جز
جایگزینی متن - 'عمومیت' به 'عمومیت'
جز (جایگزینی متن - 'ثابت' به 'ثابت') |
جز (جایگزینی متن - 'عمومیت' به 'عمومیت') |
||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
*به گفته برخی، [[خزائن الهی]]، مرتبه [[قضاء]] به معنای وجود اجمالی همه موجودات در عالم [[عقلی]] به صورت [[ابداع]] است و مراد از نازل کردن [[خزائن]]، مرتبه قَدَر به معنای وجود تفصیلی اشیاء، یکی پس از دیگری در مواد خارجی آنهاست<ref>شرح مئة كلمه، ص ۱۸۰؛ اسفار، ج ۷، ص ۷۵؛ المظاهر الالهيه، ص ۴۸ - ۴۹.</ref>، بنابراین نازل کردن به معنای ایجاد اشیاء در [[عالم شهادت]] با شکل، زمان و مکان خاصی است که مقتضای استعداد آنهاست<ref>روح المعانی، ج ۱۴، ص ۸۰.</ref><ref>[[احمد جمالی|جمالی، احمد]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۲، ص۸۸- ۹۳.</ref>. | *به گفته برخی، [[خزائن الهی]]، مرتبه [[قضاء]] به معنای وجود اجمالی همه موجودات در عالم [[عقلی]] به صورت [[ابداع]] است و مراد از نازل کردن [[خزائن]]، مرتبه قَدَر به معنای وجود تفصیلی اشیاء، یکی پس از دیگری در مواد خارجی آنهاست<ref>شرح مئة كلمه، ص ۱۸۰؛ اسفار، ج ۷، ص ۷۵؛ المظاهر الالهيه، ص ۴۸ - ۴۹.</ref>، بنابراین نازل کردن به معنای ایجاد اشیاء در [[عالم شهادت]] با شکل، زمان و مکان خاصی است که مقتضای استعداد آنهاست<ref>روح المعانی، ج ۱۴، ص ۸۰.</ref><ref>[[احمد جمالی|جمالی، احمد]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۲، ص۸۸- ۹۳.</ref>. | ||
*برخی، [[خزائن الهی]] را همان [[ام الکتاب]]: {{متن قرآن|يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاء وَيُثْبِتُ وَعِندَهُ أُمُّ الْكِتَابِ}}<ref> خداوند هر چه را بخواهد (از لوح محفوظ) پاک می‌کند و (یا در آن) می‌نویسد و لوح محفوظ نزد اوست؛ سوره رعد، آیه:۳۹.</ref> دانسته‌اند که عبارت است از آنچه قلم اعلا به صورت کلی بر [[لوح]] [[قضاء]] که از هرگونه تبدیلی محفوظ است، می‌نگارد و نازل کردن آن عبارت است از آنچه به صورت جزئی بر [[لوح]] قَدَر جاری می‌شود که تبدیل، محو و اثبات‌پذیر است و سپس از [[لوح]] [[قدر]] فرود آمده و در [[عالم شهادت]] ظاهر می‌شود<ref>الصافی، ج ۳، ص ۱۰۵.</ref>. در برابر گفته‌های یاد شده که رتبه [[خزائن الهی]] را بالاتر از عالم [[طبیعت]] دانسته‌اند، بعضی مصداق آن را اموری طبیعی به شمار آورده‌اند، چنان که گفته شده است: [[خزائن الهی]] اشاره به عناصر اصلی عالم [[طبیعت]] است که از ترکیب خاصی میان آنها، نعمت‌های گوناگون [[خدا]] به دست می‌آید؛ برای نمونه [[خزائن]] اصلی [[آب]]، ذرات هیدروژن و اکسیژن هستند که [[آب]] از آنها شکل یافته است<ref>فی ظلال القرآن، ج ۴، ص ۲۱۳۴.</ref><ref>[[احمد جمالی|جمالی، احمد]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۲، ص۸۸- ۹۳.</ref>. | *برخی، [[خزائن الهی]] را همان [[ام الکتاب]]: {{متن قرآن|يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاء وَيُثْبِتُ وَعِندَهُ أُمُّ الْكِتَابِ}}<ref> خداوند هر چه را بخواهد (از لوح محفوظ) پاک می‌کند و (یا در آن) می‌نویسد و لوح محفوظ نزد اوست؛ سوره رعد، آیه:۳۹.</ref> دانسته‌اند که عبارت است از آنچه قلم اعلا به صورت کلی بر [[لوح]] [[قضاء]] که از هرگونه تبدیلی محفوظ است، می‌نگارد و نازل کردن آن عبارت است از آنچه به صورت جزئی بر [[لوح]] قَدَر جاری می‌شود که تبدیل، محو و اثبات‌پذیر است و سپس از [[لوح]] [[قدر]] فرود آمده و در [[عالم شهادت]] ظاهر می‌شود<ref>الصافی، ج ۳، ص ۱۰۵.</ref>. در برابر گفته‌های یاد شده که رتبه [[خزائن الهی]] را بالاتر از عالم [[طبیعت]] دانسته‌اند، بعضی مصداق آن را اموری طبیعی به شمار آورده‌اند، چنان که گفته شده است: [[خزائن الهی]] اشاره به عناصر اصلی عالم [[طبیعت]] است که از ترکیب خاصی میان آنها، نعمت‌های گوناگون [[خدا]] به دست می‌آید؛ برای نمونه [[خزائن]] اصلی [[آب]]، ذرات هیدروژن و اکسیژن هستند که [[آب]] از آنها شکل یافته است<ref>فی ظلال القرآن، ج ۴، ص ۲۱۳۴.</ref><ref>[[احمد جمالی|جمالی، احمد]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۲، ص۸۸- ۹۳.</ref>. | ||
*همچنین بیشتر [[مفسران]] متقدم از [[اهل سنت]] در [[آیه]] {{متن قرآن|وَإِن مِّن شَيْءٍ إِلاَّ عِندَنَا خَزَائِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُ إِلاَّ بِقَدَرٍ مَّعْلُومٍ }}<ref> و هیچ چیز نیست جز آنکه گنجینه‌های آن نزد ماست و ما آن را جز به اندازه معیّن فرو نمی‌فرستیم؛ سوره حجر، آیه:۲۱.</ref> [[خزائن]] را [[آب]] [[باران]] دانسته‌اند که سبب پیدایی روزی‌های [[بندگان]] است<ref>التفسير الكبیر، ج ۱۹، ص ۱۷۴؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۰، ص ۱۴؛ فتح القدیر، ج ۳، ص ۱۲۶.</ref> بر این اساس، معنای فرو فرستادن [[خزائن]] با تقدیر مشخص که در ادامه [[آیه]] به آن اشاره شده است نیز تفاوت خواهد کرد. در همین جهت، [[نقل]] شده است که [[باران]] هیچ سالی کمتر از سال دیگر نیست و تنها مکان باریدن آن عوض می‌شود<ref>جامع البیان، ج ۱۴، ص ۲۶؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۰، ص ۱۴؛ الدر المنثور، ج ۴، ص۹۶.</ref> برخی این نظریّه را مخالف | *همچنین بیشتر [[مفسران]] متقدم از [[اهل سنت]] در [[آیه]] {{متن قرآن|وَإِن مِّن شَيْءٍ إِلاَّ عِندَنَا خَزَائِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُ إِلاَّ بِقَدَرٍ مَّعْلُومٍ }}<ref> و هیچ چیز نیست جز آنکه گنجینه‌های آن نزد ماست و ما آن را جز به اندازه معیّن فرو نمی‌فرستیم؛ سوره حجر، آیه:۲۱.</ref> [[خزائن]] را [[آب]] [[باران]] دانسته‌اند که سبب پیدایی روزی‌های [[بندگان]] است<ref>التفسير الكبیر، ج ۱۹، ص ۱۷۴؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۰، ص ۱۴؛ فتح القدیر، ج ۳، ص ۱۲۶.</ref> بر این اساس، معنای فرو فرستادن [[خزائن]] با تقدیر مشخص که در ادامه [[آیه]] به آن اشاره شده است نیز تفاوت خواهد کرد. در همین جهت، [[نقل]] شده است که [[باران]] هیچ سالی کمتر از سال دیگر نیست و تنها مکان باریدن آن عوض می‌شود<ref>جامع البیان، ج ۱۴، ص ۲۶؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۰، ص ۱۴؛ الدر المنثور، ج ۴، ص۹۶.</ref> برخی این نظریّه را مخالف عمومیت [[آیه]]<ref>زادالمسیر، ج ۴، ص ۲۸۷ - ۲۸۸؛ التفسير الكبير، ج۱۹، ص ۱۷۴؛ فتح القدیر، ج ۳، ص ۱۲۶.</ref> و مصداق تخصیص اکثر<ref>الميزان، ج ۱۲، ص ۱۴۱.</ref> دانسته و بعضی این معنا را تفسير ظاهری [[آیه]] به شمار آورده<ref>الصافی، ج ۳، ص ۱۰۵.</ref> و برخی نیز مساوی بودن [[باران]] هر سال را نپذیرفته‌اند<ref>التفسير الكبير، ج ۱۹، ص ۱۷۴.</ref><ref>[[احمد جمالی|جمالی، احمد]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۲، ص۸۸- ۹۳.</ref>. | ||
* [[خزائن خدا]] بر پایه آیاتی دیگر{{متن قرآن|هُمُ الَّذِينَ يَقُولُونَ لا تُنفِقُوا عَلَى مَنْ عِندَ رَسُولِ اللَّهِ حَتَّى يَنفَضُّوا وَلِلَّهِ خَزَائِنُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَلَكِنَّ الْمُنَافِقِينَ لا يَفْقَهُونَ}}<ref> آنان همان کسانند که می‌گویند: به آنان که نزد پیامبر خدایند چیزی ندهید تا (از کنار او) پراکنده شوند با آنکه گنجینه‌های آسمان‌ها و زمین از آن خداوند است امّا منافقان درنمی‌یابند؛ سوره منافقون، آیه:۷.</ref> [[خزائن]] روزی [[بندگان]]<ref>معانی القرآن، ج ۲، ص ۴۲۸؛ فتح القدیر، ج ۲، ص ۴۹۴؛ روح المعانی، ج ۲۷، ص ۵۸؛ ج ۲۸، ص ۱۶۹.</ref>، [[اموال]]<ref>التبیان، ج ۵، ص ۴۷۶.</ref> و [[نعمت‌های الهی]] دانسته شده است<ref>التبیان، ج 6، ص ۵۲۵؛ زادالمسیر، ج ۵، ص ۶۴- ۶۵؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۰، ص ۳۳۵.</ref><ref>[[احمد جمالی|جمالی، احمد]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۲، ص۸۸- ۹۳.</ref>. | * [[خزائن خدا]] بر پایه آیاتی دیگر{{متن قرآن|هُمُ الَّذِينَ يَقُولُونَ لا تُنفِقُوا عَلَى مَنْ عِندَ رَسُولِ اللَّهِ حَتَّى يَنفَضُّوا وَلِلَّهِ خَزَائِنُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَلَكِنَّ الْمُنَافِقِينَ لا يَفْقَهُونَ}}<ref> آنان همان کسانند که می‌گویند: به آنان که نزد پیامبر خدایند چیزی ندهید تا (از کنار او) پراکنده شوند با آنکه گنجینه‌های آسمان‌ها و زمین از آن خداوند است امّا منافقان درنمی‌یابند؛ سوره منافقون، آیه:۷.</ref> [[خزائن]] روزی [[بندگان]]<ref>معانی القرآن، ج ۲، ص ۴۲۸؛ فتح القدیر، ج ۲، ص ۴۹۴؛ روح المعانی، ج ۲۷، ص ۵۸؛ ج ۲۸، ص ۱۶۹.</ref>، [[اموال]]<ref>التبیان، ج ۵، ص ۴۷۶.</ref> و [[نعمت‌های الهی]] دانسته شده است<ref>التبیان، ج 6، ص ۵۲۵؛ زادالمسیر، ج ۵، ص ۶۴- ۶۵؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۰، ص ۳۳۵.</ref><ref>[[احمد جمالی|جمالی، احمد]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۲، ص۸۸- ۹۳.</ref>. | ||
*عده‌ای نیز [[خزائن]] را نه امری طبیعی و نه ماوراء طبیعی، امری تمثیلی<ref>الكشاف، ج ۲، ص ۵۷۴؛ التفسير الكبير، ج ۱۹، ص ۱۷۴؛ فتح القدیر، ج ۳، ص ۱۲۶.</ref> و کنایه از [[قدرت الهی]]<ref>مفردات، ص ۱۴۶، «خزن»؛ الكشاف، ج ۲، ص ۵۷۴؛ فتح القدیر، ج ۲، ص ۱۱۸.</ref> یا مقدورات [[خدا]]<ref>مجمع البیان، ج ۶، ص ۱۱۰؛ تفسیر قرطبی، ج ۶، ص ۴۳۰؛ مجمع البحرین، ج ۱، ص ۶۴۳، «خزن».</ref> دانسته و گفته‌اند: [[خدا]] بر هر چیزی توانا است؛ ولی تنها چیزهایی را می‌آفریند که در آنها مصلحتی باشد<ref>التبیان، ج 6، ص ۳۲۷؛ الكشاف، ج ۲، ص ۵۷۴.</ref>. برخی این نظریّه را به شدت ردّ کرده‌اند<ref>الصافی، ج ۳، ص ۱۰۴؛ المیزان، ج ۱۲، ص ۱۴۱.</ref> در روایتی، [[خزائن الهی]] بر [[اهل بیت]]{{عم}} [[تطبیق]] شده است<ref>نورالثقلین، ج ۵، ص ۳۴۰.</ref> و بعضی آن را بر [[آیات قرآن]]<ref>زادالمسیر، ج ۴، ص ۸۱.</ref> یا قلب‌های [[عارفان]]<ref>کشف الاسرار، ج ۵، ص ۳۱۰؛ روح المعانی، ج ۱۴، ص ۸۰.</ref> [[تطبیق]] کرده‌اند<ref>[[احمد جمالی|جمالی، احمد]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۲، ص۸۸- ۹۳.</ref>. | *عده‌ای نیز [[خزائن]] را نه امری طبیعی و نه ماوراء طبیعی، امری تمثیلی<ref>الكشاف، ج ۲، ص ۵۷۴؛ التفسير الكبير، ج ۱۹، ص ۱۷۴؛ فتح القدیر، ج ۳، ص ۱۲۶.</ref> و کنایه از [[قدرت الهی]]<ref>مفردات، ص ۱۴۶، «خزن»؛ الكشاف، ج ۲، ص ۵۷۴؛ فتح القدیر، ج ۲، ص ۱۱۸.</ref> یا مقدورات [[خدا]]<ref>مجمع البیان، ج ۶، ص ۱۱۰؛ تفسیر قرطبی، ج ۶، ص ۴۳۰؛ مجمع البحرین، ج ۱، ص ۶۴۳، «خزن».</ref> دانسته و گفته‌اند: [[خدا]] بر هر چیزی توانا است؛ ولی تنها چیزهایی را می‌آفریند که در آنها مصلحتی باشد<ref>التبیان، ج 6، ص ۳۲۷؛ الكشاف، ج ۲، ص ۵۷۴.</ref>. برخی این نظریّه را به شدت ردّ کرده‌اند<ref>الصافی، ج ۳، ص ۱۰۴؛ المیزان، ج ۱۲، ص ۱۴۱.</ref> در روایتی، [[خزائن الهی]] بر [[اهل بیت]]{{عم}} [[تطبیق]] شده است<ref>نورالثقلین، ج ۵، ص ۳۴۰.</ref> و بعضی آن را بر [[آیات قرآن]]<ref>زادالمسیر، ج ۴، ص ۸۱.</ref> یا قلب‌های [[عارفان]]<ref>کشف الاسرار، ج ۵، ص ۳۱۰؛ روح المعانی، ج ۱۴، ص ۸۰.</ref> [[تطبیق]] کرده‌اند<ref>[[احمد جمالی|جمالی، احمد]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۲، ص۸۸- ۹۳.</ref>. | ||