دفاع: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
دفاع از ریشه "د ـ ف ـ ع" به معنای باز داشتن، پس زدن، دور کردن، [[حمایت]] کردن و مانع شدن است. <ref>مفردات، ص ۳۱۶؛ لسان العرب، ج ۴، ص ۳۶۹، "دفع"؛ لغت‌نامه، ج، ص ۱۰۹۴۰ ـ ۱۰۹۴۱، "دفاع".</ref> در اصطلاح [[فقه]] و [[متون دینی]]، از اقسام [[جهاد]] و به معنای [[جنگی]] است که [[انسان]] در مقابل [[حمله]] [[دشمن]] و برای جلوگیری و [[پیشگیری]] از [[هجوم]] دشمن به [[مسلمانان]] و [[اساس اسلام]] انجام می‌دهد؛<ref>دفاع مشروع در حقوق جزای ایران، ص۲۴؛ اصطلاحات فقهی، ص ۲۲۴. </ref> همچنین پس زدن [[متجاوز]] به [[جان]]، [[مال]]، [[آبرو]] و [[ناموس]] و [[مبارزه]] برای [[اثبات حق]]، گرفتن مال یا [[حفظ آبرو]] و ناموس دفاع نامیده می‌شود. <ref>جواهر الکلام، ج ۴۱، ص ۶۵۰؛ فرهنگ معارف اسلامی، ج ۲، ص ۸۵۲؛ مصطلحات الفقه؛ ص ۲۴۵. </ref> در اصطلاح [[حقوقی]] نیز دفاع به همین معناست و به پاسخ هر یک از دو طرف دعوا در [[محکمه]] به یکدیگر یا ایرادات متقابل هریک به ادعای دیگری، دفاع گفته می‌شود. <ref>نک: محاضرات فی فقه الامامیه، ج ۴، ص ۲۳ ـ ۲۴؛ نیز نک: ترمینولوژی حقوق، ص ۳۰۳. </ref> | |||
بسیاری از [[فقیهان]] [[جهاد]] را به دوگونه ابتدایی و [[دفاعی]] قسمت کرده و در تفاوت میان آن دو گفته‌اند "دفاع" جنگی است که پس از حمله و تعرض مهاجم و برای باز داشتن متجاوز از [[تجاوز]] انجام می‌گیرد و "[[جهاد ابتدایی]]" پیکاری است که آغازگرش جنگجویان [[مسلمان]] و هدفش [[دعوت]] [[کافران]] به [[اسلام]]، [[توحید]] و [[عدالت]] است. <ref>الروضة البهیه، ج ۲، ص ۳۷۹؛ جواهر الکلام، ج ۲۱، ص ۴؛ دراسات فی ولایة الفقیه، ج ۱، ص ۱۱۵. </ref> در مقابل، به [[باور]] برخی، اساس جنگ‌های [[اسلامی]] دفاعی است،<ref>المنار، ج ۲، ص ۲۱۵. </ref> زیرا [[نبرد]] در اسلام برای یکی از سه [[هدف]] دفاع از [[کیان اسلام]]، [[حمایت از مستضعفان]] و جلوگیری از [[فساد]] و رفع موانع از [[دعوت الهی]] است. <ref>تفسیر جامع آیات الاحکام، ج ۶، ص ۳۴۵ ـ ۳۴۶؛ المیزان، ج ۲، ص۶۵ ـ ۶۷؛ المنار، ج ۲، ص ۲۱۵. </ref> براین پایه می‌توان [[جهاد ابتدایی]] را زیرمجموعه [[جهاد دفاعی]] دانست، زیرا [[جهاد]] ابتدایی، | بسیاری از [[فقیهان]] [[جهاد]] را به دوگونه ابتدایی و [[دفاعی]] قسمت کرده و در تفاوت میان آن دو گفته‌اند "دفاع" جنگی است که پس از حمله و تعرض مهاجم و برای باز داشتن متجاوز از [[تجاوز]] انجام می‌گیرد و "[[جهاد ابتدایی]]" پیکاری است که آغازگرش جنگجویان [[مسلمان]] و هدفش [[دعوت]] [[کافران]] به [[اسلام]]، [[توحید]] و [[عدالت]] است. <ref>الروضة البهیه، ج ۲، ص ۳۷۹؛ جواهر الکلام، ج ۲۱، ص ۴؛ دراسات فی ولایة الفقیه، ج ۱، ص ۱۱۵. </ref> در مقابل، به [[باور]] برخی، اساس جنگ‌های [[اسلامی]] دفاعی است،<ref>المنار، ج ۲، ص ۲۱۵. </ref> زیرا [[نبرد]] در اسلام برای یکی از سه [[هدف]] دفاع از [[کیان اسلام]]، [[حمایت از مستضعفان]] و جلوگیری از [[فساد]] و رفع موانع از [[دعوت الهی]] است. <ref>تفسیر جامع آیات الاحکام، ج ۶، ص ۳۴۵ ـ ۳۴۶؛ المیزان، ج ۲، ص۶۵ ـ ۶۷؛ المنار، ج ۲، ص ۲۱۵. </ref> براین پایه می‌توان [[جهاد ابتدایی]] را زیرمجموعه [[جهاد دفاعی]] دانست، زیرا [[جهاد]] ابتدایی، دفاع از [[حقوق الهی]] و [[فطری]] [[انسان]] ([[خداجویی]]) است که [[اساس دین]] بر آن دو [[استوار]] شده است. <ref>دراسات فی ولایة الفقیه، ج ۱، ص ۱۱۵؛ مجموعه آثار، ج ۲۰، ص ۲۴۰ ـ ۲۴۳، "جهاد".</ref> به هر روی، [[فقها]] دفاع را به دوگونه قسمت کرده‌اند: "دفاع عام" که دفاع از [[کیان اسلام]] و [[کرامت انسانی]] است؛<ref>جواهرالکلام، ج ۲۱، ص ۱۴. ۱۸؛ مصطلحات الفقه، ص ۲۴۵؛ مجموعه آثار، ج ۲۰، ص ۲۴۳ ـ ۲۴۴، "جهاد".</ref> "دفاع خاص" که دفاع از [[جان]] و [[مال]] و [[ناموس]] شخص مدافع است<ref>مصطلحات الفقه، ص ۲۴۵؛ اصطلاحات فقهی، ص ۲۲۴. </ref>.<ref>[[سید احمد سادات|سادات، سید احمد]]؛ [[دفاع (مقاله)|مقاله "دفاع"]]؛ [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)| دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۳.</ref> | ||
== | ==دفاع در [[قرآن]]== | ||
==[[حقیقت]] | ==[[حقیقت]] دفاع== | ||
==پیشینه | ==پیشینه دفاع== | ||
==موارد [[تشریع]] | ==موارد [[تشریع]] دفاع و [[احکام]] آن== | ||
=== | ===دفاع از [[کیان اسلام]] و سرزمین‌های [[مسلمانان]]=== | ||
=== | ===دفاع از [[حریم]] شخصی=== | ||
===[[یاری مظلوم]]=== | ===[[یاری مظلوم]]=== | ||
نسخهٔ ۲۰ آوریل ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۳۲
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
- اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل دفاع (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
دفاع از ریشه "د ـ ف ـ ع" به معنای باز داشتن، پس زدن، دور کردن، حمایت کردن و مانع شدن است. [۱] در اصطلاح فقه و متون دینی، از اقسام جهاد و به معنای جنگی است که انسان در مقابل حمله دشمن و برای جلوگیری و پیشگیری از هجوم دشمن به مسلمانان و اساس اسلام انجام می‌دهد؛[۲] همچنین پس زدن متجاوز به جان، مال، آبرو و ناموس و مبارزه برای اثبات حق، گرفتن مال یا حفظ آبرو و ناموس دفاع نامیده می‌شود. [۳] در اصطلاح حقوقی نیز دفاع به همین معناست و به پاسخ هر یک از دو طرف دعوا در محکمه به یکدیگر یا ایرادات متقابل هریک به ادعای دیگری، دفاع گفته می‌شود. [۴]
بسیاری از فقیهان جهاد را به دوگونه ابتدایی و دفاعی قسمت کرده و در تفاوت میان آن دو گفته‌اند "دفاع" جنگی است که پس از حمله و تعرض مهاجم و برای باز داشتن متجاوز از تجاوز انجام می‌گیرد و "جهاد ابتدایی" پیکاری است که آغازگرش جنگجویان مسلمان و هدفش دعوت کافران به اسلام، توحید و عدالت است. [۵] در مقابل، به باور برخی، اساس جنگ‌های اسلامی دفاعی است،[۶] زیرا نبرد در اسلام برای یکی از سه هدف دفاع از کیان اسلام، حمایت از مستضعفان و جلوگیری از فساد و رفع موانع از دعوت الهی است. [۷] براین پایه می‌توان جهاد ابتدایی را زیرمجموعه جهاد دفاعی دانست، زیرا جهاد ابتدایی، دفاع از حقوق الهی و فطری انسان (خداجویی) است که اساس دین بر آن دو استوار شده است. [۸] به هر روی، فقها دفاع را به دوگونه قسمت کرده‌اند: "دفاع عام" که دفاع از کیان اسلام و کرامت انسانی است؛[۹] "دفاع خاص" که دفاع از جان و مال و ناموس شخص مدافع است[۱۰].[۱۱]
دفاع در قرآن
حقیقت دفاع
پیشینه دفاع
موارد تشریع دفاع و احکام آن
دفاع از کیان اسلام و سرزمین‌های مسلمانان
دفاع از حریم شخصی
یاری مظلوم
دفاع مشروع
پرسش‌های وابسته
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ مفردات، ص ۳۱۶؛ لسان العرب، ج ۴، ص ۳۶۹، "دفع"؛ لغت‌نامه، ج، ص ۱۰۹۴۰ ـ ۱۰۹۴۱، "دفاع".
- ↑ دفاع مشروع در حقوق جزای ایران، ص۲۴؛ اصطلاحات فقهی، ص ۲۲۴.
- ↑ جواهر الکلام، ج ۴۱، ص ۶۵۰؛ فرهنگ معارف اسلامی، ج ۲، ص ۸۵۲؛ مصطلحات الفقه؛ ص ۲۴۵.
- ↑ نک: محاضرات فی فقه الامامیه، ج ۴، ص ۲۳ ـ ۲۴؛ نیز نک: ترمینولوژی حقوق، ص ۳۰۳.
- ↑ الروضة البهیه، ج ۲، ص ۳۷۹؛ جواهر الکلام، ج ۲۱، ص ۴؛ دراسات فی ولایة الفقیه، ج ۱، ص ۱۱۵.
- ↑ المنار، ج ۲، ص ۲۱۵.
- ↑ تفسیر جامع آیات الاحکام، ج ۶، ص ۳۴۵ ـ ۳۴۶؛ المیزان، ج ۲، ص۶۵ ـ ۶۷؛ المنار، ج ۲، ص ۲۱۵.
- ↑ دراسات فی ولایة الفقیه، ج ۱، ص ۱۱۵؛ مجموعه آثار، ج ۲۰، ص ۲۴۰ ـ ۲۴۳، "جهاد".
- ↑ جواهرالکلام، ج ۲۱، ص ۱۴. ۱۸؛ مصطلحات الفقه، ص ۲۴۵؛ مجموعه آثار، ج ۲۰، ص ۲۴۳ ـ ۲۴۴، "جهاد".
- ↑ مصطلحات الفقه، ص ۲۴۵؛ اصطلاحات فقهی، ص ۲۲۴.
- ↑ سادات، سید احمد؛ مقاله "دفاع"؛ دائرة المعارف قرآن کریم، ج۱۳.