سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین ج۴ (کتاب)
این کتاب، جلد چهارم از مجموعهٔ چهار جلدی سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین است که با زبان فارسی به بررسی مباحثی پیرامون فرماندهان نظامی و نظارت بر بازار در حکومت اسلامی می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر علی اکبر ذاکری است و انتشارات بوستان کتاب انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
| سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین، ج۴ فرماندهان نظامی و انتظامی، بازرسان و ناظران بازار | |
|---|---|
 | |
| از مجموعه | سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | علی اکبر ذاکری |
| موضوع | امام علی، سیاست، اقتصاد، حکومت اسلامی |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | انتشارات بوستان کتاب |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۳۹۷ ش |
| تعداد صفحه | ۹۲۸ |
| شابک | ۹۶۴-۴۲۴-۶۱۲-۸ |
| شماره ملی | م۷۲-۱۱۳۰ |
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «کتاب حاضر، مجلد چهارم از مجموعه‌ای چهارجلدی که به مسائلی پیرامون به فرماندهان نظامی و انتظامی، شرطة الخمیس (۱۷۰ فرمانده و عضو)، پرچمداران، بازرسان و ناظران بازار و سیرهٔ نبوی و علوی در بازار پرداخته، نظارت بر امور با امر به معروف، نصح و مشورت مطرح و شهدائی از جمل و صفین معرفی شده‌اند».[۱]
فهرست کتاب
- مقدمه
- ویژگی‌های کتاب
- فرماندهان نظامی و انتظامی
- بازرسان و ناظران بازار
- نکته‌ها
بخش هفتم: فرماندهان و پرچمداران
فصل اول: فرماندهان جنگ‌های امیرمؤمنان
- مقدمه
- گفتار اول: دستورهایی درباره جنگ
- گفتار دوم: فرماندهان جنگ جمل
- گفتار سوم: فرماندهان صفین
- انکار همراهی بدریان با امیرالمؤمنین (ع) در صفین
- بدریان همراه علی در صفین
- فرماندهان صفین
- گفتار چهارم: فرماندهان نهروان
فصل دوم: شهدای بنام جمل و صفین
- مقدمه
- گفتار اول: شهدای نام‌در جنگ جمل
- اول: حسان بن محدوج و خاندانش
- عبدالرحمان، فرزند حسان
- «خلید»، غلام حسان
- دوم: علباء بن هیثم سدوسی
- علباء و خلیفه دوم
- علباء در زمان عثمان
- اشعار علباء درباره شراب خواری ولید حاکم کوفه
- اعتراض قاریان به سخن سعید حاکم جدید کوفه
- تبعید معترضان به شام
- نامه اعتراض آمیز به عثمان
- سعید بن عاص و علباء در مدینه
- پیش‌گیری علباء از بازگشت سعید بن عاص به کوفه
- تلاش علباء در بازگرداندن تبعیدیان به شام
- تلاش مالک اشتر در جلوگیری از بازکشت سعید
- نامه عثمان به مالک اشتر و پاسخ مالک
- انتصاب ابوموسی اشعری
- سخنان خالد بن معمر به علباء
- ادعایی نادرست
- شهادت علباء
- سوم: زید بن صوحان عبدی
- شرح حال زید بن صوحان
- یاد نیک پیامبر از زید و جندب
- جندب کیست؟
- زید بن صوحان و سلمان
- زهد و عبادت زید و اعتراض سلمان
- احترام عمر بن خطاب به زید
- تبعید زید به شام توسط عثمان
- مهارت زید به شام توسط عثمان
- مهارت زید در سخنرانی
- اعتراض زید به ابوموسی
- سخنرانی زید در حمایت از امیرالمؤمنین (ع)
- نقل دیگری از سخنرانی زید
- مبارزه با فتنه
- کوفیان، در خدمت امیرمؤمنان
- پرسش‌های زید از امیرالمؤمنین
- نامه عایشه به زید و پاسخ قاطع او
- زید در خدمت امیرالمؤمنین
- زید در صحنه نبرد
- حمایت از امیرمؤمنان در بستر شهادت
- شهادت زید
- قاتل زید
- مسجد زید بن صوحان در کوفه
- چهارم: سیحان بن صوحان
- سیحان بن صوحان، جزو صحابه
- سخنرانی سیحان در همراهی با امیرمؤمنان
- شهادت سیحان
- پنجم: هند بن عمر و جملی
- نقش هند جملی در بسیج کوفیان بر ضد ناکثین
- حدیث هند از امیرالمؤمنین
- شهادت هند جملی
- فرزندان و خاندان هند جملی
- عمرو بن هند جملی
- عبدالله بن عمرو بن هند جملی
- عمرو بن عبدالله بن هند جملی
- زیاد بن عمرو بن هند جملی
- ششم: ثمامة بن مثنی
- اول: حسان بن محدوج و خاندانش
- گفتار دوم: شهدای نام‌دار صفین
- سخنان امیرمؤمنان درباره شهدای صفین
- شرح حال شهیدان صفین
- اول: عمار یاسر
- دوم: ابوالهیثم بن تیهان
- سوم: خزیمة بن ثالت ذو الشهادتین انصاری
- علت ذوالشهادتین نامیدن خزیمه
- سخنان خزیمه در دفا از خلافت امیرالمؤمنین (ع)
- ادعاهای نادرست دربازه خزیمه
- پاسخ ابن ابی الحدید به ادعاها
- بیعت با امیرالمؤمنین (ع)
- اشعار خزیمه در مناقب و وصایت امیرالمؤمنین (ع)
- خزیمه در جنگ جمل
- نبرد خزیمه در جمل
- اشعار خزیمه در جمل
- آیا خزیمه فقط بعد از شهادت عمار جنگید؟
- نقد و بررسی
- نقد سند
- از جهت محتوا
- شهادت خزیمه
- گفتار سوم: دیگرا شهیدان صفین
- چهارم: عبدالله بن بذیل بن ورفاء خراعی
- شرح حال عبدالله بن بدیل
- عبدالله در جنگ جمل
- گفت و گوهای عبدالله با عایشه
- عبدالله در جنگ صفین
- سخنرانی عبدالله در کوفه قبل از حرکت به صفین
- عبدالله و محمد فرزندان بدیل در مسیر صفین
- نامه امیرالمؤمنین به عبدالله در شهر انبار
- شتاب عبدالله در نبرد
- نقش عبدالله در نبرد صفین
- سخنرانی عبدالله در صحنه نبرد صفین
- واپسین نبرد و رشادت‌های ابن بدیل
- خیرخواهی عبدالله در آخرین لحظات
- شعر امیرالمؤمنین در قدردانی از شهدای صفین
- پنجم: اویس قرنی، از شهدای تابعین
- چهارم: عبدالله بن بذیل بن ورفاء خراعی
فصل سوم: پرچمداران
- مقدمه
- گفتار اول: پیشینه علم و پرچم‌داری
- نام‌های پرچم سیاه
- اهمیت پرچم‌دار
- علی (ع)پرچم‌دار اصلی سیاه پیامبر
- پرچمداران امیرالمؤمنین (ع)
- گفتار دوم: پرچمداران جنگ جمل
- گفتار سوم: پرچمداران در صفین
- هاشم مرقال در صفین
- عبدالله بن هاشم مرقال در صفین
- حضین بن منذر رقاشی در صفین
- عمار یاسر
- عمار بن عریان
- حیان بن هوذه نخعی
- عمرو بن حارث همدانی
- ربیعة بن ابی شداد خثعمی
- گفتار چهارم: پرچمداران قبایل در صفین
- گفتار پنجم: پرچمداران در نهروان و موارد دیگر
- ابوایوب انصاری
- دیگر پرچمداران امیرالمؤمنین (ع)
- قیس بن سعد
- حارث بن عبدالله اعور همدانی
- میسره ابوجمیله طهوری
- ابوالطفیل عامر بن وائله لیثی
- هارون بن سعد
- عبدخیر همدانی
- عبدخیر در جنگ جمل
- عبدخیردر جنگ صفین
- جمع‌بندی و نتیجه گیری
بخش هشتم: نیروی انتظامی
فصل اول: نیروی انتظامی و پاسداری
- مقدمه
- پیشینه حرس و پاسداری
- گفتار اول: نیروی انتظامی و پاسداری در زمان پیامبر
- گفتار دوم: محافظان پیامبر در جنگ بدر و احد
- جنگ بدر
- جنگ احد
- گفتار سوم: نگهبانان پیامبر در دیگر جنگ‌ها
فصل دوم: نیروی انتظامی و پاسدار در حکومت امیرالمؤمنین (ع)
- مقدمه
- گفتار اول: شرطة الخمیس
- گفتار دوم: وظایف شرطة الخمیس
- گفتار سوم: تعداد اعضای شرطة الخمیس
- اعضای شرطة الخمیس در رجال برقی و اختصاص
- اعضای شرطه الخمیس
- سلمان فارسی
- مقداد بن اسود
- ابوذر غفاری
- عماریاسر
- ابوسنان یا ابوساسان
- ابوعمره
- جابر بن عبدالله انصاری
- سهل بن حنیف بدری
- عثمان بن حنیف انصاری
- دیگر اعضای شرطة الخمیس
- سوید بن غفله جعفی
- حارث بن عبدالله اعور همدانی
- ابوعبدالله جدلی
- ابویحیی حکیم بن سعد حنفی
- ابوالرضا عبدالله بن یحیی حضرمی
- سلیم بن قیس هلالی
- عبیده بن عمر و سلمانی مرادی عربی
فصل سوم: شرح حال فرماندهان؛ اعضای شرطة الخمیس و نیروی انتظامی
- مقدمه
گفتار اول: شرح حال اعضای شرطة الخمیس
۱. اصبغ بن نباته مجاشعی؛ فرمانده شرطة الخمیس
- اصبغ از نظرگاه عالمان اهل سنت
۲. قیس بن سعد بن عباده؛ فرماده شرطة الخمیس
- سمت‌های قیس در حکومت امیرالمؤمنین
- قیس در زمان پیامبر (ص)
- قیس بعد از پیامبر (ص)
- قیس؛ مسئول شرطة الخمیس
- قیس در سمت فرمانده بر ضد غارت گران معاویه
- نامه امیرالمؤمنین به معاویه هم زمان با اعزام قیس
- قیس در دوران امام حسن (ع)
- درگذشت قیس
۳. یحیی (نجی) بن سلمه حضرمی؛ عضو شرطة الخمیس
- دیدگاه علمای عامه درباره نجی
- احادیث نجی از امام علی (ع)
- اظهار نظر شارح سنن ابی داوود
۴. عبدالله بن یحیی (نجی) حضرمی؛ عضو شرطة الخمیس
- طبقه عبدالله بن نجی
- نظر علمای رجال درباره عبدالله
- روایات تفسیری عبدالله
- برخی احادیث عبدالله بن نجی
- شهادت عبدالله بن یحیی
۵. ابویجیی حکیم بن سعد حنفی، عضو شرطة الخمیس
- روایاتی از حکیم
۷. ابوساسان یا ابوسنان؛ عضو شرطة الخمیس
- اول: ابوساسان در روایات
- ارتداد در روایات
- ابوساسان در این روایات کیست؟
- ابوساسان حضین بن منذر رقاشی
- ابوساسان بریدة بن حصیب سلمی
- دوم: ابوسنان
۸. ابوعمره انصاری خزرجی؛ عضو شرطة الخمیس
- سخنان ابوعمره به معاویه
۹. عبیدالله بن خلیفه عضو شرطة الخمیس
- عبدالله بن خلیفه طائی
۱۰. عبدالله بن اسید کندی؛ عضو شرطة الخمیس
۱۱. ابوالوضیء عباده بن نسیب قیسی؛ عضو نیروی انتظامی
- روایات و گزارش‌های ابوالوضی
۱۲. عدی بن حاتم طائی؛ عضو شرطة الخمیس
- عدر در نبرد جمل
- عدی در جنگ صفین
- عدی در نبرد صفین
- گزارش عدی از خطبه حضرت درباره بصیرت
- اهتمام به بصیرت یاران
- وفاداری عدی به امیرالمؤمنین و امام حسن (ع)
- درگذشت عدی
۱۳. نعیم بن دجاجه اسدی؛ عضو شرطة الخمیس
- شرح حال نعیم
۱۴. عفاف بن مسیح؛ عضو شرطة الخمیس
گفتار دوم: شرح حال اعضای نیروهای انتظامی
۱. مالک بن حبیب یربوعی؛ فرمانده نیروی انتظامی امام علی (ع)
- نامه اعتراض آمیز مالک به عثمان
- مسئولیت اداری مالک در زمان عثمان
- مالک در حکومت امام علی (ع)
- مسئول نیروی انتظامی امیرالمؤمنین (ع)
- کیفر جاسوسان و مرتبطان با معاویه
- فرار حنظه به سوی معاویه
- تخریب خانه حنظله
- ادعای نادرست
- مالک؛ مسئول بسیج نیروها برای جنگ صفین
- مالک بن حبیب پس از امیرالمؤمنین (ع)
۲. معقل بن قیس؛ مسئول نیروی انتظامی
- معقل بن قیس در دوران خلفا
- حضور فعال قیس در صحنه‌های نبرد
- ماموریت‌های معقل در حکومت علوی
- فرمانده مقدمه سپاه در صفین
- توصیه‌های امیرالمؤمنین به معقل
- معقل بن قیس در نبرد صفین
- سرکوب شورش هلال بن عفله
- سرکوب شورش هلال بن علفه
- تعقیب یزید بن شجره رهاوی مامور معاویه
- نامه حضرت به قثم؛ کارگزار مکه و ستایش از معقل
- معقل در ادامه تعقیب یزید بن شجره
- سرزنش کوفیان پس از بازگشت معقل
- اعزام معقل برای گردآوردن نیرو برای جنگ با معاویه
- حمایت معقل بن قیس از تصمیم امام حسن (ع)
- آخرین نبرد معقل با خوراج و شهادت او
۳. زیاد بن خصفه بکری تمیمی
- زیاد در صفین
- زیاد بن خصفه؛ عضو گروه نمایندگی حضرت
- زیاد بن خصفه در نهروان
- ماموریت‌های زیاد بن خصفه در حکومت علوی
- زیاد در تعقیب یزید بن حجیه
- تعقیب خرین بن راشد ناجی
- اعزام به اطراف فرات
۴. خلاس بن عمرو هجری بصری؛ عضو نیروی انتظامی
- شرح حال خلاس
- درگذشت خلاس
۵. ابوالهیاج حیان بن حصین اسدی؛ عضو نیروی انتظامی
- ابوالهیاج کیست؟
- شرح حال ابوالهیاج اسدی
- ماموریت تخریب قبور
- حدیث ابوالهیاج
- بررسی حدیث
- ابوالهیاج؛ قاضی سواد کوفه
۶. ثعلبة بن یزید حمانی؛ عضو نیروی انتظامی
- ماموریت‌های ثعلبه
- گزارش ثعلبه از محاصره خانه عثمان
- روایات ثعلبه بن یزید
۷. سعید بن ساریه خزاعی؛ عضو نیروی انتظامی
۸. یزید بن قیس ارحبی؛ عضو نیروی انتظامی
۹. ابوجحیفه وهب بن عبدالله عضو نیروی انتظامی
- سمت‌های وهب بت عبدالله در حکومت علوی
۱۰. ابوساسان حضین بن منذر؛ عضو نیروی انتظامی
- ابوساسان که پس از پیامبر مرتد نشد، کیست؟
۱۱. یزید بن رویم؛ عضو نیروی انتظامی
۱۲. جاریة بن قدامه تمیمی سعدی
- ماموریت‌های جاریة بن قدامه
۱۴. احمر بن شمیط جزو نیروهای انتظامی
۱۵. عمرو بن مره شحبی؛ عضو نیروی انتظامی
- شرح حال عمرو بن مره
- عمرو بن مره روای حدیث غدیر
- دیگر روایات عمرو بن مره
- درگذشت عمرو بن مره
۱۶. حبیبن بن مره تمیمی؛ عضو نیروی انتظامی
۱۸. عیاض بن ابی لینه؛ کارگزار علی (ع)
- عیاض بن ابی لینه در نبرد شبیب خارجی
۱۹. حجر بن عدی کندی؛ عضو نیروی انتظامی
- شرح حال حجر بن عدی کندی
- سخنان پیامبر و علی درباره حجر بن عدی
- دست‌گیری حجر و اتهام به وی
- تنظیم نامه و گرفتن گواهی بر ضد حجر بن عدی
- شهادت حجر و یارانش
- بازتاب شهادت حجر
- زمان شهادت حجر
- شرح حال سعید بن قیس
- سعید بن قیس در جنگ صفین
- سخنرانی سعید در صفین
- توجه به امنیت امیرالمؤمنین (ع)
- نبرد همدانی‌ها به فرمان‌دهی سعید
- تجلیل امیرمؤمنان (ع) از فداکاری همدانیان
- سعید بعد از حکمیت
- خواستگاری دختر سعید
- پذیرفتن شفاعت سعید
- اعتماد امام حسن (ع) به سعید بن قیس
- زمان درگذشت سعید
۲۲. سعید بن وهب همدانی پاسدار افتخاری امیرالمؤمنین (ع)
- درگذشت سعید
- سخنرانی حضرت پس از دریافت حمله بسر
- وهب بن مسعود در صفین
۲۴. عبدالرحمان بن حارث؛ مسئول شرطه کوفه؟
۲۵. حکیم بن جبله عبدی، کارگزار و مسئول نیروی انتظامی بصره
- سمت‌های حکیم
- شرح حال حکیم بن جبله
- شهادت حکیم در نبرد با ناکثین
- ستایش امیرالمؤمنین علی از حکیم بن جبله
۲۶. ضحاک بن قیس بن عبدالله هلالی؛ مسئول نیروی انتظامی بصره
- جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
بخش نهم: ناظران و بازرسان
فصل اول: نظارت و بازرسی در اسلام
- مقدمه
- گفتار اول: مسئولیت و نظارت در اسلام
- مسئول بودن همه مردم
- نظارت بر عملکرد
- محورهای اصلی نظارت
- گفتار دوم: انواع نظارت بر عملکرد کارگزاران
- اول: نظارت عمومی
- دوم: نظارت حاکم بر عملکرد کارگزاران
فصل دوم: اقسام نظارت‌های عمومی
- مقدمه
- مبحث اول: نظارت عمومی با امر به معروف و نهی از منکر
- گفتار اول: اهمیت امر به معروف و نهی از منکر
- عالمان و خواس؛ مسئولان اصلی امر به معروف
- گفتار دوم: پی‌آمدهای ترک امر به معروف
- گفتار اول: اهمیت امر به معروف و نهی از منکر
- مبحث دوم: نظارت عمومی با خیرخواهی
- گفتار اول: معنای نصح و خیرخواهی
- نصح در قرآن
- نصح: در نقد و پیشنهاد
- سخنان و سیره امیرالمؤمنین (ع) درباره نصح
- گفتار دوم: نظارت بر عملکرد حاکمان با خیرخواهی
- گفتار سوم: یاران ناصح و خیرخواه امیرالمؤمنین
- گفتار اول: معنای نصح و خیرخواهی
- مبحث سوم: نظارت عمومی با مشورت
- گفتار اول» اهمیت مشورت
- مشورت در لغت
- تفاوت مشورت و خیرخواهی
- مشورت در قرآن
- فلسفه مشورت
- گفتار دوم: فلسفه مشورت با پیامبر اسلام
- فواید مشورت پیامبر
- نمونه‌هایی از مشورت‌های پیامبر
- گفتار سوم: اهمیت مشورت در نظرگاه امیرالمؤمنین
- گفتار اول» اهمیت مشورت
- علت رد مشورت خواهی طلحه و زبیر
- نمونه‌هایی از مشورت‌های امیرالمؤمنین (ع)
فصل سوم: نظارت مستمر بر عملکرد کارگزاران
- مقدمه
- گفتار اول: نظارت امیرالمؤمنین بر عملکرد کارگزاران
- تذکر درباره عملکرد برخی کارگزاران
- تشویق کارگزاران با عملکرد مناسب
- توبیخ برخی کارگزاران دارای عمکرد ضعیف
- توجه به شکایت‌های مردم از مسئولان
- عزل کارگزاران بی‌اعتنا به سیاست‌های امام
- گفتار دوم: حساسیت شدید در امور مالی کارگزاران
- گفتار سوم: اعزام بازرس، پیگیری و مجازات متخلفان
- اعزام بازرس برای نظارت بر عملکرد کارگزاران
- پیگیری سوء استفاده کنندگان از بیت المال
- مجازات کارگزاران متجاوز به اموال مردم
فصل چهارم: شرح حال بازرسان
- مالک بن کعب ارحبی
- سعد؛ غلام امیرالمؤمنین (ع)
- شرح حال سعد
- دیگر مسئولیت‌های سعد
- جمع‌بندی و نتیجه گیری
بخش دهم: ناظران بازار
فصل اول: امور حسبه (نظارت بر بازار)
- مقدمه
- گفتار اول: حسبه در لغت و اصطلاح
- حسبه در لغت
- حسبه در اصطلاح
- حسبه و امر به معروف در قرآن و حدیث
- تفاوت امور حسبیه و قضاییه
- حسبه در ایران
- گفتار دوم: حسبه و امر به معروف در کتاب‌های فقهی شیعه
- کاربرد واژه حسبه در کتاب‌های فقهی
- تعریف امور حسبیه نزد فقهای امامیه
- حسبه و امر به معروف نزد زیدیه
- شراط محتسب نزد زیدیه
فصل دوم: نظارت پیامبر بر بازار
دربارهٔ پدیدآورنده
