چاووش خوانی

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

چاووش خوانی در حدیث - چاووش خوانی در کلام اسلامی - چاووش خوانی در معارف و سیره حسینی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل چاووش خوانی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

چاووش، به معنای پیشرو لشکر و قافله است، کسی که پیشاپیش قافله یا زوّار حرکت کند و آواز خواند. کسی که در دربار شاهان یا در نزد امرا و بزرگان وظیفه دار امور تشریفاتی بوده، در روزهای سلام، اشخاص را به حضور آنان معرّفی می‌‌نموده است. در فرهنگ دینی در گذشته رسم بود که طبق مراسم سنّتی، هنگام رفتن اشخاص از شهرها و روستاها به زیارت نجف، کربلا، خراسان یا سفر حج، اشخاصی به نام “چاووش خوان” اشعاری را با لحنی سوزناک و خاصّ می‌‌خواندند. هم هنگامه بدرقه زائر، هم وقت استقبال، بصورت تک خوانی یا هم‌خوانی. محتوای اشعار هم اغلب سلام و صلوات بر پیامبر و اهل بیت او یا فراخوانی به پیوستن به کاروان زیارت بوده است. چاوش خوانی، حرفه‌ای معنوی و پر از صفا بود که صدای خوش و لحنی دلنشین می‌‌خواست و پاکی و دین‌داری و عشق به اهل بیت. چاووش خوانان، “منادیان راه خدا و قاصدان مرقد مطهّر اولیا” بودند و “بانگ چاووشان” مردم را به هلهله و غوغا و بی آرامی دل می‌‌رساند”. در هر فقره‌ای، مصرع “که بر حبیب خدا ختم انبیا صلوات”که چاووش خوان می‌‌خواند، از مردم صلوات می‌‌گرفت.

این مراسم سنّتی، در جاهای مختلف، تشریفات خاص و اشعار متفاوتی دارد. به نوشته دهخدا: “چاووش خوان کسی است که دعوت رفتن به زیارت عتبات عالیات کند. در اصطلاح روستاییان خراسان، کسی باشد که در فصل مناسب زیارت در دهات و روستاها سواره یا پیاده به راه افتد و روستاییان را به وسیله جار زدن یا خواندن اشعار مهیّج و مناسب، به زیارت اعتاب مقدّسه تشویق و تهییج نماید.

منابع

• محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا