جندب بن کعب ازدی در تاریخ اسلامی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث جندب بن کعب ازدی است. جندب بن کعب ازدی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: جندب بن کعب ازدی در تاریخ اسلامی - جندب بن کعب ازدی در تراجم و رجال - پرسش مرتبط نداردمقدمه
جندب بن کعب ازدی همان کسی است که ساحری را نزد ولید بن عقبه (حاکم کوفه) گردن زد. گاهی وی را به جَدّش نسبت می‌دهند و نسب او چنین است: جندب بن کعب بن عبدالله بن جزء بن عامر بن مالک بن دهمان أزدی غامدی[۱].
ابن حجر، از ابوحاتم نقل می‌کند: جندب بن کعب و جندب بن زهیر یکی است[۲]. به او جندب الخیر هم می‌‌گفتند. جندب بن زهیر، مسئول پیادگان امیرالمؤمنین در صفّین بود و در همان جنگ کشته شد[۳].
ابن حجر در تقریب می‌نویسد: جندب خیر ازدی ابوعبدالله کُشندۀ ساحر، دربارۀ این که از صحابه است اختلاف است و گفته می‌شود فرزند کعب و گفته می‌شود فرزند زهیر است. ابن حبان، او را در ثِقاتِ تابعین آورده است و ابوعبیده گفته: او در صفّین کشته شد[۴]. آنچه این مطلب را تأیید می‌کند خبری از امام باقر(ع) است: همراه علی بن ابی طالب، سه تن از تابعان در (جنگ‌های حضرت، از جمله) صفّین حضور داشتند که پیامبر گواهی به بهشتی بودن آنان داد و آنها را ندیده است. اویس قرنی، زید بن صوحان و جندب الخیر ازدی. رحمت خدا بر آنان باد.[۵]
مسلّم است که تعبیر صفّین در این خبر دقیق نیست؛ بلکه اینان در جنگ‌های حضرت حاضر بودند. این نکته - در خبری کاملتر که خواهد آمد - بیان شده است[۶].
ابن ابی الحدید، جندب بن زهیر و جندب بن کعب ازدی را دو تن دانسته که به دستور عثمان تبعید شدند[۷]. بنابر آنچه بیان شد، اخباری که بر ضدّ مخالفان عثمان از قولِ جندب خیر نقل شده[۸]، نمی‌تواند درست باشد. ابن قتیبه در ضمن معرفی فرزندان صوحان، به این حدیث نبوی دربارۀ زید بن صوحان اشاره می‌کند و جندب را که کُشندۀ ساحر بود، جندب بن زهیرِ غامدی می‌داند که جلو ولید بن عقبه، ساحر را کشت[۹]. در کتاب وقعة صفّین جندب بن زهیر ازدی جزو فرماندهان امیرالمؤمنین در صفّین بوده و فرمانده ازد و یَمن بوده که در همان جنگ کشته شد[۱۰].[۱۱]
منابع
پانویس
- ↑ ابن حجر، الإصابه، ج۱، ص۵۱۱.
- ↑ ابن حجر، الإصابه، ج۱، ص۵۱۱.
- ↑ ابن حجر، تهذیب التّهذیب، ج۲، ص۱۰۲.
- ↑ ابن حجر، تقریب التّهذیب، چ دارالرشید، ص۱۴۲.
- ↑ «شَهِدَ مَعَ عَلِيِّ بن أَبِي طَالِبٍ(ع) مِنَ التَّابِعِينَ ثَلَاثَةَ نَفَرٍ بِصِفِّينَ شَهِدَ لَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ(ص) بِالْجَنَّةِ وَ لَمْ يَرَهُمْ؛ أُوَيْسُ الْقَرَنِيُّ وَ زَيْدُ بن صُوحَانَ الْعَبْدِيُّ وَ جندبُ الْخَيْرِ الْأَزْدِيُّ رَحْمَةُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ»؛ مفید، الإختصاص، ص۸۱؛ بحارالانوار، ج۳۲، ص۶۱۸.
- ↑ ابن عدیم، بغیةالطّلب، ج۱، ص۳۱۲؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۹، ص۴۳۶: شَهِدَ مَعَهُ مِنَ التّابِعينَ ثلاثَةُ بَلَغَنَا أنّ رسولَ الله(ص) شَهِد لَهُم بِالجَنَّة....
- ↑ ابن أبی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۳۴.
- ↑ سیوطی، جامع الاحادیث، ج۱۵، ص۱۴۰.
- ↑ ابن قتیبه، المعارف، ص۴۰۲.
- ↑ منقری، وقعة صفّین، ص۲۰۵و ۴۰۸.
- ↑ ذاکری، علی اکبر، سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین، ج4، ص 106 - 107.