که با چه آلت و عدّت با او جدال کنیم. و از خواب غفلت بیدارمان ساز که بدو نگرویم و توفیق خود رفیق ما گردان و در پیکار به خلاف او یاریمان نمای». در ادامه، از آنجا که این دشمن همه مسلمانان را تهدید می‌کند و امام سعادت همه را می‌خواهد، آهنگ دعایش را همگانی می‌کند: «بارخدایا، بر محمد و خاندانش درود بفرست و پدران ما را و مادران ما را و فرزندان ما را و خاندان ما را و خویشاوندان ما را و نزدیکان ما را و همسایگان ما، مردان مؤمن و زنان مؤمنه را از گزند شیطان در ملاذی منیع و ملجأی رفیع و پناهگاهی استوار جای ده و برای پیکار با او سپرهایی نگهدارنده و شمشیرهایی برنده عطا فرما».

آن‌گاه لب به نفرین این دشمن مکّار باز می‌کند: «بارخدایا، در هرکار که شیطان گره افکند گره‌گشایی کن و هر در را که بربندد تو باز کن، و هر تدبیر که کند گسسته گردان، و هر آهنگ که کند برهم زن، و هر رشته که محکم برتابد پنبه نمای». «بارخدایا، لشکرش بشکن، کیدش باطل نمنای، پناهگاهش ویران ساز و بینی‌اش بر خاک مال».

از جمله درخواست‌های امام از خدا این است که ما را در شمار دشمنان شیطان قرار دهد و از زمره دوستانش دور دارد. این درخواست نشانگر آن است که لحظه‌ای از این دشمن لجوج و کینه‌توز نباید غافل بود و همواره در مخالفت او باید گام برداشت. و در پایان یک‌بار دیگر برای همه مردان و زنان باایمان مصونیت از شیطان را طلب می‌کند تا بدین سبب به درجات صالحان راه یابند..

جستارهای وابسته

• استعاذه

منابع

1. بهشتی، سید جواد، مقاله «نیایش هفدهم»، دانشنامه صحیفه سجادیه