مسطح بن اثاثه

مقدمه

به گفتۀ شیخ طوسی، مسطح بن اثاثه از اصحاب پیامبر(ص) و از بدریون و از اصحاب و یاران امیرالمؤمنین(ع) بود^[۱]. وی در جنگ صفین شرکت کرد و حضرت را یاری نمود و به نقلی به سال ۳۷ هجری از دنیا رفت^[۲].

به نقل شیخ مفید، وی از مهاجرانی است که با امیرمؤمنان(ع) در روز اول خلافت بیعت کرد که تا پای جان از ولایت و خلافت آن حضرت دفاع کند^[۳].

ابن اثیر می‌نویسد: مسطح فرزند اثاثة بن عباد بن مطلب بن عبدمناف و کنیه‌اش ابو عباد یا ابو عبدالله است و برخی گفته‌اند: لقب او مسطح و نامش عوف است. او در جنگ بدر در رکاب پیامبر خدا(ص) جنگید و در سال ۳۴ هجری در سن ۵۶ سالگی درگذشت. برخی نیز گفته‌اند که وی در رکاب امیرالمؤمنین(ع) در صفین حاضر بود، و به سال ۳۷ هجری از دنیا رفت^[۴].

مؤرخان از غسان بن عبدالحمید نقل کرده‌اند که: وقتی امیرالمؤمنین(ع) پس از رحلت پیامبر اسلام(ص) و از بیعت با ابوبکر خودداری کرد و در این باره مردم سخن‌ها گفتند و از طرفی ابوبکر و عمر بر آن حضرت سخت گرفتند، مادر مسطح بن اثاثه به نام ام مسطح به کنار مرقد مطهر پیامبر(ص) آمد و ایستاد و این دو بیت را سرود:

- ای رسول خدا، کارها و خبرها و گرفتاری‌های مختلفی صورت میگیرد که اگر تو حضور می‌داشتی در این باره این همه سخن گفته نمی‌شد.

- ما آن گونه تو را از دست دادیم گویا زمین باران پربرکت را از دست داد، و کارهای قوم تو مختل شد، بیا و حضور داشته باش و از آنان غایب مباش^[۵].^[۶]

↑ رجال طوسی، ص۵۸، ش۱۵.
↑ رجال طوسی، ص۵۸، پاورقی ش۱۵.
↑ الجمل، ص۱۰۳.
↑ اسدالغابه، ج۴، ص۳۵۵؛ سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۱۱۸.
↑ کانت أمور و أنباء و هنبثة *** لو کنت شاهدها لم تکثر الخطب إنا فقدناک قفد الأرض وابلها *** و اختل قومک فأشهدهم ولا تغبالغدیر، ج۷، ص۷۹؛ شرح ابن ابی الحدید، ج۲، ص۵۰؛ ج۶، ص۴۳.
↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی، ج۲، ص۱۲۸۹-۱۲۹۰.