با چه کسانی نباید مشورت کرد؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-]]]] :::::: +]]]] )) |
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-{{پایان منبع‌شناسی جامع}} +{{پایان منبع جامع}})) |
||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های سیره اجتماعی معصومان|مقاله‌شناسی سیره اجتماعی معصومان]]؛ | * [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های سیره اجتماعی معصومان|مقاله‌شناسی سیره اجتماعی معصومان]]؛ | ||
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های سیره اجتماعی معصومان|پایان‌نامه‌شناسی سیره اجتماعی معصومان]]. | * [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های سیره اجتماعی معصومان|پایان‌نامه‌شناسی سیره اجتماعی معصومان]]. | ||
{{پایان | {{پایان منبع جامع}} | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
نسخهٔ ۳۰ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۹:۰۴
| با چه کسانی نباید مشورت کرد؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جمع پرسش و پاسخ سیره اجتماعی معصومان |
| مدخل اصلی | شورا و مشورت در اخلاق اسلامی |
با چه کسانی نباید مشورت کرد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث سیره اجتماعی معصومان است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی سیره اجتماعی معصومان مراجعه شود.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
پاسخ نخست
آقای دکتر م‍ص‍طف‍ی دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی در کتاب «سیره نبوی» در این‌باره گفته است:
«پیشوایان دین در سفارش‌های خود به پرهیز از مشورت با کسانی که مشورت کردن با آنان موجب گمراهی و پشیمانی است تأکید کرده‌اند، چنان که پیام‌آور هدایت و کمال، تربیت‌شده خود علی(ع) را چنین توصیه کرد: «يَا عَلِيُّ لَا تُشَاوِرَنَ جَبَاناً فَإِنَّهُ يُضَيِّقُ عَلَيْكَ الْمَخْرَجَ وَ لَا تُشَاوِرَنَّ بَخِيلًا فَإِنَّهُ يَقْصُرُ بِكَ عَنْ غَايَتِك وَ لَا تُشَاوِرَنَّ حَرِيصاً فَإِنَّهُ يُزَيِّنُ لَكَ شَرَهاً وَ اعْلَمْ أَنَّ الْجُبْنَ وَ الْبُخْلَ وَ الْحِرْصَ غَرِيزَةٌ يَجْمَعُهَا سُوءُ الظَّنِّ»[۱].
در این سخن، پیامبر اکرم(ص) می‌آموزد که با چه کسانی نباید مشورت کرد و این که پیامد مشورت با چنین کسانی چیست. امیرمؤمنان علی(ع) همین معنا را در عهدنامه مالک اشتر به وی آموزش داده و فرموده است: «وَ لَا تُدْخِلَنَ فِي مَشُورَتِكَ بَخِيلًا يَعْدِلُ بِكَ عَنِ الْفَضْلِ وَ يَعِدُكَ الْفَقْرَ وَ لَا جَبَاناً يُضْعِفُكَ عَنِ الْأُمُورِ وَ لَا حَرِيصاً يُزَيِّنُ لَكَ الشَّرَهَ بِالْجَوْرِ فَإِنَّ الْبُخْلَ وَ الْجُبْنَ وَ الْحِرْصَ غَرَائِزُ شَتَّى يَجْمَعُهَا سُوءُ الظَّنِّ بِاللَّهِ»[۲].
بنابراین مجموعه‌ای از صفات و ویژگی‌های نفسانی در آدمی ظهور می‌کند که ریشه در بدگمانی به پروردگار و فراموشی خدا و پشت کردن به حق دارد؛ و چنین اشخاصی به هیچ وجه شایسته آن نیستند که مورد مشورت قرار گیرند. مهم‌ترین این صفات و ویژگی‌ها به شرح زیر است.
- ترس از غیر خدا: انسانی که در اسارت ترس‌های واهی است نمی‌تواند مشاور مناسبی باشد، چنان که رسول خدا(ص) می‌فرماید: «لَا تُشْرِكَنَّ فِي رَأْيِكَ جَبَاناً يُضَعِّفُكَ عَنْ الْأَمْرِ وَ يُعَظِّمُ عَلَيْكَ مَا لَيْسَ بِعَظِيمٍ»[۳].
- بخل: انسان بخیل صلاحیت دخالت یافتن در مشورت را ندارد که به سبب بخلش به بیراهه می‌کشاند، چنان که امیرمؤمنان علی(ع) فرماید: «لَا تُدْخِلَنَ فِي مَشُورَتِكَ بَخِيلًا فَيَعْدِلَ بِكَ عَنِ الْقَصْدِ وَ يَعِدَكَ الْفَقْرَ»[۴].
- حرص: آزمندی تشخیص درست را از آدمی می‌گیرد و طبیعی است که مشورت با منصف به چنین صفتی چه نتایجی می‌تواند دربرداشته باشد. از امیرمؤمنان علی(ع) چنین نقل شده است: «لَا تُشْرِكَنَ فِي مَشْوَرَتِكَ حَرِيصاً يُهَوِّنُ عَلَيْكَ الشَّرَّ وَ يُزَيِّنُ لَكَ الشَّرَهَ»[۵].
- دروغگویی: آن‌که به دروغگویی آلوده است هیچ‌گونه شایستگی برای مشورت ندارد، که به آسانی کجی را راست می‌نماید؛ به تعبیر امیرمؤمنان علی(ع): «لَا تَسْتَشِرِ الْكَذَّابَ فَإِنَّهُ كَالسَّرَابِ يُقَرِّبُ عَلَيْكَ الْبَعِيدَ وَ يُبَعِّدُ عَلَيْكَ الْقَرِيبَ»[۶].
- حماقت و جهل: کسی که فاقد عقل و شعور و دانایی باشد، هرچند بخواهد نمی‌تواند مشورتی درست ارائه نماید. از این‌رو نباید در زمره مشورت‌دهندگان درآید، چنان که علی(ع) سفارش فرماید: «لَا تُشَاوِرْ أَحْمَقَ... يُجْهِدُ لَكَ نَفْسَهُ وَ لَا يَبْلُغُ مَا تُرِيدُ»[۷].
و نیز فرماید: «لَا تُشَاوِرَنَ فِي أَمْرِكَ مَنْ يَجْهَلُ»[۸]»[۹]
پرسش‌های وابسته
منبع‌شناسی جامع سیره اجتماعی معصومان
پانویس
- ↑ «ای علی، با ترسو مشورت مکن که او راه بیرون شدن از کار را برای تو مشکل نماید، و با بخیل مشورت مکن که تو را از مقصد بازمی‌دارد، و با آزمند مشورت مکن که شر و فساد کار را در نظرت می‌آراید، [و بدان] که ترس و بخل و آز سرشت‌هایی است که فراهم کننده آنها بدگمانی به خداست». من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۴۰۹؛ الخصال، ج۱، ص۱۰۲؛ علل الشرایع، ص۵۵۹؛ المواعظ، ص۱۰۹-۱۱۰؛ وسائل الشیعة، ج۸، ص۴۳۰؛ بحارالانوار، ج۷۰، ص۳۸۶، ج۷۳، ص۳۰۴-۳۰۵، ج۷۵، ص۹۹.
- ↑ «بخیل را در مشورت خود درمیاور که تو را از نیکوکاری بازگرداند و از نیازمندی می‌ترساند؛ و نه ترسو را تا در کارها سستت نماید؛ و نه آزمند را تا حرص ستم را برایت بیاراید، که بخل و ترس و آز سرشت‌هایی جدا جداست که فراهم‌آورنده آنها بدگمانی به خداست». نهج البلاغه، نامه ۵۳.
- ↑ «ترسو را در اندیشه و نظر خود شرکت مده که تو را در کارت سست می‌سازد و چیزی را که بزرگ نیست برایت بزرگ جلوه می‌دهد». غررالحکم، ج۲، ص۳۳۲؛ عیون الحکم و المواعظ، ص۵۲۵.
- ↑ «بخیل را در مشورت خود درمیاور که تو را از راه راست بازگرداند و از نیازمندی می‌ترساند». غررالحکم، ج۲، ص۳۳۲.
- ↑ «آزمند را در مشورت خود شرکت مده که او بدی را برایت آسان وانمود می‌کند و آزمندی را برایت می‌آراید». غررالحکم، ج۲، ص۳۳۲.
- ↑ «با دروغگو مشورت مکن که او مانند سراب است؛ دور را بر تو نزدیک و نزدیک را بر تو دور می‌سازد». غررالحکم، ج۲، ص۳۳۲.
- ↑ «با احمق مشورت مکن که او خود را برایت به رنج اندازد ولی مرادت را درنیابد». تحف العقول، ص۲۳۳-۲۳۴؛ بحارالانوار، ج۷۸، ص۲۳۰.
- ↑ «در کار خود با کسی که نادان باشد مشورت مکن» غررالحکم، ج۲، ص۳۲۱.
- ↑ دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی، م‍ص‍طف‍ی، سیره نبوی، ج۲ ص ۳۵۵.