خطبه اول

مقدمه

• خطبه اول که مهم‌ترین مباحث آن درباره توحید و خداشناسی است بعد از جنگ صفین و در شرایطی که امام مردمان را برای نبردی دوباره با سپاه معاویه فرامی‌خواند، ایراد شده است. از این‌رو زمان صدور آن باید بین سال‌های ۳۸ – ۴۰ ق باشد. آنچه از منابع به‌دست می‌آید، دلالت بر طولانی بودن این خطبه دارد و شریف رضی تنها بخشی از آن را در نهج البلاغه آورده است. بخش‌هایی از این خطبه در برخی منابع پیش از شریف رضی به‌چشم می‌خورد. شیخ کلینی در اصول کافی، باب توحید، بخشی از آن را آورده است. ابن‌ شعبه حرانی نیز در تحف العقول عن آل الرسول بخشی از این خطبه را ذکر کرده است.
• موضوع‌هایی که در این خطبه به آن‌ها پرداخته شده است، عبارت‌اند از:

1. حمد خدا؛
2. توحید؛
3. بیان ذات و صفات الهی؛
4. دین‌شناسی؛
5. آفرینش جهان؛
6. آفرینش آسمان؛
7. آفرینش فرشتگان؛
8. آفرینش انسان؛
9. آفرینش آدم (ع)؛
10. سجده فرشتگان بر آدم (ع)؛
11. سرگذشت آدم (ع)؛
12. نبوت عامه؛
13. نحوه گزینش پیامبران الهی؛
14. نبوت خاصه؛
15. بعثت پیامبر اکرم؛
16. دوران جاهلیت (پیش از بعثت پیامبر اکرم)؛
17. قرآن کریم؛
18. حج (فلسفه و آثار.

منابع

• دین‌پرور، سیدجمال‌الدین، دانشنامه نهج البلاغه ج۱